Mề đay cấp tính là gì? Chữa trị như thế nào ?

Nguyễn Thảo 28/08/2024

Đánh Giá

5/5 - (58 bình chọn)

Mề đay cấp tính là thuật ngữ đề cập đến tình trạng nổi mề đay dưới 6 tuần. Ở giai đoạn này, tổn thương da thường khởi phát đột ngột, lan tỏa rộng nhưng có xu hướng thuyên giảm nhanh sau khi được điều trị và chăm sóc đúng cách. Ngoài ra trên thực tế, có một số trường hợp mề đay cấp chỉ tồn tại trong vòng vài giờ và biến mất mà không cần can thiệp biện pháp y tế.

Mề đay cấp tính là gì?

Mề đay cấp là tình trạng nổi mề đay kéo dài dưới 6 tuần. Mề đay cấp đặc trưng bởi triệu chứng khởi phát đột ngột, có thể khu trú tại một số vùng da nhưng cũng có thể lan tỏa ra toàn thân.

So với mề đay mãn tính (mề đay kéo dài trên 6 tuần), mề đay cấp thường có đáp ứng tốt và thuyên giảm nhanh sau khi được chăm sóc và điều trị. Ngược lại với những trường hợp không xử lý và chăm sóc đúng cách, mề đay cấp có thể kéo dài và chuyển sang giai đoạn mãn tính.

Dấu hiệu – Nguyên nhân gây mề đay cấp tính

1. Dấu hiệu nhận biết mề đay cấp

Mề đay cấp đặc trưng bởi tổn thương da xuất hiện đột ngột và có tốc độ lan tỏa nhanh. Hình thái và phạm vi ảnh hưởng của mề đay cấp phụ thuộc vào cơ địa, tình trạng sức khỏe và các yếu tố kích thích.

Một số dấu hiệu đặc trưng của mề đay cấp tính:

Da xuất hiện các mẩn ngứa màu hồng, trắng nhạt hoặc ban da có màu đỏ hoặc màu hồng.
Tổn thương da có thể bằng phẳng hoặc nổi cộm so với những vùng da lân cận.
Ban da và sẩn ngứa có xu hướng lan rộng sau khi gãi và cào.
Một số trường hợp mề đay cấp nghiêm trọng có thể gây sưng mặt, phù mí mắt, môi và nghẹn cổ họng.
Mề đay có thể gây nóng rát, đau nhẹ và ngứa, hoặc có thể đi kèm với một số triệu chứng toàn thân như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, nôn nao trong người, mệt mỏi, chán ăn, hắt hơi, sổ mũi,…

Thông thường, mề đay vật lý (do ánh nắng, ma sát, nước,…) có phạm vi ảnh hưởng nhỏ hơn so với mề đay do các yếu tố nội sinh (nhiễm trùng, căng thẳng, hệ miễn dịch suy yếu, rối loạn nội tiết).

2. Nguyên nhân & Yếu tố thuận lợi

Các yếu tố thuận lợi và nguyên nhân gây bệnh mề đay cấp tính, bao gồm:

Nhiễm trùng cấp (đặc biệt là viêm nhiễm đường hô hấp trên)
Tiếp xúc với dị nguyên như lông động vật, phấn hoa, mạt bụi, nấm mốc, khói thuốc lá,…
Bị côn trùng cắn hoặc tiếp xúc với nhựa thực vật
Thời tiết nóng ẩm hoặc lạnh đột ngột
Dị ứng hải sản, đậu phộng hoặc không dung nạp thực phẩm từ đường sữa
Dị ứng hoặc tác dụng phụ khi sử dụng thuốc – nhất là nhóm kháng sinh penicillin
Phản ứng cấp của da khi thân nhiệt tăng nhanh hoặc tiết nhiều mồ hôi
Căng thẳng, stress kéo dài
Rối loạn nội tiết tố

Mề đay cấp tính có nguy hiểm không?

