Bệnh gai cột sống thắt lưng và cách điều trị

Gai cột sống thắt lưng là bệnh về xương khớp phổ biến, đặc biệt thường gặp ở người cao tuổi. Bệnh gây ra những cơn đau thắt ở vùng lưng khiến người bệnh vận động khó khăn. Nếu không chữa trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.

Bệnh gai cột sống thắt lưng là gì?

Gai cột sống thắt lưng hình thành khi đốt sống bị mài mòn, các chỏm xương thừa xuất hiện ở điểm tiếp nối hai đốt sống. Thời điểm khởi phát bệnh, gai cột sống thắt lưng ít gây đau đớn do xương mọc phía sau. Chính vì thế, người mắc bệnh không nhận biết được sớm, chỉ phát hiện khi xem phim chụp X – quang, MRI.

Theo thống kê, phần lớn bệnh nhân bị gai cột sống, đặc biệt là gai cột sống thắt lưng có thể sống chung với bệnh mà không cần quá lo lắng vì các mỏm gai mới xuất hiện nhỏ và vô hại. Tuy nhiên, theo thời gian các gai xương phát triển sẽ trở thành mối nguy hiểm ảnh hưởng đến các rễ thần kinh, tủy sống và gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng.

Khi tình trạng chuyển biến nặng, người bệnh có nguy cơ gặp các biến chứng như thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa, đau thần kinh liên sườn, thậm chí là bị tê liệt cơ thể.

Nguyên nhân gây ra bệnh gai cột sống thắt lưng

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh gai cột sống thắt lưng, trong đó một số nguyên nhân chính kể đến như:

• Viêm khớp cột sống mãn tính: Gân và xương khớp bị viêm ảnh hưởng đến phần sụn của đốt sống. Lâu ngày phần sụn bị mài mòn dần, bề mặt sụn trở nên thô ráp khiến hai mặt xương cọ xát nhau. Theo sự điều chỉnh tự nhiên của cơ thể để khắc phục tình trạng này, các gai xương hình thành.
• Sự lắng đọng canxi: Người lớn tuổi khi bị thoái hóa cột sống sẽ gặp phải trường hợp này. Canxi bị lắng đọng ở dạng calcipyrophosphat. Từ đó khi các đĩa sụn, xương đốt sống hay dây chằng tiếp xúc với phần bị thoái hóa dẫn đến tình trạng mất nước, dễ bị canxi hóa sụn khớp.
• Chấn thương: Đây là nguyên nhân khiến xương hoặc sụn khớp bị tổn thương. Gai cột sống lưng hình thành trong quá trình cơ thể tự điều chỉnh.

Triệu chứng của bệnh gai cột sống thắt lưng

Khi mắc gai cột sống lưng người bệnh sẽ có những biểu hiện sau:

• Đau thắt lưng: Bệnh nhân cảm nhận rõ cơn đau ở vùng lưng dưới. Lúc này gai bắt đầu mọc dài ra. Lưng mỏi và đơ và cứng, dần dần chuyển thành những cơn đau buốt dữ dội khiến người bệnh đi đứng khó khăn.
• Mất cân bằng: Tình trạng đau ngày càng trầm trọng hơn khiến người bệnh lười vận động, khí huyết không lưu thông. Cảm giác mất cân bằng cơ thể khi đứng lên, ngồi xuống hay thực hiện các động tác xoay lưng.
• Chi dưới mất cảm giác: Khi bị gai cột sống lưng, cơ bắp yếu dần do ảnh hưởng của bệnh. Tình trạng bệnh chuyển biến nặng gây ảnh hưởng đến rễ thần kinh, bệnh nhân sẽ có cảm giác tê bì chân và bàn chân, trường hợp mất cảm giác, thậm chí không điều khiển được chuyển động của cơ thể.
• Đại tiểu tiện khó khăn: Mất kiểm soát đại tiểu tiện là khi bệnh gai cột sống lưng chuyển biến nặng. Người bệnh không tự mình điều khiển được việc đi vệ sinh.
• Xuất hiện biến chứng: Cột sống có hiện tượng gù, vẹo, khó khăn khi đi lại. Khi thấy dấu hiệu này nên đến các cơ sở y tế để chữa trị kịp thời để tránh nguy cơ bại liệt.
• Rối loạn thần kinh thực vật: Bên cạnh việc mất kiểm soát đại tiểu tiện, người bị gai cột sống lưng còn bị rối loạn phản xạ tự động, tăng tiết mồ hôi bất thường.
• Một số biểu hiện khác như: Mệt mỏi, uể oải, bị mất ngủ, sụt cân, cảm giác buồn nôn,…

