Đau nhức xương khớp ở người trẻ: Nguyên nhân và cách khắc phục

Đau nhức xương khớp ở người trẻ thường xảy ra do thói quen ít vận động, lao động nặng nhọc, sai tư thế, thừa cân – béo phì và chấn thương trong quá trình sinh hoạt, lao động. Ngoài những nguyên nhân thông thường, tình trạng này cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh xương khớp và rối loạn tự miễn.

Nhận biết đau nhức xương khớp ở người trẻ

Các bệnh lý xương khớp thường xảy ra ở người trung niên và người cao tuổi. Tuy nhiên trên thực tế, tỷ lệ người trẻ bị đau nhức xương khớp đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Khác với người cao tuổi, người trẻ thường có tâm lý chủ quan với những biểu hiện của cơ thể. Do đó, tổn thương ở xương khớp thường không được xử lý sớm và có thể tiến triển nặng dần theo thời gian.

Đau nhức xương khớp ở người trẻ có triệu chứng tương đối đa dạng. Mức độ có thể dao động từ nhẹ, âm ỉ đến đau nặng và dữ đội tùy theo nguyên nhân cụ thể. Nhìn chung, tình trạng đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi thường kéo dài trong khoảng vài ngày đến vài tuần và hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm.

Các dấu hiệu nhận biết đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi:

• Đau nhức khớp: Đau khớp là triệu chứng thường gặp nhất, ảnh hưởng chủ yếu đến các khớp phải chịu áp lực lớn từ trọng lượng cơ thể như khớp gối, khớp háng, khớp cổ chân và cột sống thắt lưng. Khớp thường đau nhiều khi vận động, thay đổi thời tiết và giảm nhẹ khi nghỉ ngơi.
• Sưng đỏ khớp: Tương tự như đau nhức khớp, khớp sưng đỏ cũng là một trong những triệu chứng phổ biến ở người trẻ. Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng này là do khớp bị va đập mạnh hoặc do mô sụn xơ hóa, hình thành gai xương và kích thích mô mềm bao xung quanh ổ khớp.
• Khớp nóng hơn vùng da xung quanh: Trong một số trường hợp, khớp có thể bị sưng đỏ và nóng rát hơn so với những vùng da xung quanh. Tình trạng này có thể do khớp bị viêm nhiễm hoặc là phản ứng miễn dịch (viêm) của cơ thể sau khi bị va đập, chấn thương.
• Khớp kêu lục cục, cứng khớp: Khớp kêu lục cục và cứng khớp là các triệu chứng thường gặp ở người cao tuổi. Tuy nhiên trong những năm gần đây, triệu chứng này xuất hiện nhiều ở người trẻ và ảnh hưởng chủ yếu đến khớp gối, khớp cổ chân và cổ tay. Đặc biệt, tình trạng cứng khớp, khớp kêu lục cục gặp nhiều ở người làm công việc văn phòng và các công việc ít phải vận động khác.

Ngoài những triệu chứng phổ biến trên, đau nhức xương khớp ở người trẻ cũng có thể biểu hiện qua một số triệu chứng khác như tê bì tay chân, đau dây thần kinh cổ, lưng, dị cảm, giảm khả năng vận động,…

Nguyên nhân gây đau nhức xương khớp ở người trẻ

So với người già, hệ xương khớp của người trẻ có độ dẻo dai, linh hoạt và cứng chắc hơn. Chính vì vậy, đa phần người trẻ thường bị đau nhức xương khớp do thói quen ăn uống, sinh hoạt và vận động. Tuy nhiên trong một số ít trường hợp, tình trạng này cũng có thể là biểu hiện của một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

1. Nguyên nhân thông thường

Thống kê cho thấy, có hơn 85% trường hợp người trẻ bị đau nhức xương khớp do những nguyên nhân thông thường. Vì ở độ tuổi này, hệ thống xương khớp tương đối dẻo dai, chắc khỏe và cơ thể chưa bước vào quá trình thoái hóa.

