Bỏ túi 20+ cách chống say xe hiệu quả dễ thực hiện

Thống kê cho thấy, say tàu xe ảnh hưởng đến 1/3 dân số thế giới. Mặc dù không tác động nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng tình trạng này gây ra không ít phiền toái khi di chuyển bằng xe hơi, máy bay,… Để chuyến đi diễn ra thuận lợi và thoải mái nhất, bạn đọc có thể tham khảo 20+ cách chống say tàu xe đơn giản và hiệu quả trong bài viết sau.

Say tàu xe và nguyên nhân

Say tàu xe là tình trạng cơ thể mệt mỏi, buồn nôn, chóng mặt, khó chịu, ợ hơi, choáng váng,… khi di chuyển bằng tàu xe (đặc biệt là máy bay, ô tô, ca nô). Tình trạng này ảnh hưởng đến 1/3 dân số thế giới và gặp nhiều ở nữ giới hơn so với nam giới.

Theo các chuyên gia, say tàu xe là hiện tượng do sự sai lệch và rối loạn giữa các giác quan. Giải thích một cách dễ hiểu là khi ngồi trong xe hơi, máy bay, mắt nhìn vào không gian xung quanh gần như không hề di chuyển. Trong khi đó, hệ thống tiến đình ở ốc tai lại dẫn truyền tín hiệu “cơ thể đang di chuyển”. Chính sự rối loạn giữa các giác quan dẫn đến hiện tượng say tàu xe với các biểu hiện điển hình như buồn nôn, nôn mửa, chóng mặt, mệt mỏi, ợ hơi,…

Ngoài chức năng nghe, tai còn chứa hệ thống tiền đình có khả năng cảm nhận về việc dịch chuyển và giữ cân bằng cho cơ thể. Hệ thống này có thể cảm nhận được hướng chuyển động, góc chuyển động, gia tốc,… Do đó ngay cả khi nhắm mắt, bạn vẫn có thể cảm nhận được cơ thể đang di chuyển và gia tăng hoặc giảm tốc độ. Tất cả các cảm nhận này đều là kết quả nhờ vào tín hiệu được hệ thống tiền đình truyền cho não bộ.

Hiện tại, vẫn chưa thể tìm ra nguyên nhân cụ thể gây ra chứng say tàu xe. Tuy nhiên, tình trạng này thường gặp ở nữ giới, người có tiền đình yếu, tâm lý căng thẳng, huyết áp thấp, thiếu máu não,… Mặc dù không nguy hiểm đến sức khỏe nhưng say tàu xe gây ra nhiều phiền toái trong quá trình di chuyển, đặc biệt ở những người bị say xe nặng, cơ thể mệt mỏi, kiệt sức và suy nhược sau một chuyến đi dài.

Bỏ túi ngay 20+ cách chống say xe đơn giản, hiệu quả

Say tàu xe gây ra không ít bất lợi trong các chuyến đi. Vì vậy trước khi bắt đầu chuyến đi, bạn có thể áp dụng 20+ mẹo chống say xe đơn giản sau:

1. Dùng gừng tươi – Cách chống say tàu xe đơn giản

Cách chống say tàu xe bằng gừng là mẹo đơn giản và được áp dụng rất phổ biến. Gừng có vị cay, đắng, tính ấm, tác dụng ôn trung, tán hàn, hành thủy, giải độc và phát biểu. Ngoài tác dụng trị các chứng bệnh về hô hấp, gừng còn có tác dụng chống buồn nôn.

Mặc dù chưa nghiên cứu cụ thể nhưng một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy, hoạt chất trong gừng tác động đến dạ dày và hệ thần kinh, từ đó giúp giảm tình trạng buồn nôn và nôn mửa đáng kể. Do đó, bạn có thể sử dụng gừng tươi ngậm trong miệng vài lát trước khi khởi hành khoảng 30 phút. Nếu có thời gian, có thể dùng trà gừng mật ong, trà gừng chanh để giảm các triệu chứng do say tàu xe gây ra.