Phương pháp chẩn đoán gai cột sống thắt lưng

Qua các triệu chứng của bệnh nhân, bác sĩ tiến hành chẩn đoán bệnh với các xét nghiệm như:

• Xét nghiệm điện cơ – EMG
• Xét nghiệm dẫn truyền thần kinh – EMG/NCV
• Phương pháp chụp X – quang
• Xét nghiệm máu
• Cộng hưởng từ MRI
• Chụp cắt lớp vi tính – CT scan

Cách chữa trị gai cột sống thắt lưng

Có nhiều cách chữa trị căn bệnh gai cột sống lưng như áp dụng các phương pháp dân gian, sử dụng và áp dụng các phương pháp y khoa hiện đại. Dưới đây là một số cách chữa trị thường được áp dụng:

Dùng thuốc đặc trị bệnh xương khớp

Thuốc Tây y và thuốc Đông y được áp dụng trong việc điều trị bệnh gai cột sống lưng.

• Về thuốc Tây y: Áp dụng khi bệnh nhân có những cơn đau dữ dội. Thuốc thường dùng là những loại thuốc giảm đau, kháng viêm như Paracetamol, nhóm Corticoid, nhóm Vitamin B,…với dạng nước, thuốc tiêm, dạng bôi hay thuốc viên nén. 
• Về thuốc Đông y: Các bài thuốc Đông y được xem là sự lựa chọn tuyệt vời để nuôi dưỡng, bào mòn gai xương một cách từ từ. Những bài thuốc đơn giản dễ thực hiện cũng như nguồn nguyên liệu có sẵn trong tự nhiên như ngải cứu, lá lốt, đu đủ,… giúp cho việc phục hồi bệnh gai cột sống thắt lưng hiệu quả. Tuy nhiên, những bài thuốc này sẽ có tác dụng chậm, bệnh nhân nên theo phác đồ điều trị của bác sĩ Đông y.

Phương pháp dao châm cứu

Bệnh nhân bị gai cột sống lưng nặng có thể sử dụng phương pháp dao châm cứu. Đây là kỹ thuật được phát triển dựa trên châm cứu kiểu truyền thống. Dao châm được dùng với đầu siêu nhỏ, giúp cho việc bóc tách các lớp gân, cơ một cách hiệu quả, tiếp cận dễ dàng vùng bị tổn thương, loại bỏ những phần xương thừa.

Ưu điểm của phương pháp dao châm cứu:

• Nhờ có đầu dao siêu nhỏ nên việc tác động vào huyệt tại vị trí tổn thương không gây đau đớn, khó chịu khi điều trị, đặc biệt không gây chảy máu.
• Loại bỏ được các tổ chức bệnh nhờ tiếp cận sâu trong vùng bị đau, làm thông tắc mạch máu, hỗ trợ quá trình xương khớp tự phục hồi.
• Thủ thuật này được thực hiện nhanh chóng, bệnh nhân không cần nằm viện mà có thể ra về sau khi điều trị.

Quy trình thực hiện:

• Bước 1: Tiến hành sát trùng vùng tiểu phẫu, tiêm thuốc để mở rộng huyệt, làm giảm đau.
• Bước 2: Đặt dao châm lên vị trí bị đau, các mô bị kết dính được bóc tách trở về cấu trúc tự nhiên, nhờ đó mạch máu được lưu thông, hạn chế tắc nghẽn, tiến hành phá vỡ các gai xương.
• Bước 3: Dẫn tia có chứa thuốc đặc trị vào khớp bằng sợi quang học, giúp giảm đau, kháng viêm, tăng tốc độ phục hồi, tái tạo lại tế bào.
• Bước 4: Rút dao ra châm ra khỏi cơ thể, sau đó kết hợp châm cứu, xoa bóp huyệt, chiếu tia hồng ngoại, truyền dịch,…và theo dõi phản ứng của cơ thể bệnh nhân.
• Bước 5: Kiểm tra mức độ phục hồi, hướng dẫn bệnh nhân chăm sóc sức khỏe và cho bệnh nhân ra về trong ngày.

Phương pháp dao dịch thể

Bên cạnh phương pháp dao châm cứu, bệnh nhân gai cột sống thắt lưng có thể chữa trị bằng phương pháp dao dịch thể.

