Bệnh viêm gan A là gì? Có nguy hiểm không? Điều trị thế nào?

Viêm gan A là một trong những loại viêm gan siêu vi phổ biến do Hepatitis A virus gây ra. Đây là loại viêm gan cấp tính có mức độ nhẹ và có khả năng tự thuyên giảm sau khoảng vài tuần đến vài tháng mà không cần điều trị y tế. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, bệnh có thể tiến triển và gây suy gan cấp (có hồi phục).

Bệnh viêm gan A là gì?

Viêm gan A là một trong những loại viêm gan do siêu vi thường gặp. Bệnh xảy ra khi tế bào gan bị viêm và tổn thương do nhiễm virus viêm gan A (Hepatitis A virus/ HAV). Đây là một loại viêm gan cấp tính, có khả năng tự thuyên giảm và đa phần không phải can thiệp điều trị.

Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, viêm gan A có thể dẫn đến viêm gan tối cấp (suy gan cấp) và tử vong (rất hiếm gặp). Vì vậy, bác sĩ có thể đề nghị điều trị đối với những bệnh nhân có hệ miễn dịch kém và có nguy cơ cao gặp phải biến chứng.

Virus gây viêm gan A có thể tồn tại trong nước uống và thực phẩm nhiễm bẩn. Ngoài ra, virus cũng có thể lây nhiễm do tiếp xúc thân mật và ăn uống chung với người nhiễm bệnh. Bệnh viêm gan A thường gặp ở những nước có khí hậu nhiệt đới – đặc biệt là những nước đang phát triển và có đời sống thấp.

Theo báo cáo từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), có khoảng 1.4 triệu người nhiễm viêm gan A mỗi năm. Mặc dù có khả năng lây lan cao hơn so với viêm gan B, C và D nhưng loại viêm gan này có mức độ nhẹ và rất hiếm khi để lại tổn thương vĩnh viễn.

Nguyên nhân gây viêm gan A

Nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh lý này là do virus viêm gan A (Hepatitis A virus). Loại virus này có khả năng xâm nhập vào cơ thể thông qua đường tiêu hóa (dùng thực phẩm nhiễm khuẩn, nguồn nước ô nhiễm, ăn uống chung, sử dụng vật dụng cá nhân,… với người nhiễm bệnh).

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus nhanh chóng đi vào tuần hoàn máu, di chuyển đến gan và tấn công vào các tế bào khỏe mạnh. HAV không lây qua đường hô hấp (hắt hơi hoặc ho) hay đường máu (số lượng virus trong máu rất thấp và hầu như không có khả năng lây nhiễm).

Các yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm virus viêm gan A:

• Ăn uống chung, sử dụng vật dụng và tiếp xúc thân mật với người nhiễm HAV
• Dùng thực phẩm bẩn, nguồn nước ô nhiễm và không đảm bảo ăn chín uống sôi
• Quan hệ tình dục bằng miệng với người bị viêm gan A
• Dùng hải sản tươi sống được nuôi trồng tại các vùng nước ô nhiễm
• Người bị viêm gan A có thể lây nhiễm virus cho người khỏe mạnh nếu không đảm bảo vệ sinh tay sau khi đi vệ sinh và trước khi chế biến thức ăn
• Sinh sống trong môi trường ô nhiễm, điều kiện sống, chất lượng nước và không khí thấp

Triệu chứng của bệnh viêm gan A

Sau khi nhiễm virus khoảng 14 – 28 ngày, cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng của bệnh viêm gan A. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp (chủ yếu là người có hệ miễn dịch khỏe mạnh), loại virus này có thể không gây ra bất cứ triệu chứng nào khác thường.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh viêm gan A:

• Cơ thể mệt mỏi
• Khó chịu và đau bụng (thường đau ở dưới mạn sườn bên phải)
• Sốt nhẹ
• Ăn uống kém, ăn uống ngon
• Phân có màu đất sét
• Đau nhức khớp
• Vàng da
• Da ngứa ngáy, nổi mề đay, dễ dị ứng
• Nước tiểu có màu đậm hơn bình thường (ngay cả khi uống đủ 2 – 2.5 lít nước/ ngày)

Các triệu chứng của bệnh viêm gan A ở người lớn thường rõ rệt hơn so với trẻ nhỏ. Một số nghiên cứu cũng cho thấy, mức độ nguy hiểm và tỷ lệ tử vong của loại viêm gan này tăng dần theo độ tuổi của bệnh nhân.

Ở trẻ nhỏ dưới 6 tuổi, bệnh hầu như không gây ra triệu chứng bất thường (chỉ có khoảng 10% gặp phải tình trạng vàng da). Trong khi đó, có 70% trẻ lớn và người trưởng thành bị vàng da và thường xuất hiện kèm theo các triệu chứng như mệt mỏi, đau khớp, sốt,… Sau khoảng 3 tuần, các triệu chứng của bệnh viêm gan A có thể thuyên giảm dần và thể trạng được phục hồi trở lại.

Bệnh viêm gan A có nguy hiểm không?

Không giống với các loại viêm gan do siêu vi khác, viêm gan A hiếm khi gây tổn thương gan mãn tính và hầu như không để lại biến chứng. Đa phần các trường hợp nhiễm virus viêm gan A đều có thể tự thuyên giảm mà không cần can thiệp các biện pháp y tế.

Tuy nhiên ở một số ít trường hợp (chủ yếu là người cao tuổi, người đã mắc bệnh gan mãn tính), viêm gan A có thể gây ra một số biến chứng như:

• Viêm gan tối cấp: Viêm gan tối cấp (suy gan) ít khi xảy ra do nhiễm virus viêm gan A. Biến chứng này biểu hiện qua tình trạng vàng da – vàng mắt tiến triển, nhu mô gan bị hủy hoại, rối loạn chức năng gan nặng nề và có thể đe dọa đến tính mạng. Trên thực tế, suy gan do viêm gan A thường có tiến triển chậm, có khả năng hồi phục cao và hiếm khi gây tử vong.
• Viêm gan A tái phát: Sau khi viêm gan A thuyên giảm, cơ thể thường có kháng thể đối với Hepatitis A virus nên rất hiếm khi xảy ra tình trạng tái phát. Tuy nhiên ở những đối tượng có hệ miễn dịch suy giảm, bệnh lý này có thể tái phát trở lại.

Viêm gan A được đánh giá là bệnh viêm gan do siêu vi có mức độ nhẹ nhất và hiếm khi gây tổn thương gan vĩnh viễn. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng và nguy cơ để lại biến chứng có thể tăng lên ở những bệnh nhân có bệnh lý nền như bệnh gan mãn tính, nhiễm HIV, tiểu đường,…

Chẩn đoán bệnh viêm gan A

Bệnh viêm gan A thường không có biểu hiện rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề về gan khác. Vì vậy trước khi điều trị, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một số kỹ thuật chẩn đoán như:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu là kỹ thuật chẩn đoán chính đối với các bệnh viêm da siêu vi. Người bị nhiễm virus viêm gan A thường có kháng thể HAV IgM trong huyết tương.
• Xét nghiệm khác: Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm bổ sung như phản ứng chuỗi sao chép polymerase ngược nhằm phát hiện RNA của HAV (virus gây viêm gan A).

Điều trị bệnh viêm gan siêu vi A

Không có phương pháp điều trị đặc hiệu đối với bệnh viêm gan siêu vi A. Đây là một dạng nhiễm trùng cấp tính có thể tự khỏi nên mục đích chính của việc điều trị là cải thiện triệu chứng, phục hồi sức khỏe và giảm thiểu biến chứng.

Thông thường, người bị nhiễm virus viêm gan A có thể điều trị và chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên với những đối tượng có nguy cơ cao, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân ở lại bệnh viện để được theo dõi.

Một số phương pháp hỗ trợ nâng đỡ cơ thể và kiểm soát virus viêm gan A:

1. Thiết lập thói quen sinh hoạt, ăn uống khoa học

Thói quen sinh hoạt và ăn uống khoa học giúp phục hồi thể trạng và nâng cao sức khỏe tổng thể. Sức khỏe được cải thiện giúp người bị viêm gan A giảm mệt mỏi, uể oải và thiếu năng lượng. Hơn nữa, thói quen ăn uống lành mạnh còn làm giảm áp lực lên gan, cơ quan tiêu hóa và hỗ trợ tăng cường chức năng miễn dịch của cơ thể.

Xây dựng lối sống cho bệnh nhân viêm gan A:

• Nên dành thời gian nghỉ ngơi, tránh lao động nặng và làm việc quá 8 giờ đồng hồ trong thời gian điều trị. Nghỉ ngơi hợp lý giúp cải thiện tình trạng thiếu năng lượng, mệt mỏi và uể oải do virus viêm gan A gây ra.
• Tránh các loại thực phẩm và đồ uống làm tăng áp lực và gây độc lên gan như măng, thực phẩm chứa hàm lượng protein quá cao, thức ăn nhanh, thực phẩm chứa chất bảo quản, thức ăn chứa nhiều gia vị và đặc biệt là rượu bia.
• Cần ngủ sớm và đảm bảo giấc ngủ kéo dài từ 7 – 8 giờ/ ngày. Ngủ đủ giấc giúp gan thải độc, tái tạo và phục hồi các tế bào hư tổn. Đồng thời giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và nâng cao hoạt động của hệ miễn dịch.
• Không tự ý sử dụng các loại thuốc chuyển hóa và làm tăng độc tính lên gan như Paracetamol, Aspirin, Morphin, Salbutamol, Terbutalin,… Nếu phải dùng thuốc, nên thông báo với bác sĩ tình trạng bệnh lý để được hiệu chỉnh liều lượng phù hợp hoặc thay đổi loại thuốc trong trường hợp cần thiết.
• Với những trường hợp bị buồn nôn và ăn uống kém, nên bổ sung năng lượng, vitamin và khoáng chất bằng các món ăn mềm, dễ tiêu hóa, sữa, nước ép từ trái cây và rau củ tươi.
• Người bị viêm gan A cần uống đủ 2 – 2.5 lít/ ngày nhằm hạn chế tình trạng mất nước do nôn mửa. Ngoài ra, uống đủ nước còn hỗ trợ đào thải virus và độc tố trong cơ thể.
• Không hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích trong thời gian điều trị viêm gan. Các độc tố trong khói thuốc có thể gây tổn thương mô gan, suy giảm chức năng miễn dịch của cơ thể và làm gián đoạn quá trình hồi phục, tái tạo của các tế bào hư tổn.