Mề đay cấp hầu như chỉ gây tổn thương ở da và không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tuy nhiên các triệu chứng của bệnh có thể tạo cảm giác khó chịu, bứt rứt, gây ngứa nhiều về đêm và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Hơn nữa trong một số trường hợp, mề đay cấp tính còn có thể gây ra một số biến chứng như:

Nhiễm trùng da: Tổn thương da do mề đay thường không gây mụn nước, lở loét hay vết thương hở. Tuy nhiên nếu thường xuyên gãi vào vùng da này, da có thể bị trầy xước, chảy máu và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Sốc phản vệ: Trong một số trường hợp, mề đay cấp có thể là dấu hiệu của sốc phản vệ. Sốc phản vệ là phản ứng dị ứng có mức độ rất nghiêm trọng, có thể gây suy hô hấp và tử vong nếu không xử lý kịp thời. Vì vậy nếu nhận thấy mề đay đi kèm với triệu chứng giảm huyết áp, chóng mặt, buồn nôn, ói mửa, khó thở, khó nuốt, bạn nên tìm gặp bác sĩ trong thời gian sớm nhất.
Phù mạch: Thống kê cho thấy có khoảng hơn 20% bệnh nhân nổi mề đay cấp có dấu hiệu phù mạch (mề đay phù mạch). So với mề đay thông thường, mề đay phù mạch gây tổn thương sâu ở bên trong da, tập trung chủ yếu ở những vị trí nhạy cảm như lưỡi, môi, mí mắt và cơ quan sinh dục.
Viêm kết mạc dị ứng: Nổi mề đay xung quanh mắt có thể lây lan đến kết mạc và khiến cơ quan này bị viêm sưng. Viêm kết mạc dị ứng thường gây đỏ mắt, chảy nước mắt, ngứa và khó chịu.

Hơn 90% trường hợp mề đay cấp đều có mức độ nhẹ, lành tính và thuyên giảm nhanh sau khi được chăm sóc và điều trị. Chỉ có dưới 5% trường hợp nổi mề đay do sốc phản vệ và phù mạch. Bên cạnh đó thống kê cho thấy, có khoảng 5% bệnh nhân nổi mề đay có xu hướng kéo dài và tiến triển qua giai đoạn mãn tính.

Chính vì vậy khi mề đay cấp không tự thuyên giảm sau khoảng vài giờ, bạn nên chủ động điều trị để giảm nguy cơ bệnh tiến triển mãn tính và gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Các phương pháp điều trị mề đay cấp tính

Mề đay cấp có thể thuyên giảm nhanh chỉ sau vài giờ mà không cần can thiệp biện pháp y tế. Tuy nhiên trong trường hợp tổn thương da kéo dài hơn 24 giờ và gây ra các triệu chứng cơ năng như ngứa, đau rát,… bạn có thể áp dụng các biện pháp điều trị sau:

1. Giảm mề đay cấp bằng các biện pháp tại nhà

Phần lớn các trường hợp mề đay cấp tính đều có mức độ nhẹ và thuyên giảm rõ rệt sau khi áp dụng các biện pháp chăm sóc và điều trị tại nhà.

Các biện pháp chăm sóc và điều trị mề đay cấp tại nhà:

Tắm nước mát/ chườm lạnh: Mề đay là phản ứng của mao mạch ở tầng trung bì khi có tác nhân kích thích. Chính vì vậy bạn có thể làm giảm tổn thương da, cải thiện đau rát và ngứa bằng cách chườm lạnh hoặc tắm nước mát. Nhiệt độ lạnh có thể làm co mao mạch, giảm lưu lượng máu và cải thiện hiện tượng viêm rõ rệt.
Bổ sung nước, vitamin và khoáng chất: Ngoài ra, bạn cũng có thể làm giảm mề đay mẩn ngứa trên da bằng cách uống nhiều nước. Nước không chỉ duy trì độ ẩm cho da mà còn thải độc tố tích tụ và giảm các triệu chứng dị ứng. Bên cạnh đó vitamin và khoáng chất từ rau củ và trái cây còn giúp tăng cường miễn dịch và giảm thiểu nguy cơ mề đay kéo dài.
Dưỡng ẩm cho da: Để làm dịu vùng da nóng rát và giảm ngứa, bạn có thể sử dụng một số sản phẩm kem dưỡng ẩm dịu nhẹ có các thành phần như chiết xuất từ yến mạch, nha đam, Glycerin và Niacinamide.
Nghỉ ngơi và thư giãn: Mề đay cấp tính có thể hệ quả do làm việc quá sức, căng thẳng và lo âu, do đó bạn nên dành thời gian nghỉ ngơi và thư giãn trong thời gian điều trị. Khi căng thẳng được kiểm soát, các tổn thương da do mề đay thường có dấu hiệu thuyên giảm rõ rệt.

Bên cạnh đó, trong thời gian điều trị mề đay cấp bạn cần loại trừ các yếu tố thuận lợi khiến bệnh bùng phát mạnh như thức ăn dị ứng, thức khuya, hút thuốc lá và tiếp xúc với dị nguyên.

