Bệnh tiểu đường type 2: Dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

Theo Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF) năm 2017, Việt Nam có tới 3,53 triệu người đang chung sống với bệnh đái tháo đường. Hầu hết những bệnh nhân mắc bệnh đều thuộc tiểu đường type 2. Đây là bệnh lý vô cùng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh.

Bệnh tiểu đường type 2 là gì?

Tiểu đường type 2 là sự rối loạn chuyển hóa mạn tính bởi tình trạng tăng lượng glucose trong máu. Đồng thời kèm theo một số bất thường về chuyển hóa carbonhydrat, protein, lipid. Những bệnh nhân mắc phải căn bệnh này có nguy cơ phát triển bệnh lý về mắt, thận, thần kinh, tim mạch,…

Hầu hết những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường type 2 là lứa tuổi trung niên và người già. Nguyên nhân chính gây ra căn bệnh này là do lối sống, thói quen ăn uống thiếu lành mạnh, khoa học,… Để chẩn đoán bệnh tiểu đường type 2, người ta sẽ căn cứ vào các chỉ số xét nghiệm đường huyết lúc đói, xét nghiệm dung nạp glucose đường uống, xét nghiệm HbA1c.

Cơ chế hình thành của bệnh tiểu đường type 2 là sự đề kháng insulin. Cơ thể người bệnh không thể đáp ứng được việc sản sinh insulin hoặc dung nạp insulin đúng cách. Ban đầu, tuyến tụy sẽ nhanh chóng tạp insulin để bù đắp cho cơ thể. Tuy nhiên, tuyến tụy không thể đáp ứng kịp và tiết insulin không đủ để giữ cho đường huyết ở mức bình thường.

Insulin chính là cầu nối đưa nguồn thức ăn quan trọng trong cơ thể con người để giúp các tế bào sản sinh ra nguồn năng lượng. Tuy nhiên, khi cơ thể thiếu insulin, lượng đường sẽ không được đưa đầy đủ vào tế bào dẫn đến lượng glucose trong máu tăng cao. Điều này gây ra rất nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu người bệnh không có biện pháp kiểm soát kịp thời.

Tính đến thời điểm hiện tại, trên thế giới có gần 400 triệu người mắc bệnh tiểu đường type 2. Đây là bệnh lý chiếm đến 90% số người mắc bệnh và thường hay gặp nhất. Với những con số đáng báo động, mọi người cần phải cảnh giác, tránh bệnh tiểu đường type 2.

Dấu hiệu bệnh tiểu đường type 2

Cách nhận biết bệnh tiểu đường type 2 đơn giản, dễ dàng nhất là bạn cần tiến hành các xét nghiệm chỉ số đường huyết trong khoảng 6 tháng/lần. Đây là điều cần thiết mọi người nên làm vì bệnh tiểu đường type 2 tiến triển rất chậm. Tuy nhiên, bạn cũng có thể nhận biết căn bệnh này thông qua một số dấu hiệu cơ bản như sau.

# Khát nước liên tục

Người bệnh thường xuyên bị khát nước, nhất là về đêm. Bệnh nhân uống nhiều nước mỗi ngày, vừa uống xong đã có cảm giác khát, khô cổ, nuốt nghẹn, đắng miệng. Khi cơ thể tích tụ quá nhiều đường sẽ dẫn đến thừa đường trong máu và làm cho cơ thể khát nước.

# Đi tiểu nhiều lần

Bệnh nhân thường xuyên đi tiểu và tiểu nhiều lần vào ban đêm. Khi bị tiểu đường type 2, người bệnh uống nhiều nước sẽ dẫn đến việc đi tiểu nhiều hơn bình thường. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ và sức khỏe của con người.

# Có cảm giác đói

Người bệnh có biểu hiện bị đói bụng thường xuyên. Nếu lượng insulin không đủ để chuyển đường vào tế bào và các cơ quan thì cơ thể sẽ nhanh chóng phản ứng lại do năng lượng bị cạn kiệt. Điều này sẽ khiến cho bệnh nhân gặp phải những cơn đói dữ dội và bắt buộc người bệnh cần phải ăn nhiều hơn.

# Sụt cân đột ngột

Điều dễ nhận biết khi mắc bệnh tiểu đường type 2 là người bệnh bị giảm trọng lượng. Mặc dù bệnh nhân ăn nhiều hơn bình thường nhưng vẫn có cảm giác đói. Cơ thể của người bệnh không có khả năng sử dụng đường mà chỉ dùng các nhiên liệu để thay thế. Nguồn năng lượng bị mất nhanh chóng được đào thải ra ngoài và chính là lượng đường trong nước tiểu.

# Cơ thể mệt mỏi

Người bệnh có biểu hiện bị suy nhược cơ thể, chán ăn, ăn không ngon, da xanh xao,… Khi những tế bào trong cơ thể bị thiếu hụt đường sẽ trở nên mệt mỏi, dễ cáu gắt. Bệnh nhân cần phải có thời gian để nghỉ ngơi và bù đắp lại nguồn năng lượng bị thiếu hụt.

# Mờ mắt

Nếu lượng đường trong máu quá cao sẽ khiến cho chất dịch nhanh chóng kéo ra từ các ống kính của mắt. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thị lực của người bệnh. Một số trường hợp bệnh nhân có dấu hiệu bị mờ mắt, hoa mắt, chóng mặt.

# Chậm lành vết thương

Khi mắc bệnh tiểu đường type 2, người bệnh sẽ rất lâu lành các vết thương. Đồng thời, vết loét nhanh chóng bị nhiễm trùng thường xuyên. Tình trạng này kéo dài sẽ không tốt cho sức khỏe của người bệnh.

# Xuất hiện vùng da tối màu

Ở một số bệnh nhân, khi mắc bệnh tiểu đường type 2 sẽ hình thành những vùng da bị tối màu. Cơ thể bắt đầu xuất hiện các nếp gấp, nếp nhăn ở các cơ quan như nách, cổ. Đây là tình trạng rối loạn sắc tố da, biểu hiện của dấu hiệu kháng insulin.

Nếu nhận thấy bản thân có một trong những dấu hiệu trên, người bệnh nên sớm tiến hành thăm khám, điều trị. Tùy thuộc vào mức độ mắc bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chữa trị thích hợp nhất. Tuyệt đối không được tự ý mua thuốc điều trị bệnh, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Nguyên nhân mắc bệnh tiểu đường type 2

Bệnh tiểu đường type 2 hình thành là do cơ thể kháng insulin hoặc tuyến tụy sản xuất insulin không đủ để đáp ứng nhu cầu trao đổi chất. Khi cung cấp thức ăn cho cơ thể, tuyến tụy sẽ nhanh chóng tiết insulin vào máu. Insulin hoạt động như một chìa khóa bằng cách mở cho phép đường vào các tế bào. Khi mắc bệnh tiểu đường type 2, thay vì di chuyển vào bên trong tế bào, đường sẽ nhanh chóng tích tụ vào máu. Điều này xảy ra do tuyến tụy không sản sinh đủ insulin.

Hầu hết những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường type 2 là người cao tuổi, có chế độ ăn uống không lành mạnh, hoạt động thể thao ít, thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, rối loạn lipit máu,… Dưới đây là một số nguyên nhân gây bệnh tiểu đường type 2.

• Yếu tố di truyền: Nếu những người trong gia đình mắc bệnh tiểu đường type 2 thì nguy cơ bạn mắc bệnh rất cao.
• Sự thay đổi lối sống, sinh hoạt không phù hợp
• Chế độ ăn uống không khoa học, ăn quá nhiều tinh bột, ít chất xơ dẫn đến tình trạng thừa năng lượng.
• Bổ sung cho cơ thể quá nhiều loại thực phẩm chứa carbohydrat có tác dụng hấp thu nhanh.
• Tâm lý stress, căng thẳng, lo lắng quá mức.
• Tuổi càng nhiều thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 càng cao.
• Khiếm khuyết chức năng tế bào beta, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất insulin ở tuyến tụy
• Bệnh lý của tuỵ ngoại tiết và một số bệnh nội tiết khác.
• Sử dụng thuốc hoặc các hoá chất khác làm giảm khả năng hình thành insulin trong cơ thể
• Nhiễm trùng, mắc bệnh nhiễm sắc thể.
• Người bị béo phì, thừa cân, huyết áp thấp.
• Những người có tiền sử chẩn đoán mắc hội chứng chuyển hóa, tiền tiểu đường type 2.
• Phụ nữ thai sản sinh con to trên 4 kg, thai chết lưu.
• Chủng tộc: Theo một số thông tin, những người da đen, gốc Tây Ban Nha, người Mỹ bản địa và người Mỹ gốc Á có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn.

Biến chứng của bệnh tiểu đường type 2

Những bệnh nhân bị tăng glucose trong một khoảng thời gian dài sẽ rất dễ bị rối loạn chuyển hóa carbohydrate, lipide, protide,… Khi đó, các cơ quan khác trong cơ thể sẽ nhanh chóng bị tổn thương. Đặc biệt là các bộ phận như tim, mạch máu, răng, thần kinh,… Dưới đây là một số biến chứng phổ biến của bệnh tiểu đường type 2, người bệnh cần biết để sớm kiểm soát bệnh.