Với những chuyến đi dài, bạn có thể mang theo mứt gừng và kẹo gừng để ngậm khi có cảm giác khó chịu. Vị cay the cùng với mùi thơm từ tinh dầu gừng giúp xóa tan cảm giác buồn nôn, nôn mửa và giúp bạn vượt qua chuyến đi một cách dễ dàng nhất.

2. Sử dụng vỏ quýt, cam để giảm say tàu xe

Tinh dầu thơm từ vỏ quýt và vỏ cam có tác dụng thư giãn thần kinh trung ương, mang lại cảm giác thoải mái và chống buồn nôn hiệu quả. Do đó trước khi lên xe, bạn nên chuẩn bị một vài quả quýt tươi. Khi mệt, có thể ăn quýt để bổ sung nước và vitamin C. Sau đó dùng vỏ quýt nhét vào lỗ mũi để giảm mùi hôi khó chịu trên xe. Để tăng hiệu quả, có thể bóp nhẹ vỏ cam, quýt để tinh dầu tỏa mùi thơm đặc trưng.

Thực tế cho thấy, đa phần những người bị say xe thường có nhạy cảm với mùi trên xe và máy bay – đặc biệt là xe bus và các phương tiện công cộng khác. Do đó, việc tránh ngửi mùi khó chịu có thể giảm nhẹ một số triệu chứng khó chịu như buồn nôn, chóng mặt, ói,..

3. Chống say tàu xe bằng một số tinh dầu tự nhiên

Ngoài cách sử dụng vỏ cam, quýt, bạn cũng có thể mang theo một lọ tinh dầu tự nhiên để giảm cảm giác say xe. So với vỏ quýt, các lọ tinh dầu thường giữ mùi lâu hơn, thích hợp cho các chuyến đi dài.

Dưới đây là một số loại tinh dầu có khả năng giảm buồn nôn và nôn mửa khi đi tàu xe:

• Tinh dầu quế: Tinh dầu quế có mùi thơm nhẹ, ấm có khả năng giảm đau đầu, buồn nôn và làm ấm cơ thể. Bạn có thể thoa tinh dầu vào vùng da xung quanh mũi hoặc thoa ở cổ, tay và chân để tạo mùi thơm tự nhiên, khử mùi khó chịu trong tàu xe.
• Tinh dầu bạc hà: Tinh dầu bạc hà được ưa chuộng bởi mùi thơm tươi mát, mang lại cảm giác thoải mái và thư giãn. Đặc biệt, bạc hà có khả năng khử mùi hôi rất tốt. Vì vậy, bạn hoàn toàn có thể tận dụng loại tinh dầu này để giúp tinh thần thoải mái, nhẹ nhàng và giảm các triệu chứng do say tàu xe gây ra.
• Tinh dầu vỏ cam: Tinh dầu vỏ cam có mùi thơm tự nhiên, tươi mát xen lẫn với một chút đắng nhẹ. Nếu yếu thích mùi từ quả quýt, cam, bạn có thể cân nhắc dùng tinh dầu này để giảm tình trạng buồn nôn, nôn mửa và khó chịu khi di chuyển bằng tàu xe.
• Một số tinh dầu khác: Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng tinh dầu sả, chanh, bưởi, tinh dầu khuynh diệp, tràm trà,… để lấn át mùi có trên tàu xe. Tuy nhiên, nên chú ý sử dụng với liều lượng vừa phải để tránh gây khó chịu cho những người xung quanh. Nếu dùng tinh dầu nguyên chất, nên pha với nước để tránh kích ứng da.

Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng tinh dầu thấm vào quần áo và khẩu trang để mùi hôi khó chịu trên các phương tiện công cộng. Mặc dù là cách chống say tàu xe khá đơn giản nhưng sử dụng tinh dầu có thể mang lại hiệu quả rõ rệt – đặc biệt là với những chuyến đi dài.

4. Day ấn huyệt Nội quan trị say tàu xe

Huyệt Nội quan là huyệt nằm trên mặt trong của cổ tay 2 thốn, ở giữa 2 dây chằng. Huyệt có tác dụng trấn thống, an thần, định tâm và thanh tâm bào. Do đó, huyệt vị này thường được ứng dụng để trị chứng say tàu xe. Để giảm say tàu xe, ngửa bàn tay trái lên, sau đó dùng ngón cái của tay phải ấn vào huyệt trong vòng 1 phút. Sau đó, tiến hành day huyệt thêm 1 phút và thực hiện tương tự với bên còn lại.

Biện pháp day ấn huyệt Nội quan có tác dụng giảm căng thẳng, thư giãn thần kinh trung ương và cải thiện các chứng say tàu xe hiệu quả. Ngoài ra để tăng hiệu quả, bạn cũng có thể tác động thêm một số huyệt vị khác như huyệt Trung xung, huyệt Quan nguyên, huyệt Ế phong, huyệt Túc tam lý,…

6. Nhìn ra ngoài cửa sổ

Như đã đề cập, say tàu xe là hệ quả do sự rối loạn giữa các giác quan – đặc biệt là tín hiệu từ mắt và hệ thống tiền đình. Để cải thiện các triệu chứng do say tàu xe, bạn nên ngồi sát cửa sổ và nhìn ra bên ngoài. Lúc này, cả mắt và hệ thống tiền đình đều cảm nhận được sự dịch chuyển của cơ thể, từ đó hạn chế rối loạn giữa các giác quan và hạn chế tình trạng chóng mặt, buồn nôn và nôn mửa đáng kể.

Ngoài ra, bạn có thể mở hé cửa sổ để gió lùa vào bên trong nhằm giảm buồn nôn và mang đến cảm giác thoải mái hơn.

7. Cố gắng ngủ khi đi tàu, xe, máy bay

Thực tế, ngủ trong thời gian đi tàu xe, máy bay có thể làm giảm tình trạng say xe hiệu quả. Lý do là khi ngủ, các giác quan của cơ thể – đặc biệt là mắt gần như không hoạt động. Điều này giúp giảm tình trạng rối loạn tín hiệu ở não bộ và hạn chế cảm giác say tàu xe hiệu quả.

Do đó nếu bị say tàu xe, bạn nên thư giãn đầu óc và cố gắng ngủ để giảm mệt mỏi – nhất là những chuyến đi dài. Để dễ ngủ và ngủ sâu giấc hơn, nên mang theo gối ôm và chăn nhỏ.

8. Nhai kẹo cao su – Cách chống say xe cho trẻ em

Nhai kẹo cao su là cách chống say tàu xe thích hợp với trẻ em. Khác với người lớn, trẻ nhỏ thường khó chịu khi ngậm gừng và thường khó chìm vào giấc ngủ khi di chuyển trên xe. Để giảm tình trạng say tàu xe cho trẻ, phụ huynh có thể trẻ nhai kẹo cao su trong suốt chuyến đi.

Nguyên nhân là khi nhai kẹo cao su, mắt sẽ giảm sự tập trung vào không gian xung quanh nên có thể hạn chế được sự rối loạn của các giác quan. Bên cạnh đó, nhai kẹo cao su giúp giảm tình trạng đầy hơi, chướng bụng, từ đó cải thiện tình trạng buồn nôn và nôn mửa hiệu quả.

Hiện tại, một số hãng còn sản xuất các loại kẹo cao su chống say tàu xe chuyên biệt. Các sản phẩm này thường chứa Dimenhydrinate – hoạt chất kháng histamine có tác dụng an thần, gây ngủ và chống say tàu xe. Do đó, phụ huynh có thể áp dụng cách chống say tàu xe bằng kẹo cao su để trẻ vượt qua chuyến đi một cách dễ dàng.

9. Ăn các bữa nhẹ trước khi lên tàu xe

Các triệu chứng say xe có xu hướng nghiêm trọng hơn nếu cơ thể mệt mỏi và suy nhược. Do đó trước khi lên xe khoảng 1 giờ đồng hồ, bạn nên bổ sung các bữa ăn nhẹ như súp, canh,… để cơ thể có đủ năng lượng hoạt động. Thực tế, tình trạng để bụng đói có thể gây ra cảm giác cồn cào và kích thích phản ứng nôn ói dữ dội khi di chuyển bằng xe hơi, máy bay.

Tuy nhiên, bạn chỉ nên dùng một lượng thức ăn vừa đủ, tránh ăn uống quá mức. Ăn quá no trước khi khởi hành có thể gây đầy hơi, chướng bụng và dẫn đến nôn ói, buồn nôn trong suốt chuyến đi. Ngoài ra để giúp dạ dày tiêu hóa thức ăn nhanh, nên sử dụng các món ăn mềm, ít gia vị và dầu mỡ.

10. Tránh căng thẳng trước khi khởi hành

Tương tự như tình trạng suy nhược, stress và căng thẳng thần kinh có thể khiến say tàu xe xảy ra với mức độ nghiêm trọng hơn. Do đó trước khi khởi hành, bạn nên giữ tâm lý thoải mái, tránh lo lắng và căng thẳng quá mức.

Đối với những chuyến đi đã có kế hoạch từ trước, nên ổn định giờ giấc sinh hoạt và giảm khối lượng công việc trong vòng 2 – 3 ngày trước khi khởi hành để giảm tình trạng say tàu xe.

11. Lựa chọn chỗ ngồi ở phía trước để tránh bị rung lắc

Người bị say tàu xe nên lựa chọn ngồi ở hàng ghế đầu và giữa để giảm rung lắc trong quá trình di chuyển. Tránh ngồi ở hàng ghế cuối vì đây là vị trí phải chịu sự rung lắc mạnh khi di chuyển. Tình trạng này làm tăng sự rối loạn của hệ thống tiền đình và mắt dẫn đến chóng mặt, buồn nôn và nôn mửa.

Nếu đi máy bay, bạn nên lựa chọn chỗ ngồi ở gần cánh máy bay để hạn chế rung lắc trong quá trình di chuyển.

12. Đeo khẩu trang – Cách phòng ngừa say xe hiệu quả

Đeo khẩu trang là một trong những cách phòng ngừa say xe đơn giản và hiệu quả. Biện pháp này giúp giảm mùi khó chịu từ khoang xe, thuốc lá,… Để tăng hiệu quả, bạn có thể thêm tinh dầu hoặc đặt vỏ quýt bên trong khẩu trang. Đây là biện pháp vô cùng đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt – nhất là với những người nhạy cảm với mùi trên khoang tàu, xe và máy bay.

13. Không ngồi gần người bị say xe

Nếu bị say xe, bạn nên tránh ngồi gần với những người bị say tàu xe. Thực tế khi nhìn thấy người khác nôn ói, cơ thể sẽ kích hoạt phản ứng tương tự – đặc biệt là với người có hệ thống tiền đình nhạy cảm. Do đó nếu thường xuyên bị say tàu xe, nên ngồi với người khỏe mạnh để tránh cảm giác buồn nôn và nôn mửa.

14. Hạn chế các chất kích thích và cồn trước khi khởi hành

Cồn và caffeine có thể kích thích hệ thần kinh trung ương. Do đó nếu bị say tàu xe, bạn nên tránh sử dụng rượu bia, cà phê và trà đặc trước khi khởi hành ít nhất 4 giờ đồng hồ. Bởi các loại thức uống này có thể khiến hệ thần kinh trở nên nhạy cảm với các tín hiệu từ mắt và hệ thống tiền đình. Tình trạng này làm tăng mức độ của các triệu chứng say tàu xe như choáng váng, đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn, ợ hơi và nôn mửa.

15. Không đọc sách và dùng điện thoại khi đi xe hơi, máy bay

Thực tế cho thấy, việc sử dụng điện thoại và đọc sách khi đi xe hơi, máy bay có thể làm tăng cảm giác choáng váng, đau đầu và buồn nôn. Khi tập trung vào điện thoại và sách, mắt sẽ truyền tín hiệu ngược lại với hệ thống tiền đình ở tai, dẫn đến rối loạn các giác quan ở hệ thống thần kinh trung ương.