Một số nguyên nhân thường gặp có thể gây đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi:

• Vận động quá mức: Hệ thống xương khớp có chức năng chính là vận động và nâng đỡ cơ thể. Mỗi khớp xương đều chỉ chịu được áp lực nhất định. Do đó nếu vận động quá mức (lao động nặng, chơi thể thao với cường độ mạnh trong thời gian dài,…), ổ khớp có thể bị kích thích, sưng đỏ và đau nhức. Chính vì vậy, người làm những công việc chân tay thường có nguy cơ mắc các bệnh xương khớp cao hơn so với bình thường.
• Chấn thương: Chấn thương là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi. Nếu xảy ra do chấn thương, khớp thường bị đau nhức kèm sưng đỏ, nóng và bầm tím. Trong trường hợp chấn thương nặng, ổ khớp có thể bị biến dạng, chảy máu, đau nhức dữ dội và mất hẳn chức năng vận động.
• Ít vận động: Ngược lại vận động quá mức, ít vận động khiến xương khớp mất đi độ linh hoạt, dẻo dai và giảm khả năng bài tiết dịch nhờn. Như đã biết, dịch nhờn có chức năng bôi trơn đầu xương và giảm ma sát khi vận động. Giảm tiết dịch khiến khớp bị khô, dễ đau nhức, tê cứng và phát ra âm thanh khi vận động. Ngoài ra thói quen lười vận động còn khiến các cơ bị kéo căng gây chèn ép dây chằng, mạch máu và dẫn đến tình trạng đau nhức.
• Tính chất công việc: Tính chất công việc là yếu tố có mối liên hệ mật thiết với tình trạng đau nhức xương khớp. Thống kê cho thấy, người trẻ làm công việc văn phòng, thợ xây, thợ may hoặc các công việc phải vận động nhiều/ ít quá mức đều có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề xương khớp.
• Thừa cân – béo phì: Thừa cân – béo phì là nguyên nhân phổ biến gây đau nhức xương khớp và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm khớp mãn tính. Cân nặng tăng lên đồng nghĩa với việc áp lực lên hệ thống khớp xương cũng tăng lên đáng kể. Theo thời gian, sụn khớp dễ bị xơ hóa, bào mòn và dễ đau nhức. Ngoài ra, thừa cân – béo phì còn làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa và dẫn đến giảm tái tạo, phục hồi các cơ quan ở ổ khớp, cột sống.
• Căng thẳng quá mức: Căng thẳng quá mức là vấn đề phổ biến ở người trẻ tuổi. Áp lực từ việc học, công việc, tài chính,… khiến người trẻ phải đối mặt với căng thẳng, lo âu, stress trong thời gian dài. Không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ, stress kích thích phản ứng viêm, gây căng cứng cơ và làm giảm lưu lượng máu tuần hoàn về ổ khớp. Đau nhức xương khớp do stress thường gây ra triệu chứng toàn thân với mức độ nhẹ đến trung bình. Đối với những người có tổn thương khớp từ trước, stress có thể làm tăng mức độ viêm, đau.
• Sai tư thế: Áp lực lên cột sống và khớp xương có thể tăng lên đáng kể nếu thường xuyên duy trì các tư thế sai lệch như ngồi cong lưng, bắt chéo chân, lệch vai,… Tình trạng này kéo dài khiến cơ bị căng giãn, mạch máu, dây chằng bị chèn ép và đau nhức. Ngoài ra, sai tư thế kéo dài trong nhiều năm còn đẩy nhanh tốc độ thoái hóa mô sụn và dẫn đến thoái hóa khớp.
• Thiếu hụt canxi: Thực tế cho thấy, người trẻ thường không chú trọng đến chế độ ăn uống và chủ yếu dùng các món ăn nhanh gọn, tiện lợi. Tuy nhiên, thói quen ăn uống thiếu khoa học có thể khiến cơ thể thiếu hụt vi chất dinh dưỡng – đặc biệt là canxi. Thiếu canxi khiến hệ thống xương khớp suy yếu và dễ đau nhức. Nếu không xử lý sớm, tình trạng này còn làm tăng nguy cơ loãng xương và vôi hóa dây chằng.
• Cấu trúc khớp bị dị tật bẩm sinh: Khớp xương là cơ quan được cấu thành từ nhiều bộ phận, hợp nhất thành cấu trúc khép kín và ổn định giúp khớp có thể cử động linh hoạt. Tuy nhiên với những người có giải phẫu khớp bất thường, khớp có thể bị đau nhức khi thực hiện các hoạt động khi sinh hoạt, lao động,… Thống kê cho thấy, dị tật bẩm sinh là một trong những yếu tố đẩy nhanh tốc độ thoái hóa và gây ra hàng loạt các vấn đề xương khớp.

2. Nguyên nhân bệnh lý

Đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi chủ yếu xảy ra do những nguyên nhân thông thường. Tuy nhiên trong một số ít trường hợp, tình trạng này có thể là biểu hiện của các bệnh lý tiềm ẩn như:

• Viêm khớp tự phát (JIA): Viêm khớp tự phát (viêm khớp tự phát thiếu niên) là bệnh xương khớp thường xảy ra ở người dưới 16 tuổi với các biểu hiện điển hình như tràn dịch trong khớp, sưng khớp, giảm khả năng vận động, khớp nóng và đau nhức. Hiện nay, chưa xác định rõ nguyên nhân gây ra bệnh lý này. Tuy nhiên, bệnh có thể được kiểm soát thông qua sử dụng thuốc và một số phương pháp bảo tồn khác.
• Viêm khớp dạng thấp: Viêm khớp dạng thấp (RA) là tình trạng viêm khớp mãn tính xảy ra do rối loạn tự miễn. Bệnh thường gây tổn thương có tính chất đối xứng và ảnh hưởng chủ yếu đến bàn tay hoặc bàn chân. Ngoài tổn thương ở khớp, viêm khớp dạng thấp còn gây ra một số triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, sốt, yếu sức, chán ăn,…
• Thoát vị đĩa đệm: Thoát vị đĩa đệm là bệnh xương khớp thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Tuy nhiên hiện nay, người trẻ cũng có thể mắc phải bệnh lý này do chấn thương hoặc mang vác, lao động nặng trong thời gian dài. Thoát vị đĩa đệm ảnh hưởng chủ yếu đến vùng cổ hoặc lưng với triệu chứng điển hình là đau nhức, tê bì và giảm khả năng vận động.
• Lupus ban đỏ hệ thống: Lupus ban đỏ hệ thống là bệnh tự miễn có tiến triển mãn tính. Bệnh lý này thường gây tổn thương ở da, khớp, phổi, tế bào máu, tim, thận và não. Bệnh gặp nhiều ở nữ giới từ 20 – 30 tuổi và hiện tại chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Tổn thương khớp do lupus ban đỏ hệ thống chủ yếu xảy ra ở cổ tay và bàn tay với các triệu chứng đặc trưng như đau nhức, phù, cứng khớp và hạn chế khả năng vận động.
• Viêm khớp vảy nến: Viêm khớp vảy nến là một trong những bệnh rối loạn tự miễn phổ biến bên cạnh viêm khớp dạng thấp và lupus ban đỏ hệ thống. Tương tự như các bệnh tự miễn khác, viêm khớp vảy nến kích thích cơ thể tạo ra kháng thể tấn công vào các khớp khỏe mạnh khiến khớp bị viêm, đau nhức và hạn chế khả năng vận động.
• Viêm khớp cùng chậu: Viêm khớp cùng chậu là bệnh xương khớp có thể gặp ở nam giới và nữ giới, trong đó ảnh hưởng nhiều nhất đến người trong độ tuổi sinh sản. Ở nam giới, nguyên nhân gây ra bệnh lý này có thể là do nhiễm trùng đường tiết niệu, tiêu hóa,… lây lan. Tuy nhiên ở nữ giới, nguyên nhân chủ yếu là do quá trình mang thai và áp lực từ việc sinh nở. Viêm khớp cùng chậu đặc trưng bởi tình trạng đau nhức ở vùng thắt lưng, mông và gây khó khăn khi cúi gập người.
• Viêm khớp nhiễm khuẩn: Viêm khớp nhiễm khuẩn là tình trạng ổ khớp bị tổn thương do các vi khuẩn sinh mủ không đặc hiệu (không phải do virus, nấm, vi khuẩn lao và phong). Bệnh gây đau nhức nhiều, ổ khớp sưng đỏ, nóng rát và đi kèm với một số biểu hiện toàn thân như mệt mỏi, sốt cao, ớn lạnh và chán ăn.

Đau nhức xương khớp ở người trẻ có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, có hơn 85% trường hợp khởi phát do các nguyên nhân thông thường. Chỉ có rất ít trường hợp bị đau nhức do các bệnh xương khớp và bệnh lý nội khoa gây ra.

Đau nhức xương khớp ở người trẻ có nguy hiểm không?

Khác với người cao tuổi, người trẻ có cơ thể khỏe mạnh và ít gặp phải các vấn đề sức khỏe mãn tính. Hơn nữa, hệ thống xương khớp ở người trẻ có độ dẻo dai, linh hoạt và cứng chắc. Do đó nếu xử lý đúng cách, tình trạng đau nhức xương khớp có thể thuyên giảm nhanh chóng.