Với người có hệ miễn dịch và thể trạng khỏe mạnh, viêm gan A có thể thuyên giảm sau khoảng vài tuần đến vài tháng mà không để lại bất cứ biến chứng nào. Sau khi viêm gan A khỏi hoàn toàn, cơ thể sẽ xuất hiện kháng thể trong máu. Kháng thể có khả năng ức chế sự phát triển của Hepatitis A virus nếu cơ thể tiếp xúc với loại virus này.

2. Sử dụng thảo dược hỗ trợ

Để hỗ trợ quá trình điều trị viêm gan A, bệnh nhân có thể tận dụng một số thảo dược tự nhiên để hỗ trợ ức chế virus và bảo vệ tế bào gan.

Một số thảo dược tự nhiên có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan A:

• Atiso: Atiso là một trong những loại thảo dược có khả năng hỗ trợ điều trị các vấn đề về gan như viêm gan do rượu, viêm gan do siêu vi. Ngoài ra, thảo dược này còn giúp thanh thải độc tố, lợi tiểu và giảm ure trong máu. Để hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan A, bệnh nhân có thể dùng trà hoặc các món ăn từ atiso.
• Nhân trần: Nhân trần là vị thuốc quý trong y học cổ truyền có tác dụng làm mát gan, giải độc và lợi tiểu. Thảo dược này không chỉ được sử dụng trong các bài thuốc dân gian mà còn được ứng dụng trong nhiều chế phẩm hỗ trợ điều trị các vấn đề về gan. Hiện nay ngoài việc sử dụng trà nhân trần, bệnh nhân cũng có thể dùng các sản phẩm hỗ trợ chứa thảo dược này.
• Cà gai leo: Hiệu quả điều trị các bệnh lý về gan của cà gai leo đã được nghiên cứu trên cơ sở khoa học. Các chuyên gia nhận thấy, hoạt chất glycoalkaloid trong thảo dược này có khả năng ức chế quá trình sao chép của virus, bảo vệ tế bào gan và ngăn ngừa xơ gan tiến triển.

Ngoài những thảo dược trên, bệnh nhân cũng có thể dùng mật nhân, diệp hạ châu, nấm linh chi, xuyên tâm liên, cam thảo, cây kế sữa,… để phục hồi tế bào gan và hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan A.

Phòng ngừa viêm gan A bằng cách nào?

Mặc dù không để lại di chứng nghiêm trọng như các bệnh viêm gan siêu vi khác nhưng viêm gan A có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và làm giảm chất lượng cuộc sống trong một khoảng thời gian nhất định. Hơn nữa, loại viêm gan này còn có thể làm nghiêm trọng tổn thương và gây suy giảm chức năng gan ở người có hệ miễn dịch suy giảm hoặc đã mắc bệnh gan mãn tính.

Vì vậy, những người chưa nhiễm viêm gan A nên thực hiện một số biện pháp phòng ngừa như:

• Tiêm vaccine là biện pháp phòng ngừa viêm gan A hiệu quả nhất. Loại vaccine này bao gồm 2 mũi tiêm cách nhau 6 tháng (dành cho cả trẻ nhỏ và người trưởng thành).
• Không tiếp xúc thân mật, ăn uống chung hoặc sử dụng vật dụng cá nhân của người nhiễm viêm gan A và E (2 loại viêm gan siêu vi có khả năng lây nhiễm qua đường tiêu hóa).
• Lựa chọn thực phẩm sạch, xuất xứ – nguồn gốc rõ ràng và cần ngâm rửa, nấu chín trước khi ăn. Đồng thời cần tránh sử dụng nguồn nước tự nhiên hoặc nước chưa được đun sôi hoàn toàn.
• Người bị viêm gan A nên chủ động thông báo tình trạng sức khỏe cho những người xung quanh. Bên cạnh đó, cần tránh ăn uống, sử dụng chung vật dụng cá nhân với người khỏe mạnh và vệ sinh tay sau khi đi vệ sinh, trước khi chế biến món ăn.
• Tuyệt đối không sử dụng thực phẩm sống – trừ những nhà hàng chuyên chế biến các món ăn sống đã được kiểm định.

Bệnh viêm gan A là một dạng viêm gan do siêu vi khá phổ biến. Loại viêm gan này hiếm khi đe dọa đến chức năng gan và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe như các loại viêm gan siêu vi khác. Tuy nhiên để tránh rủi ro và biến chứng, bệnh nhân nên chủ động thăm khám để được đánh giá tình trạng sức khỏe và hướng dẫn cụ thể cách chăm sóc, điều trị tại nhà.