Hơn nữa khi di chuyển, xe lắc lư khiến mắt phải liên tục điều chỉnh tiêu cự để có thể quan sát rõ điện thoại và sách. Tình trạng này kéo dài có thể gây mỏi mắt, mệt mỏi và làm tăng các triệu chứng do say tàu xe gây ra.

16. Tránh nghĩ về việc say xe và trấn an bản thân

Đa phần những người bị say xe rất “ám ảnh” về cảm giác phải di chuyển bằng tàu hỏa, máy bay và xe hơi. Do đó ngay khi bước lên xe, bạn thường nghĩ về các triệu chứng say tàu xe như nôn ói, mệt mỏi, choáng váng và chóng mặt.

Nếu liên tục suy nghĩ về cảm giác này, cơ thể sẽ nhanh chóng kích thích phản ứng nôn mửa cùng với các triệu chứng say tàu xe khác. Vì vậy khi khởi hành, bạn nên hướng suy nghĩ về những vấn đề khác và tự trấn an bản thân để chuyến đi diễn ra thuận lợi nhất.

17. Hít thở sâu – Biện pháp chống say xe hiệu quả

Hít thở sâu là biện pháp chống say xe hiệu quả mà nhiều người không biết đến. Khi có cảm giác khó chịu, bạn nên hít sâu và thở ra từ từ để thư giãn não bộ, giảm sự co thắt quá mức của dạ dày và đường ruột (yếu tố trực tiếp kích thích phản ứng nôn).

Sau khi hít thở khoảng vài lần, dạ dày và đường ruột sẽ dịu lại, từ đó giúp giảm cảm giác khó chịu và chống nôn mửa hiệu quả. Hơn nữa khi hít thở sâu, não bộ sẽ có đủ oxy để hoạt động, hạn chế tình trạng rối loạn tín hiệu và gây ra các triệu chứng khó chịu. Để tăng hiệu quả khi áp dụng biện pháp này, bạn có thể thoa một ít tinh dầu vào vùng da xung quanh mũi để mang lại cảm giác thoải mái và dễ chịu hơn.

18. Uống đủ nước và dùng trà thảo mộc trong chuyến đi

Đối với những chuyến đi dài, bạn nên mang theo nước suối và một ít trà thảo mộc. Tình trạng thiếu nước có thể tăng mức độ nhạy cảm tiền đình và làm trầm trọng cảm giác buồn nôn, choáng váng khi di chuyển bằng xe hơi, máy bay. Nếu có thể, bạn nên pha sẵn trà thảo mộc (trà gừng, cam thảo, hoa cúc,…) vào bảo quản trong bình giữ nhiệt.

Khi có cảm giác cồn cào, khó chịu, nên uống vài ngụm trà để trung hòa dịch vị dạ dày và giảm tình trạng co thắt cơ quan tiêu hóa quá mức. Tinh chất từ các loại thảo mộc còn mang lại cảm giác thư giãn, thoải mái và giúp bạn vượt qua chuyến đi một cách dễ dàng, thuận lợi.

19. Nghe nhạc hoặc trò chuyện với những người xung quanh

Nếu không thể ngủ trong suốt chuyến đi, bạn nên dành thời gian nghe nhạc hoặc trò chuyện với những người xung quanh. Hoạt động này giúp não bộ thư giãn, tránh căng thẳng và phân tán suy nghĩ về việc say tàu xe.

Hơn nữa, khi trò chuyện với những người xung quanh, hệ thống tiền đình và thị giác sẽ giảm mức độ tập trung đối với không gian xung quanh. Từ đó giúp giảm tình trạng buồn nôn, chóng mặt và khó chịu một cách rõ rệt.

20. Sử dụng thuốc chống say xe

Nếu bị say xe nặng hoặc phải di chuyển trong thời gian dài, bạn nên sử dụng thuốc chống say xe. Tuy nhiên bên cạnh việc dùng thuốc, nên áp dụng cùng với các biện pháp nêu trên để tăng hiệu quả và giúp chuyến đi diễn ra thuận lợi nhất.

Dưới đây là một số loại thuốc chống say xe được sử dụng phổ biến hiện nay:

• Scopolamine: Scopolamine là loại thuốc chống say xe được sử dụng ở dạng miếng dán (dán ở sau mang tai). Thuốc có tác dụng kháng cholinergic được sử dụng để làm chậm co bóp ruột, dạ dày và giảm tiết dịch tiếu hóa. Với cơ chế này, Scopolamine có thể cải thiện tình trạng chóng mặt, buồn nôn và nôn mửa do say tàu xe. Thuốc dạng dán có hiệu quả trong khoảng 6 – 8 tiếng. Do đó, bạn có thể cân nhắc dùng Scopolamine nếu phải di chuyển bằng xe hơi, máy bay trong thời gian dài.
• Promethazin: Promethazin là thuốc kháng histamine H1 có tác dụng an thần và gây ngủ. Không chỉ được dùng để điều trị các triệu chứng dị ứng, loại thuốc này còn được sử dụng để giảm tình trạng buồn nôn và nôn mửa khi đi tàu xe. Vì có tác dụng an thần nên bạn có thể dễ dàng chìm vào giấc ngủ nếu sử dụng Promethazin khi đi tàu xe.
• Dimenhydrinat: Tương tự như Promethazin, Dimenhydrinat cũng là thuốc kháng histamine H1 được sử dụng để chống say tàu xe. Loại thuốc này có hiệu quả tốt đối với người bị say tàu xe có liên quan đến rối loạn tiền đình và đau nửa đầu. Dimenhydrinat có thể sử dụng cho cả người lớn và trẻ nhỏ. Tuy nhiên cần thận trọng khi sử dụng Dimenhydrinat cho người cao tuổi, trẻ em dưới 2 tuổi và người đang sử dụng các loại thuốc ức chế thần kinh khác.

Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng một số loại thuốc chống say tàu xe khác. Đối với những người bị say tàu xe nặng hoặc có chuyến đi kéo dài từ 2 – 3 ngày hoặc hơn, nên sử dụng thuốc liều (bao gồm thuốc chống say xe, viên uống bổ sung đạm, kẽm, vitamin) để nâng đỡ thể trạng và kiểm soát các triệu chứng do say tàu xe gây ra.

Trên thực tế, thuốc chống say tàu xe không thể kiểm soát tất cả các triệu chứng khó chịu. Do đó bên cạnh việc sử dụng thuốc, bạn nên kết hợp với các cách chống say tàu xe khác để chuyến đi diễn ra một cách thuận lợi nhất.

21. Giảm say xe bằng cách tập lái xe và đi tàu xe thường xuyên hơn

Thực tế cho thấy, người lái xe thường ít bị say xe hơn so với hành khách. Do đó nếu có thể, bạn nên học lái xe để cải thiện tình trạng say tàu xe. Theo các chuyên gia, khi lái xe, cả mắt và hệ thống tiền đình đều dẫn truyền cảm giác cơ thể đang di chuyển nên không gây ra sự rối loạn giữa các giác quan.

Hơn nữa khi điều khiển xe, bạn phải liên tục nhìn về trước và phán đoán các tình huống có thể xảy ra. Điều này giúp “đánh lừa” hệ thống tiền đình và phòng chống các triệu chứng do say tàu xe hiệu quả.

Ngoài ra, bạn cũng có thể giảm say tàu xe bằng cách sử dụng xe bus, taxi, máy bay thường xuyên hơn. Biện pháp này giúp cơ thể dần quen với sự rối loạn của mắt và hệ thống tiền đình. Theo thời gian, não bộ sẽ tự điều chỉnh sự rối loạn giữa các giác quan và giảm tình trạng say tàu xe đáng kể. Tuy nhiên, cách này không thực sự khả thi đối với những người say tàu xe nặng.

Say tàu xe là cảm giác vô cùng khó chịu và thậm chí gây ra tâm lý “ám ảnh” với không ít người. Hy vọng qua 20+ cách chống say tàu xe được tổng hợp trong bài viết, bạn đọc có thể dễ dàng kiểm soát các triệu chứng khó chịu và có chuyến đi thuận lợi nhất.