Ngược lại trong trường hợp chủ quan, tổn thương ở xương khớp có thể tiến triển nặng dần theo thời gian và làm nghiêm trọng mức độ của các triệu chứng. Đau nhức nhiều không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, làm giảm hiệu suất lao động, học tập,… Ngoài ra, đau nhức xương khớp còn gây ra các biến chứng xa như tăng nguy cơ thoái hóa khớp, thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm, bệnh gout, viêm quanh khớp vai.

Cách khắc phục đau nhức xương khớp ở người trẻ

Đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi có thể khắc phục hoàn toàn bằng các biện pháp đơn giản. Ngoài ra sau khi cơn đau được kiểm soát, bạn vẫn nên duy trì các biện pháp này để cải thiện hệ thống xương khớp và phòng ngừa một số bệnh viêm khớp mãn tính.

Dưới đây là các biện pháp khắc phục đau xương khớp hiệu quả người trẻ có thể áp dụng:

1. Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục là biện pháp giảm đau nhức xương khớp hiệu quả – ngay cả với những người lao động chân tay. Hoạt động thể chất với cường độ phù hợp giúp kéo giãn các cơ bị căng, giải phóng dây thần kinh và mạch máu bị chèn ép. Ngoài ra, tập thể dục còn giúp ổ khớp ổn định hoạt động bài tiết dịch nhờn, tăng độ dẻo dai và linh hoạt của cơ thể.

Mặc dù không mang lại hiệu quả tức thì nhưng tập thể dục là giải pháp tối ưu đối với người trẻ bị đau nhức xương khớp. Theo các chuyên gia, hoạt động thể chất đều đặn không chỉ mang lại lợi ích cho xương khớp mà còn giúp người trẻ kiểm soát cân nặng, giải phóng căng thẳng, cải thiện sức khỏe tim mạch và điều hòa hoạt động tiêu hóa.

Do đó, bạn nên dành từ 20 – 30 phút mỗi ngày tập yoga, bơi lội, đi bộ, đạp xe, chạy bộ,… để nâng cao sức khỏe. Ngoài ra nếu bị đau nhức cố định ở một số khớp, bạn có thể luyện tập các động tác vật lý trị liệu để kéo căng cơ và giải phóng dây thần kinh bị chèn ép.

2. Thay đổi tư thế và thói quen xấu

Đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi chủ yếu xảy ra do sai tư thế, ít vận động, vận động quá mức và một số thói quen xấu khác. Do đó song song với việc tập thể dục thường xuyên, bạn nên thay đổi tư thế sai lệch và điều chỉnh một số thói quen xấu để bảo vệ hệ thống xương khớp và phòng ngừa tình trạng đau nhức tái phát.

Các thói quen, tư thế sai lệch cần thay đổi để giảm đau nhức xương khớp:

• Người làm công việc văn phòng nên ngồi đúng tư thế và điều chỉnh bàn, ghế, máy tính sao cho phù hợp với chiều cao. Khi ngồi nên chú ý giữ cổ, lưng thẳng, vai ngang và tuyệt đối không bắt chéo chân.
• Tránh mang vác vật nặng hoặc gắng sức quá mức. Nếu làm những công việc chân tay, bạn nên sử dụng thiết bị hỗ trợ và điều chỉnh tư thế mang vác để giảm áp lực lên thắt lưng, khớp háng và khớp gối.
• Sau 1 – 2 giờ làm việc, nên đi lại nhẹ nhàng từ 5 – 10 phút để thư giãn xương khớp và gân cơ. Ngoài ra, nên hạn chế căng thẳng quá mức vì stress là một trong những nguyên nhân làm giảm chuyển hóa dinh dưỡng ở khớp và cột sống (yếu tố làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp).
• Tránh đi giày cao gót khi không cần thiết. Thay vào đó, nên mang giày có chiều cao vừa phải (khoảng 5cm), giày vải và đế bằng để giảm áp lực lên khớp háng và khớp gối. Ít ai biết rằng, thói quen đi giày cao gót quá thường xuyên là nguyên nhân gây đau nhức thắt lưng và chi dưới. Nếu duy trì thói quen này trong thời gian dài, bạn còn có thể gặp phải một số vấn đề sức khỏe như suy giảm tĩnh mạch chi dưới, thoái hóa khớp cổ chân,…
• Tránh sử dụng rượu bia, chất kích thích và hạn chế hút thuốc lá. Ngoài các thói quen xấu kể trên, những thói quen này cũng là một trong những yếu tố khiến xương khớp suy yếu, dễ thoái hóa và đau nhức.
• Thay đổi các hoạt động làm tăng áp lực lên toàn bộ cơ quan xương khớp như ngồi bó chân, bắt chéo chân, ngồi xổm, ngồi khom lưng, duy trì một tư thế quá lâu,…
• Dành thời gian nghỉ ngơi sau 7 – 8 giờ làm việc để hạn chế căng thẳng. Bởi stress có thể làm tăng mức độ đau nhức, đẩy nhanh quá trình thoái hóa và làm chậm tốc độ phục hồi ổ khớp bị viêm nhiễm.