2. Chữa mề đay cấp tính bằng thuốc Tây

Với những trường hợp mề đay không thuyên giảm hoàn toàn sau khi chăm sóc và điều trị tại nhà, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc Tây sau:

Tiêm Epinephrine: Nếu mề đay có phù mạch, bác sĩ có thể tiêm hoạt chất Epinephrine để giải dị ứng và ngăn ngừa biến chứng sốc phản vệ.
Thuốc kháng histamine H1: Thuốc kháng histamine H1 là loại thuốc điều trị mề đay cấp và mãn tính. Thuốc có tác dụng ức chế phóng thích histamine, từ đó làm giảm tổn thương da và các triệu chứng đi kèm. Trong trường hợp có đáp ứng kém, bác sĩ có thể phối hợp thuốc kháng H1 và H2 nhằm gia tăng tác dụng.
Dung dịch/ kem bôi làm dịu, chống ngứa da: Ngoài ra bác sĩ cũng có thể chỉ định kèm theo một số loại thuốc dùng ngoài chứa Menthol, Kẽm và Glycerin để giảm ngứa và làm dịu da.
Corticoid dạng uống: Corticoid đường uống có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng khi sử dụng. Tuy nhiên trong trường hợp mề đay cấp gây viêm nặng, bác sĩ có thể chỉ định loại thuốc này ở liều thấp trong thời gian ngắn.

Mề đay cấp ít khi được chỉ định thuốc ức chế miễn dịch, thuốc chống trầm cảm 3 vòng,… Những loại thuốc này thường được chỉ định trong điều trị mề đay ở giai đoạn mãn tính.

3. Thuốc Đông Y trị mề đay cấp

Theo Đông Y, mề đay cấp xảy ra do phong hàn xâm nhập kết hợp với huyết nhiệt ở bên trong. Sau đó làm phát sinh tổn thương da đột ngột, đặc trưng bởi các vết ban màu hồng nhạt, gây ngứa nhiều và lây lan nhanh.

Để làm giảm chứng mề đay cấp, bạn có thể áp dụng một số bài thuốc Đông Y sau:

Bài thuốc 1: Chuẩn bị cam thảo, hoàng cầm, sài hồ và bạch thược mỗi vị 12g, xương bồ, quả ké, tang ký sinh mỗi vị 16g, kim ngân hoa, tang diệp, rau má và cỏ mần trầu mỗi vị 20g. Đem sắc lấy nước uống, mỗi ngày dùng 1 thang.
Bài thuốc 2: Dùng nam hoàng bá, kinh giới, cam thảo đất và cỏ mực mỗi vị 16g, huyền sâm, đương quy, chi tử và phòng phong mỗi vị 12g, kim ngân hoa 20g. Sắc uống đều đặn, mỗi ngày dùng 1 thang.

Cách phòng ngừa bệnh mề đay cấp tái phát

Mặc dù mề đay cấp có thể thuyên giảm nhanh chóng nhưng bệnh lý này có khả năng tái phát nhiều lần – nhất là với trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người có cơ địa nhạy cảm. Tổn thương da tái phát nhiều lần không chỉ gây ngứa ngáy, thâm sẹo mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Tuy nhiên bạn có thể giảm thiểu nguy cơ bệnh tái phát bằng các biện pháp sau:

Tránh ăn các thực phẩm có khả năng dị ứng cao như hải sản, đậu phộng, thịt bò,… Ngoài ra khi ăn hải sản và các thức ăn lạnh, cần nấu chín hoàn toàn và dùng kèm với các loại gia vị có tính ấm như gừng, nghệ và sả.
Kiểm soát căng thẳng và tăng cường sức đề kháng bằng cách nghỉ ngơi, ăn uống và luyện tập khoa học.
Tránh tiếp xúc với các yếu tố kích thích như lông chó mèo, mạt bụi, hóa chất, nhựa thực vật, nọc độc côn trùng, hóa mỹ phẩm,…
Nên mặc quần áo thông thoáng, có chất liệu mềm và thấm hút.
Sử dụng kem dưỡng ẩm và kem chống nắng thường xuyên nhằm duy trì độ ẩm và bảo vệ da khỏi các yếu tố gây hại.
Phụ nữ mang thai và cho con bú dễ bị nổi mề đay mẩn ngứa nên cần vệ sinh cơ thể thường xuyên, đồng thời không nên quá lo lắng và căng thẳng quá mức.

Mề đay cấp tính thường có triệu chứng khởi phát đột ngột nhưng thường có chuyển biến tích cực sau khi được điều trị. Với những trường hợp mề đay kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng, bạn nên đến bệnh viện để được xử lý kịp thời và ngăn ngừa biến chứng sốc phản vệ.

Xem thêm: