Chàm vi khuẩn – Đặc điểm, cách nhận biết, điều trị

Chàm vi khuẩn (Eczema vi khuẩn) là thể chàm đặc biệt, khởi phát do độc tố từ tụ cầu/ liên cầu khuẩn hoặc từ nấm Epidermophyton và Trichophyton. Ngoài thương tổn da, thể chàm này còn gây ra một số triệu chứng toàn thân như sốt, đau nhức cơ thể, mệt mỏi và ớn lạnh. Eczema vi khuẩn có mức độ nghiêm trọng hơn các thể chàm thông thường. Vì vậy cần phát hiện và điều trị bệnh trong thời gian sớm nhất.

Chàm vi khuẩn là gì? Đặc điểm của bệnh

Chàm vi khuẩn (Eczema vi khuẩn) là dạng chàm khởi phát do độc tố của liên cầu khuẩn, tụ cầu hoặc độc tố của nấm Epidermophyton và Trichophyton. Thể chàm này thường xuất hiện trên các vết xây xước da nhiễm khuẩn, vết mổ, lỗ rò, vết bỏng hoặc vết côn trùng cắn.

Eczema vi khuẩn bùng phát do cơ thể phản ứng với độc tố từ nấm/ vi khuẩn, sau đó kích thích phản ứng miễn dịch và gây bùng phát triệu chứng của bệnh chàm. Tình trạng này khác với biến chứng chàm bội nhiễm (tổn thương da do chàm bị nhiễm trùng do virus và vi khuẩn xâm nhập).

Triệu chứng lâm sàng của thể chàm vi khuẩn thường xuất hiện ở những vùng da có mức độ tiếp xúc thường xuyên – đặc biệt là những vùng da mỏng và dễ bị xây xước. Khác với những thể chàm thông thường, eczema vi khuẩn không chỉ gây triệu chứng tại chỗ mà còn phát sinh kèm theo một số triệu chứng toàn thân.

Nhận biết thể chàm vi khuẩn

Tổn thương lâm sàng do chàm vi khuẩn thường xuất hiện ở 1 hoặc cả 2 bên cẳng chân. Ngoài ra, biểu hiện của bệnh cũng có thể xuất hiện ở xung quanh tai, vết mổ, lỗ dò,…

Các triệu chứng điểm hình của bệnh chàm vi khuẩn, bao gồm:

• Da xuất hiện tổn thương dạng trợt nông, có mủ, rỉ dịch và ranh giới tương đối rõ
• Thương tổn có vảy tiết tương tự chàm bội nhiễm
• Quanh vùng da thương tổn có xuất hiện một số mụn mủ
• Xuất hiện “ban dị ứng thứ phát xa” (phát sinh các đám da đỏ, kích thước nhỏ, bề mặt có mụn nước và sần sùi ở các vị trí xa đám tổn thương chính)
• Da đau rát, sưng nóng kèm ngứa ngáy
• Ở những trường hợp nhiễm trùng nặng, eczema vi khuẩn có thể gây sốt, mệt mỏi, ớn lạnh và buồn nôn

Nguyên nhân gây eczema vi khuẩn

Nguyên nhân chính gây chàm vi khuẩn chủ yếu là do virus, nấm men và vi khuẩn.

• Staphylococcus aureus (tụ cầu khuẩn): Tụ cầu khuẩn là nguyên nhân chính gây ra bệnh chàm vi khuẩn. Thông thường, chủng vi khuẩn này tồn tại trên da và không gây ra bất cứ triệu chứng nào khác thường. Tuy nhiên khi xuất hiện thương tổn hở, vi khuẩn có thể xâm nhập vào da gây nhiễm trùng và tiết độc tố. Độc tố do vi khuẩn bài tiết kích thích cơ chế miễn dịch và làm phát sinh tổn thương dạng chàm.
• Virus Herpes: Virus Herpes có khả năng lây nhiễm cao. Do đó nếu tiếp xúc với dịch tiết từ mụn nước của người nhiễm bệnh hoặc sử dụng chung các vật dụng cá nhân, virus có thể xâm nhập vào vết xây xước và làm bùng phát thể chàm vi khuẩn.
• Nấm: Nấm Trichophyton và Epidermophyton là 2 chủng nấm thường gặp có khả năng gây eczema vi khuẩn. Các loại nấm này chủ yếu gây bệnh nấm da – một dạng tổn thương xảy ra ở lớp thượng bì. Tuy nhiên ở người mắc bệnh chàm, độc tố từ nấm có thể kích thích hoạt động quá mẫn của hệ miễn dịch, dẫn đến tình trạng phóng thích histamine và gây thương tổn da.