• Biến chứng tim mạch: Lượng đường huyết trong máu tăng đột ngột sẽ dẫn đến tình trạng nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Huyết áp cao sẽ góp phần tăng nguy cơ biến chứng tim mạch.
• Biến chứng thận: Lượng glucose được đào thải ra nước tiểu sẽ ảnh hưởng đến chức năng của thận. Các mạch máu nhỏ ở thận nhanh chóng bị tổn thương, khiến thận hoạt động kém hơn.
• Bệnh thần kinh ngoại vi: Bệnh tiểu đường type 2 gây tổn thương thần kinh ở khắp cơ thể. Khi lượng glucose trong máu và huyết áp quá cao sẽ gây rối loạn tiêu hóa, rối loạn cương dương và ảnh hưởng đến một số chức năng khác của cơ thể.
• Mất cảm giác: Tình trạng tổn thương dây thần kinh ngoại biên sẽ khiến cho các chi bị ảnh hưởng, mất cảm giác. Đồng thời, bàn tay, chân có thể bị đau và ngứa. Một số trường hợp, người bệnh bị tổn thương, nhiễm trùng dẫn đến bị cắt cụt chi.
• Bệnh võng mạc mắt: Người bệnh có thể bị giảm thị lực hoặc nguy cơ mù lòa khi mắc bệnh tiểu đường type 2. Lượng glucose trong máu tăng cao sẽ khiến cho huyết áp tăng, cholesterol cao là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý về võng mạc.
• Biến chứng thời kỳ mang thai: Khi mắc bệnh tiểu đường type 2, thai nhi sẽ bị quá cân, nguy cơ bị hạ đường huyết đột ngột, tăng khả năng chấn thương cho cả mẹ và bé.
• Biến chứng cấp tính: Hôn mê nhiễm toan ceton, toan lactic, hạ glucose máu, hôn mê tăng glucose máu nhưng không nhiễm toan ceton.
• Biến chứng mạn tính: Bệnh mạch máu lớn: Xơ vữa mạch vành tim gây nhồi máu cơ tim, xơ vữa mạch não gây đột quỵ, hội chứng mạch vành cấp, xơ vữa động mạch ngoại vi gây tắc mạch.Bệnh mạch máu nhỏ: Bệnh võng mạc đái tháo đường, bệnh thần kinh đái tháo đường, bệnh thận đái tháo đường.Loét bàn chân đái tháo đường.

Chẩn đoán bệnh tiểu đường type 2

Với căn bệnh tiểu đường type 2, người bệnh nên sớm phát hiện và điều trị, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra, ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh nhân. Khi đến khám, bệnh nhân cần trao đổi kỹ với bác sĩ những dấu hiệu mà mình thường gặp và tiến hành thực hiện các chỉ định, xét nghiệm được yêu cầu.

Thông thường, bệnh nhân sẽ phải thực hiện các xét nghiệm như Glycated hemoglobin (HbA1c), xét nghiệm dung nạp đường.

• Glycated hemoglobin (HbA1c): Đây là xét nghiệm máu để đưa ra chỉ số mức độ đường trong máu khoảng 2 – 3 tháng trước đây. Nếu mức đường trong máu cao hơn thì bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Cụ thể kết quả giữa 6 và 6,5% chỉ ra nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Nếu chỉ số xét nghiệm HbA1c không có hoặc vì một số nguyên nhân nào đó không chính xác, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện thêm một số xét nghiệm khác để có cơ sở chẩn đoán bệnh tiểu đường type 2. Chẳng hạn như: Kiểm tra đường huyết ngẫu nhiên, xét nghiệm dung nạp đường cơ thể.

+ Kiểm tra đường huyết ngẫu nhiên: Lượng máu sẽ được lấy ở một thời điểm ngẫu nhiên. Nếu mức đường máu >= 200 mg/dL (mg/dL) thì người bệnh bị tiểu đường type 2.

+ Xét nghiệm dung nạp đường cơ thể: Với xét nghiệm này, người bệnh cần phải nhịn ăn qua đêm và thực hiện đo lúc đói. Nếu kết quả cao hơn 200 mg/dL sau 2 giờ thì người bệnh bị tiểu đường type 2.

Điều trị bệnh tiểu đường type 2

Mục đích của việc điều trị bệnh tiểu đường type 2 là duy trì nồng độ glucose trong máu khi đói đạt được mức lý tưởng, nhằm giảm các biến chứng liên quan và tỷ lệ tử vong do mắc bệnh tiểu đường type 2. Đồng thời, kiểm soát cân nặng cho những bệnh nhân bị béo phì, thừa cân.