3. Kiểm soát cân nặng

Thống kê của Viện Dinh dưỡng, số lượng trẻ em và người trẻ bị thừa cân – béo phì tại TPHCM đã vượt mức 45%. Đây là con số đáng báo động về tình trạng sức khỏe của thế hệ trẻ. Bên cạnh những tác hại đến cơ quan nội tạng, thừa cân – béo phì còn là một trong những nguyên nhân gây đau nhức xương khớp mà rất nhiều người trẻ không chú ý.

Do đó để cải thiện tình trạng đau nhức xương khớp, người trẻ nên kiểm soát cân nặng bằng chế độ tập luyện và ăn uống khoa học. Nên ưu tiên dùng các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng ít năng lượng như rau xanh, ngũ cốc, thịt gà, cá, các loại hạt,… Đồng thời hạn chế tối đa thực phẩm chứa nhiều đường, mỡ, chất bảo quản và gia vị.

Trong trường hợp có chỉ số BMI cao vượt mức, nên tìm gặp chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn cụ thể về cách xây dựng chế độ ăn uống và tập luyện khoa học. Tuyệt đối không giảm cân bằng cách nhịn ăn. Việc ăn uống kiêng khem quá mức có thể khiến sức khỏe suy giảm, mệt mỏi và giảm khả năng lao động, học tập. Hơn nữa sau khi giảm cân, cơ thể có xu hướng ăn uống nhiều hơn và gây ra tình trạng tăng cân đột ngột trở lại.

4. Áp dụng các biện pháp giảm đau tại nhà

Trong trường hợp đau nhức xương khớp do chấn thương, lao động nặng hoặc do sai tư thế, bạn có thể áp dụng một số biện pháp giảm đau tại nhà như:

• Chườm ấm, chườm lạnh
• Chườm đắp các loại thảo dược như ngải cứu, gừng tươi, lá lốt
• Sử dụng thuốc không kê toa (Paracetamol, Voltarel emugel, Salonpas,…)
• Massage giúp giảm đau và mỏi cơ (thích hợp với trường hợp đau mỏi vai gáy và đau nhức vùng thắt lưng)

Các biện pháp giảm đau tại nhà chỉ mang lại hiệu quả với cơn đau có mức độ nhẹ đến trung bình. Trong trường hợp khớp đau nhức nặng, phù nề và khớp bị tê cứng hoàn toàn, nên chủ động tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị y tế.

Đau nhức xương khớp ở người trẻ – Khi nào cần gặp bác sĩ?

Đau nhức xương khớp ở người trẻ đa phần xảy ra do nguyên nhân thông thường và có thể thuyên giảm nhanh chóng. Tuy nhiên trong một số trường hợp, tình trạng đau nhức có thể tiến triển nặng và bắt buộc phải can thiệp điều trị y tế.

Do đó, bạn nên tìm gặp bác sĩ khi nhận thấy các triệu chứng sau:

• Khớp xương đau nhức nhiều và không thuyên giảm khi áp dụng các biện pháp tại nhà
• Chấn thương nặng, khớp bị biến dạng và không thể cử động
• Xuất hiện triệu chứng của các bệnh lý xương khớp và rối loạn tự miễn

Đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi thường bắt nguồn từ thói quen sinh hoạt, lao động và ăn uống thiếu khoa học. Nếu nhận thấy triệu chứng có mức độ nặng dần theo thời gian, nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tâm lý chủ quan chính là nguyên nhân hàng đầu khiến người trẻ bị phải đối mặt với nhiều ảnh hưởng nặng nề.