Chàm vi khuẩn có lây không? Nguy hiểm không?

Bệnh chàm đơn thuần là một dạng tổn thương da mãn tính, có liên quan đến cơ chế tự miễn dưới tác động của các yếu tố kích thích. Bệnh lý này thường không có khả năng lây nhiễm khi tiếp xúc nhưng có thể di truyền từ cha mẹ sang con cái.

Tuy nhiên với thể chàm vi khuẩn, tác nhân gây bệnh (virus, vi khuẩn và nấm) có thể lây nhiễm thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. Các tác nhân này xâm nhập vào vết thương hở hoặc vết xây xước và gây ra nhiễm trùng. Vì vậy khi bị chàm bội nhiễm, bạn nên hạn chế để vùng da bị ảnh hưởng tiếp xúc với vùng da lành hoặc da của người khác.

So với các thể chàm thông thường, eczema vi khuẩn không chỉ gây ngứa ngáy thông thường mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Vì vậy nếu không điều trị, bệnh có thể gây ra các biến chứng như:

• Sẹo vĩnh viễn: Thông thường, bệnh chàm chỉ gây tổn thương ở lớp sừng của da. Tuy nhiên với thể eczema vi khuẩn, tác nhân gây bệnh có thể đi sâu vào hạ bì, gây hư hại da nặng nề và để lại thâm sẹo vĩnh viễn.
• Nhiễm trùng máu: Trong một số ít trường hợp, vi khuẩn có thể đi sâu vào tuần hoàn máu và gây nhiễm trùng huyết. Đây là biến chứng rất nặng nề và có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu không điều trị kịp thời.

Các biện pháp điều trị bệnh chàm vi khuẩn

Điều trị bệnh chàm vi khuẩn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy trước khi áp dụng các biện pháp điều trị, bạn cần tìm gặp bác sĩ để được thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán như chẩn đoán lâm sàng, cận lâm sàng và chẩn đoán phân biệt.

1. Sử dụng thuốc

Sau khi chẩn đoán, bác sĩ sẽ tiến hành chỉ định các loại thuốc điều trị như:

• Kháng sinh: Thuốc kháng sinh được sử dụng trong trường hợp chàm vi khuẩn xảy ra do tụ cầu khuẩn hoặc liên cầu. Thuốc được chỉ định liên tục trong 7 – 14 ngày tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng.
• Thuốc kháng virus, kháng nấm: Ở trường hợp chàm khởi phát do nhiễm nấm hoặc virus, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng virus/ kháng nấm dạng uống hoặc điều trị tại chỗ.
• Thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau Acetaminophen được sử dụng với những trường hợp nhiễm trùng gây sốt, ớn lạnh và đau nhức. Loại thuốc này tương đối an toàn nhưng cần tránh sử dụng cho người suy gan nặng hoặc thiếu hụt men G6PD.
• Dung dịch sát trùng: Khi tổn thương da mới phát, có thể dùng một số loại dung dịch sát trùng như dung dịch Yarish, hồ nước, thuốc tím,… để ức chế vi khuẩn, nấm và virus. Thuốc dạng dung dịch được ưu tiên dùng trong giai đoạn mới phát nhằm giữ tổn thương da khô ráo, giảm rỉ dịch và nhanh đóng vảy tiết.
• Thuốc bôi chứa corticoid: Khi thương tổn da khô và nhiễm trùng đã được kiểm soát, bạn có thể dùng các loại thuốc bôi chứa corticoid. Loại thuốc này có tác dụng chống viêm, giảm ngứa và ức chế miễn dịch tại vùng da được sử dụng. Tuy nhiên lạm dụng corticoid có thể gây dày sừng nang lông, mỏng da, giãn mao mạch,…
• Thuốc kháng histamine H1: Với những trường hợp tổn thương da gây ngứa nhiều, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng histamine H1. Ngoài ra loại thuốc này cũng được chỉ định khi chàm vi khuẩn gây “ban dị ứng thứ phát xa”.

Khi nhiễm trùng được kiểm soát, bác sĩ có thể xem xét triệu chứng lâm sàng và mức độ đáp ứng của từng trường hợp để chỉ định thêm một số loại thuốc điều trị như thuốc bạt sừng axit salicylic, thuốc ức chế calcineurin,…

2. Các biện pháp hỗ trợ

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, bạn có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ điều trị bệnh chàm vi khuẩn tại nhà như:

• Nên nghỉ ngơi tại nhà trong thời gian bệnh mới bùng phát.
• Tắm nước mát hoặc chườm lạnh lên xung quanh vùng da thương tổn có thể làm giảm hiện tượng sưng nóng, ngứa ngáy và đau nhức.
• Uống nhiều nước, bổ sung sữa chua và rau xanh vào chế độ ăn nhằm nâng cao hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe tổng thể và hỗ trợ chữa lành vết thương.
• Có thể thêm tinh dầu tràm trà, khuynh diệp, đinh hương,… vào nước tắm để sát trùng da, giảm viêm và ngứa ngáy.
• Trong thời gian điều trị, cần tránh dùng xà phòng có độ pH cao, tiếp xúc với hóa chất, bột giặt và các yếu tố có khả năng dị ứng cao.
• Khi nhiễm trùng được kiểm soát và tổn thương da khô lại, có thể dùng kem dưỡng ẩm để làm mềm da, giảm bong tróc và cải thiện tình trạng nứt nẻ.

Phòng ngừa bệnh chàm vi khuẩn bằng cách nào?

Bệnh chàm nói chung và chàm vi khuẩn nói riêng đều có khả năng tái phát cao. Do đó khi kết thúc quá trình điều trị, bạn nên chủ động phòng ngừa bệnh bùng phát với một số biện pháp sau:

• Tuyệt đối không gãi cào và ma sát lên da. Nếu da xuất hiện vết thương hở, cần sát trùng và vệ sinh da đúng cách để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Tránh tiếp xúc với lông động vật, phấn hoa, thuốc nhuộm, nước hoa, nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh,…
• Kiểm soát căng thẳng bằng cách nghỉ ngơi điều độ, ngủ đủ giấc và cân chỉnh khối lượng công việc.
• Giữ vệ sinh cơ thể và tránh các hoạt động gây đổ nhiều mồ hôi như chạy bộ, đạp xe,…
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và các thành phần lành mạnh khác nhằm nâng cao sức đề kháng, cải thiện thể trạng và giảm hoạt động quá mẫn của hệ miễn dịch.
• Tích cực thăm khám và điều trị bệnh da liễu do nấm, vi khuẩn và virus. Tránh để nhiễm trùng kéo dài, gây tổn thương da sâu và kích thích bệnh chàm bùng phát.

Chàm vi khuẩn có mức độ nặng hơn so với những thể chàm thông thường. Vì vậy khi da xuất hiện các triệu chứng bất thường, bạn nên chủ động thăm khám và điều trị kịp thời. Ở một số ít trường hợp, tác nhân gây nhiễm trùng có thể xâm nhập sâu vào da, tuần hoàn máu và phát sinh các biến chứng nặng nề.

Tham khảo thêm:

• Chàm đồng tiền là bệnh gì? Cách nhận biết và điều trị
• Chàm thể tạng là bệnh gì? Dấu hiệu và cách trị