Một lượng thuốc được đưa vào xương khớp thông qua đường dẫn truyền từ hệ thống xương cùng cụt, thẩm thấu đến các đĩa đệm, bổ sung dưỡng chất cho xương khớp nhanh phục hồi.

Ưu điểm của phương pháp dao dịch thể:

• Các triệu chứng của bệnh sẽ giảm hẳn chỉ sau khi thực hiện thủ thuật.
• Không để lại sẹo, không gây chảy máu và không gây ra tác dụng phụ.
• Chi phí điều trị bằng dao dịch thể thấp, phù hợp với điều kiện kinh tế của nhiều người.

Vận động trị liệu

Người bị gai cột sống lưng có thể áp dụng một số bài tập cột sống tại nhà như:

Bài tập 1

• Người bệnh nằm trên mặt phẳng, lưng áp sát sàn, duỗi thẳng tay chân và thả lỏng các cơ.
• Tiến hành hít hơi một hơi thật sâu, thực hiện cùng lúc động tác nâng người và kéo đầu gối phải áp sát vào bụng. Dùng hai tay ôm sát đầu gối phải, đồng thời chân trái duỗi thẳng.
• Giữ tư thế trong vòng 10 giây sau đó thở ra, trở về tư thế ban đầu.
• Thực hiện mỗi bên chân 10 lần cho mỗi lần tập.

Bài tập 2

• Người bệnh chuẩn bị tư thế như bài tập 1, nhớ thả lỏng cơ thể.
• Sau đó tiến hành co hai chân, áp sát về phía ngực, dùng hai cánh tay ôm hai đầu gối.
• Giữ tư thế trong 5 – 10 giây, sau đó từ từ hạ người xuống, trở về tư thế ban đầu.
• Thực hiện động tác 10 lần, chú ý đến hơi thở.

Bài tập 3

• Người bệnh nằm thả lỏng trên sàn.
• Tiến hành chống chân 90 độ, nâng phần lưng và hông lên khỏi mặt sàn.
• Giữ 5 giây sau đó hạ người trở về tư thế ban đầu. 
• Lưu ý hạ lưng nhẹ nhàng, không nên tác động mạnh gây ảnh hưởng đến cột sống đang bị tổn thương. Thực hiện bài tập 15 – 20 lần mỗi lần tập.

Ngoài thực hiện những bài tập trên, người bệnh gai cột sống thắt lưng có thể tham gia các môn thể thao nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe đạp, bơi lội, tập yoga, thiền,…để giúp xương khớp linh hoạt hơn, hỗ trợ việc điều trị diễn ra thuận lợi.

Phẫu thuật ngoại khoa

Đây là phương pháp cuối cùng được thực hiện khi những biện pháp chữa trị khác không mang lại hiệu quả. Gai cột sống lưng có thể được cắt bỏ bằng cách phẫu thuật, tuy nhiên sau đó gai có thể mọc trở lại. Việc cắt bỏ chỉ được chỉ định đối với các bệnh nhân gai xương nặng, xuất hiện sự chèn ép tủy sống, rễ thần kinh, hẹp ống sống.

Cách phòng ngừa gai cột sống thắt lưng

Bệnh gai cột sống thắt lưng là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi do xương thoái hóa. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng người trẻ tuổi mắc chứng bệnh này cũng khá cao. Để phòng tránh căn bệnh này, bạn nên:

• Không ngồi quá lâu và sai tư thế.
• Hạn chế khiêng vác những vật nặng quá khối lượng cơ thể để tránh ảnh hưởng đến cột sống.
• Có chế độ dinh dưỡng hợp lý, hạn chế tăng cân nhanh.
• Sử dụng nệm mềm mại với cơ thể, có thói quen sinh hoạt, ngủ nghỉ điều độ.
• Hạn chế chơi những môn thể thao vận động mạnh như bóng đá, cả tạ, điền kinh,…Lựa chọn những môn thể thao như yoga, đi bộ, bơi lội,…để cơ thể được khỏe mạnh dẻo dai.

Trên đây là những thông tin về bệnh gai cột sống thắt lưng cũng như cách chữa trị căn bệnh này. Để bảo vệ sức khỏe, bệnh nhân nên áp dụng điều trị theo phác đồ của bác sĩ. Đồng thời theo dõi tình trạng sức khỏe, đến khám tại cơ sở y tế khi có những biểu hiện bất thường, tránh bệnh biến chứng.

Tham khảo thêm:  

• Gai đôi cột sống S1 là gì? Biểu hiện và cách điều trị
• Cách chữa gai cột sống bằng các bài thuốc Nam dễ kiếm