Nguyên tắc điều trị của bệnh tiểu đường type 2 là phải kết hợp thuốc với chế độ ăn uống lành mạnh, luyện tập điều độ. Tiếp đến là phối hợp điều trị nhằm giúp hạ glucose máu, duy trì số đo huyết áp, chống tình trạng rối loạn đông máu,… Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần phải tuân thủ đúng các chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

1. Sử dụng thuốc

Việc sử dụng thuốc để điều trị bệnh tiểu đường type 2 là rất cần thiết. Đây là cách giúp người bệnh tăng cường sức đề kháng và kiểm soát lượng đường trong máu. Thuốc điều trị tiểu đường type 2 gồm các nhóm khác nhau. Bệnh nhân cần phải kết hợp theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Thông thường, loại thuốc được bác sĩ chỉ định là metformin (Glucophage). Thuốc này có tác dụng giảm sản xuất đường ở gan. Thuốc sẽ được sử dụng dưới dạng thuốc uống hoặc thuốc tiêm. Ngoài ra còn có một số loại thuốc tiểu đường giúp kích thích tuyến tụy sản xuất nhiều insulin hơn.

• Một số loại thuốc thường được sử dụng điều trị bệnh tiểu đường type 2 như sau:
• Aspirin liều thấp: Có tác dụng như thuốc giảm huyết áp và ngăn ngừa bệnh tim mạch.
• Insulin: Được tiêm trực tiếp vào người bệnh. Các loại insulin được tiêm vào bệnh nhân gồm có insulin nhanh, insulin trung gian dài và tùy chọn. Tùy thuộc vào nhu cầu, bác sĩ sẽ kê đơn cho người bệnh.

2. Phẫu thuật giảm béo

Một trong những nguyên nhân gây bệnh tiểu đường type 2 là do tăng cân, béo phì. Để kiểm soát tình trạng này, người bệnh cần phải điều chỉnh cân nặng. Phẫu thuật là một hình thức giúp cơ thể bệnh nhân cân đối nhưng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, nguy cơ tử vong có thể xảy ra. Chỉ những trường hợp thực sự cần thiết, bác sĩ mới chỉ định cho người bệnh thực hiện.

3. Điều trị tiểu đường type 2 khi mang thai

Bệnh tiểu đường type 2 sẽ có tác động không tốt đối với thai nhi. Trong thai kỳ, bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị bằng insulin. Bên cạnh đó, các loại thuốc hạ huyết áp sẽ không được sử dụng điều trị. Nếu trong suốt quá trình điều trị, bệnh nhân có bất cứ dấu hiệu bất thường nào cần thông báo ngay cho bác sĩ chuyên khoa để có hướng kiểm soát kịp thời.

Phong cách sống kiểm soát bệnh tiểu đường type 2

Để điều trị bệnh tiểu đường type 2 thành công đòi hỏi người bệnh cần phải có sự cam kết uống đủ thuốc và kết hợp với lối sống lành mạnh, khoa học. Việc theo dõi, kiểm tra đường huyết thường xuyên cũng rất quan trọng. Việc làm này sẽ giúp bệnh nhân an tâm trong việc điều trị bệnh và dễ dàng phát hiện được những bất thường trong cơ thể.

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung những thực phẩm giúp kiểm soát bệnh tiểu đường type 2.
• Không nên ăn thực phẩm cay, nóng chứa chất kích thích
• Chia nhỏ bữa ăn và ăn nhiều lần, không được ăn quá no hoặc để bụng đói trong khoảng thời gian dài
• Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, có thể bổ sung thêm các loại nước ép hoa quả cho cơ thể.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, tránh nhiễm trùng nướu. Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu lợi có dấu hiệu bị chảy máu hoặc sưng đỏ.
• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ, rửa chân hàng ngày bằng nước ấm và lau khô da nhẹ nhàng. Người bệnh có thể sử dụng thêm kem dưỡng da để giúp tránh viêm loét, sưng đỏ da.
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,…
• Tích cực luyện tập thể dục thể thao với những bài tập phù hợp, không nên luyện tập quá sức, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Không được làm việc quá sức, thức khuya, dậy sớm
• Tránh lo lắng, căng thẳng quá mức gây khó khăn cho quá trình điều trị bệnh tiểu đường type 2.
• Tuyệt đối không được tự ý mua thuốc uống khi không có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh tiểu đường type 2. Với bệnh lý này, người bệnh nên tích cực điều trị và phòng ngừa. Tốt nhất, bạn nên thăm khám, kiểm tra đường huyết định kỳ để sớm phát hiện và điều trị bệnh. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng không nên chủ quan vì bệnh tiểu đường type 2 có thể gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm.