Nhiễm nấm Candida: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Nhiễm nấm Candida có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào khác trên cơ thể, nhất là vùng niêm mạc miệng hoặc âm đạo của nữ giới. Không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu, nếu không được điều trị sớm, chúng còn đe dọa đến cả tính mạng của người bệnh. Vậy nhiễm nấm Candida là gì, biểu hiện và cách điều trị ra sao? Cùng tìm hiểu rõ hơn các thông tin về bệnh này thông qua bài viết dưới đây.

I/ Tổng quan về bệnh nhiễm nấm Candida

Các thông tin sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị bệnh:

Nhiễm nấm Candida là gì?

Candida là tên gọi của một họ các loại nấm men phổ biến, có thể tồn tại ở khắp mọi nơi. Ở trên cơ thể người, loại nấm này thường tồn tại ở trên da, miệng, vùng sinh dục và cả đường tiêu hóa.

Thông thường, nấm Candida sẽ tồn tại cân bằng với các loại vi sinh vật khác trên cơ thể. Trong trường hợp này, nó sẽ không gây ra bất cứ tác hại nào. Tuy nhiên, khi có những điều kiện thuận lợi tác động, chúng bắt đầu phát triển mạnh và gây ra các bệnh lý cho cơ thể. Những bệnh này được gọi chung là bị nhiễm nấm Candida.

Nói cách khác, nhiễm nấm Candida hay nhiễm trùng nấm men là thuật ngữ dùng để chỉ các bệnh do các nấm thuộc họ Candida, mà phần lớn là do nấm Candida albicans gây ra.

Nấm Candida gây ra các bệnh gì?

Nấm Candida có thể xuất hiện và gây hại ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể. Tùy vào từng vùng bị nhiễm mà loại nấm men này gây ra các bệnh khác nhau. Dưới đây là các bệnh thường gặp do nấm Candida gây ra:

• Viêm thực quản: Nấm Candida ở vùng miệng có thể lan xuống vùng thực quản, gây bệnh viêm thực quản.
• Bệnh tưa miệng: Là tên gọi chung của các bệnh lý do nhiễm trùng nấm Candida albican. Lúc này, nấm men sẽ tác động và gây tổn thương đến các bộ phận như bên trong má, vùng quanh môi, vòm miệng, trên lưỡi.
• Nhiễm nấm Candida âm đạo: Đây là một bệnh viêm nhiễm phụ khoa phổ biến ở chị em phụ nữ. Theo thống kê, có đến khoảng 75% chị em mắc phải căn bệnh này ít nhất là một lần trong đời. Nguy cơ mắc bệnh càng cao khi chị em đang ở trong giai đoạn mang thai hoặc là đang bị tiểu đường.
• Nhiễm nấm Candida trên da: Nấm men có thể gây bệnh ở bất kỳ vùng da nào, tuy nhiên thường gặp nhiều nhất là những nơi ẩm ướt, ít thông thoáng như: Nếp nhăn ở dưới ngực, mông, bàn tay của những người hay đeo bao tay, da ở gốc móng tay của những người thường xuyên tiếp xúc với nước.
• Nhiễm nấm Candida toàn thân: Thông qua ống thông khí, khí quản đang mở, vết thương sau phẫu thuật, nấm Candida có thể nhập vào máu gây nhiễm trùng máu. Nó theo máu đi khắp cơ thể dẫn đến nhiễm trùng nặng. Tình trạng này thường gặp ở những người có hệ miễn dịch bị suy giảm hoặc những trẻ sơ sinh có trọng lượng thấp.

Các bệnh lý do nhiễm nấm Candida ở vùng thực quản, miệng, sinh dục sẽ gây khó chịu, đau đớn cho bệnh nhân nhưng ít gây nguy hiểm. Đối với các trường hợp bị nhiễm trùng máu có thể gặp phải những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa đến tính mạng. Vì thế, việc phát hiện và chữa trị bệnh sớm là điều vô cùng cần thiết.

Nguyên nhân gây bệnh

Nếu ở trạng thái bình thường, nấm Candida sẽ không gây hại gì. Tuy nhiên, khi có một hoặc nhiều tác nhân nào đó tạo điều kiện thuận lợi, chúng sẽ phát triển và gây bệnh. Thông thường, những nguyên nhân gây bệnh dẫn đến sự khiến nấm Candida phát triển và gây bệnh gồm:

• Mắc bệnh tiểu đường, nhiễm HIV/AIDS, phụ nữ đang mang thai… hoặc các bệnh làm suy giảm hệ miễn dịch khác. Điều này khiến cho cơ thể bị suy giảm hoặc làm mất khả năng đề kháng trước những tác nhân gây hại.
• Dùng kháng sinh hoặc các loại thuốc có chứa corticoid kéo dài. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh nhiễm nấm Candida thường gặp. Chúng sẽ gây mất cân bằng hệ sinh vật ở trên cơ thể, khiến cho nấm Candida có cơ hội phát triển và gây bệnh nhiễm nấm Candida.
• Với đặc điểm là dễ sinh trưởng ở nơi có độ ẩm, nhiệt độ cao, do đó nấm Candida thường gây bệnh ở vùng sinh dục. Bởi nơi đây có những điều kiện thuận lợi để bệnh phát triển, gây hại.

Triệu chứng nhiễm nấm Candida

Như đã được đề cập, nấm Candida có thể gây ra các bệnh khác nhau tùy vào vị trí gây hại. Ở mỗi bệnh lại có các triệu chứng riêng biệt. Thêm vào đó, các triệu chứng xuất hiện như thế nào còn tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh lý. Tuy nhiên, chúng ta có thể đề cập đến những triệu chứng nhiễm nấm Candida phổ biến như sau:

+) Nếu nhiễm nấm Candida trên da:

• Da xuất hiện các đốm màu trắng hoặc đỏ
• Có thể gây ngứa, rát
• Một số trường hợp còn làm da bị sưng
• Xuất hiện các mụn mủ quanh khu vực bị nhiễm nấm
• Phát ban da
• Da có vết nứt

+) Nhiễm nấm Candida phụ khoa:

Đối với phụ nữ, nếu nhiễm nấm Candida âm đạo, nó thường gây ra các triệu chứng:

• Đỏ, ngứa, đau rát âm đạo. Nếu gãi ngứa, bệnh nhân sẽ vô tình làm cho nấm lan rộng ra các vị trí xung quanh như bẹn, hậu môn.
• Khí hư ra nhiều
• Thấy khí hư có biểu hiện vón cục thành từng mảng dày và bám vào thành âm đạo. Tuy nhiên, chúng không có mùi hôi.
• Niêm mạc âm hộ viêm đỏ
• Quan hệ tình dục có cảm giác đau, khó khăn
• Tiểu khó, tiểu nhiều
• Trường hợp bệnh nặng, nhiễm nấm Candida gây triệu chứng đỏ, phù nề âm hộ và cả môi bé, môi lớn.
• Các triệu chứng thường nặng lên vào giai đoạn trước kinh nguyệt.

Không chỉ có nữ giới mà nam giới cũng có thể bị nhiễm trùng nấm men vùng sinh dục. Các triệu chứng có thể gặp phải bao gồm:

• Ngứa, đỏ cơ quan sinh dục
• Xuất hiện chất nhầy trắng
• Có cảm giác châm chích ở vùng đầu dương vật
• Các triệu chứng hay xuất hiện sau khi giao hợp khoảng vài phút hoặc vài giờ. Nhưng nó lại giảm đi khi được rửa sạch.

+) Nhiễm nấm Candida toàn thân:

Tình trạng này xảy ra khi nấm Candida lan vào máu. Lúc này, bệnh nhân có thể gặp phải các triệu chứng như sau:

• Sốt, có thể sốt cao
• Cơ thể ớn lạnh
• Suy đa tạng
• Sốc
• Da nổi mẩn
• Cơ thể bệnh nhân mệt mỏi, lừ đừ
• Dễ bị kích động, hôn mê, người không tỉnh táo

+) Nhiễm nấm Candida ở thực quản:

Các biểu hiện nhiễm nấm Candida thực quản thường là:

• Khi nuốt thức ăn có cảm giác khó khăn và đau.
• Vùng ngực và phía sau xương ức có thể bị đau

+) Vùng miệng, lưỡi bị nhiễm nấm men:

Miệng, lưỡi bị nhiễm nấm thường được gọi bằng tên chung là bệnh tưa miệng. Nó thường gây ra các triệu chứng sau:

• Bên trong miệng xuất hiện các mảng trắng như sữa đông, nhất là vùng lưỡi, vòm miệng, quanh môi.
• Cố cạo sạch mảng trắng sẽ thấy niêm mạc viêm, đỏ, chảy máu nhẹ có thể xảy ra.
• Lở loét nướu răng, xung quanh nướu xuất hiện các mảng trắng và đỏ.
• Khóe môi viêm nứt, da ở khóe miệng bị khô
• Gây mất vị giác
• Khó khăn khi ăn hoặc nuốt

+) Nhiễm nấm men đường tiêu hóa:

Nếu nấm Candida xuất hiện và gây hại ở đường tiêu hóa, chúng sẽ gây ra các triệu chứng như sau:

• Dị ứng thực phẩm
• Viêm loét dạ dày
• Ợ nóng, ợ hơi
• Đau bụng
• Gây ngứa hậu môn

Đối tượng nguy cơ

Theo lý thuyết, bất cứ ai cũng có thể bị nhiễm nấm Candida. Tuy nhiên, bạn sẽ nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn, nếu thuộc các đối tượng dưới đây:

• So với nam giới, nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Người mắc các bệnh làm hệ miễn dịch suy giảm như: Bệnh nhân bị tiểu đường, phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh, người bị nhiễm HIV/AIDS.
• Sử dụng các loại thuốc corticoid hoặc kháng sinh dài ngày.
• Bệnh nhân đang phải điều trị ung thư bằng xạ trị, hóa trị.
• Chị em vệ sinh cơ thể kém hoặc có lượng hormone estrogen tăng
• Người đeo răng giả

Nhiễm nấm Candida khi nào cần gặp bác sĩ?

• Sau khoảng 1 tuần mà các triệu chứng bệnh không tự khỏi hoặc có dấu hiệu nặng lên từng ngày.
• Nếu vô tình chạm phải vùng da bị tổn thương hoặc cạo thấy chảy máu
• Vòm miệng, má trong, lưỡi có những tổn thương màu trắng. Các tổn thương gây đau, viêm, khó khăn trong việc ăn uống hàng ngày. Đồng thời, ở các góc miệng có những vết sưng đỏ.
• Vùng cơ quan sinh dục có dịch bị vón cục, màu trắng, ngứa rát và có mùi hôi.

Nhiễm nấm Candida có lây không?

Vì đây là bệnh lý khá phổ biến, do đó có nhiều người vẫn thường băn khoăn không biết nhiễm nấm Candida có lây không. Thật không may, đây là bệnh lý có thể lây từ người này sang người khác bằng nhiều con đường khác nhau. Cụ thể như sau:

• Quan hệ tình dục không an toàn qua đường miệng, âm đạo, hậu môn với người đang bị bệnh.
• Mặc chung quần lót với người bệnh
• Dùng chung khăn mặt, các dụng cụ vệ sinh cá nhân hoặc công cụ trợ dâm với bệnh nhân.

Chính vì có thể dễ dàng lây lan cho người khác nên nắm rõ con đường lây bệnh sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng bệnh cho bản thân.

II/ Các phương pháp chẩn đoán nhiễm nấm Candida

Vì nấm Candida có thể gây bệnh ở các vị trí khác nhau. Do đó, tùy thuộc vào từng vị trí mà các bác sĩ sẽ có những biện pháp thăm khám, chẩn đoán khác nhau. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán nhiễm nấm Candidan thường được áp dụng:

• Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, các loại thuốc kháng sinh hoặc thuốc điều trị khác đã hoặc đang dùng. Trường hợp các biểu hiện xuất hiện ngoài da, bác sĩ sẽ thăm hỏi về tình trạng chăm sóc da, da có thường xuyên tiếp xúc với nước không, có bị ẩm hoặc ít thông thoáng hay không. Ngoài ra những xét nghiêm khác như test HIV, xét nghiệm máu, kiểm tra đường huyết… cũng có thể được chỉ định.
• Với những trường hợp nghi ngờ bị tưa miệng, nhiễm nấm Candida ở âm đạo hoặc ở da: Bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng. Đồng thời, dịch tiết ở âm đạo, vùng miệng hoặc vị trí tổn thương sẽ được lấy để đem nuôi cấy, xét nghiệm để xem bệnh nhân có bị nhiễm nấm men không.
• Để chẩn đoán nhiễm nấm Candida ở thực quản, kỹ thuật nội soi thực quản sẽ được chỉ định. Bằng những hình ảnh thu được, bác sĩ sẽ quan sát được niêm mạc họng, đồng thời kỹ thuật cũng có thể lấy mẫu mô tại đây để kiểm tra.
• Nếu nghi ngờ nhiễm Candida toàn thân, bệnh nhân sẽ được lấy mẫu máu đưa đi xét nghiệm. Điều này sẽ cho biết có sự phát triển của nấm Candida ở trong máu hay không.

  

Với những người bị nặng, người bệnh có thể được chụp CT, siêu âm nhằm kiểm tra xem có sự tổng thương của thận, gan, não hoặc lá lách hay không.

III/ Điều trị bệnh nhiễm nấm Candida

Bệnh nhân khi được chẩn đoán là nhiễm trùng nấm men, các loại thuốc kháng nấm sẽ được chỉ định. Với mỗi đối tượng, tùy vào khu vực bị bệnh và mức độ bệnh lý mà các loại thuốc cũng sẽ được chỉ định khác nhau. Cụ thể như sau:

+) Nhiễm trùng nấm men ở miệng:

Các loại thuốc được dùng thường là  nystatin, clotrimazole dạng bôi. Nếu nặng, dùng kết hợp với itraconazole hoặc fluconazole đường uống.

+) Nếu nhiễm trùng nấm men ở thực quản:

Dùng thuốc Fluconazole hoặc Itraconazole dạng uống

+) Nhiễm nấm Candida ở da:

Việc cần làm khi bị nhiễm trùng nấm men ở da là phải giữ gìn vệ sinh làn da, luôn giữ cho  da được khô ráo. Đồng thời, bệnh nhân sẽ được chỉ định sử dụng các loại thuốc chứa các chất chống nấm dạng bôi ngoài như: Miconazole, Clotrimazole, Nystatin, Ketoconazole.

+) Các trường hợp nhiễm nấm Candida toàn thân:

Các loại thuốc chống nấm dạng tiêm tĩnh mạch như Voriconazole, Fluconazole sẽ được chỉ định. Với những người bệnh có số lượng bạch cầu thấp, có thể dùng Micafungin hoặc Caspofungin để thay thế.

Sử dụng thuốc tây chữa bệnh nhiễm nấm Candida là sự lựa chọn trước tiên. Tuy nhiên, bất kỳ loại thuốc nào cũng có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, hãy đảm bảo dùng thuốc đúng theo sự chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời gian điều trị. Tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về dùng hoặc tăng, giảm liều lượng khi chưa có sự đồng ý từ bác sĩ.

+) Nhiễm nấm Candida phụ khoa:

Clotrimazole hoặc Miconazole dạng viên đặt sẽ được chỉ định. Đồng thời, bệnh nhân sẽ được chỉ định sử dụng thuốc Fluconazole hoặc Itraconazole đường uống. Chị em cũng nên dùng dung dịch betadin để vệ sinh tại chỗ.

Tuy nhiên, trong quá trình điều trị cần chú ý một số vấn đề sau:

• Phụ nữ đang mang thai, nhất là 3 tháng đầu tiên của thai kỳ sẽ không được dùng các loại thuốc trên.
• Không quan hệ tình dục
• Không sử dụng rượu bia khi đang trong quá trình điều trị.

IV/ Các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm nấm Candida

Bên cạnh  điều trị nhiễm nấm Cadidan bằng thuốc tây, xây dựng một chế độ sinh hoạt hợp lý cũng rất quan trọng. Điều này không những giúp làm giảm các triệu chứng, hỗ trợ cho việc điều trị mang lại tác dụng nhanh hơn mà còn  ngăn ngừa được nguy cơ nhiễm bệnh lần 2. Vậy bị nhiễm nấm Candida cần phải làm gì?

• Thường xuyên súc miệng bằng nước muối ấm: Điều này sẽ giúp loại bỏ các loại vi khuẩn trong khoang miệng, giúp tránh được các nguy cơ gây bệnh khác. Để thực hiện, chỉ cần lấy khoảng ½ thìa muối (2,5ml) cho vào cốc nước ấm rồi khuấy đều. Dùng nước này súc miệng, sau đó nhổ ra là được.
• Giữ vệ sinh răng miệng: Nên giữ thói quen đánh răng 2 lần mỗi ngày, dùng chỉ nha khoa để loại bỏ các thức ăn thừa dính trong các kẽ răng. Đồng thời, nên thay bàn chải đánh răng thường xuyên để đảm bảo an toàn.
• Nên kiểm soát lượng đường huyết trong cơ thể ở mức ổn định: Không nên ăn quá nhiều đồ ngọt, tinh bột để không làm tăng lượng đường huyết quá nhiều, đặc biệt là đối với những người bị tiểu đường.
• Trường hợp chị em mắc bệnh nhưng có con nhỏ: Nếu bị nhiễm trùng nấm men ở vùng vú trong giai đoạn con đang bú sữa mẹ, nên dùng khăn lót để che chắn. Nó sẽ ngăn được nấm từ dòng sữa lan sang quần áo. Đồng thời, để tránh làm cho nấm phát triển mạnh hơn, không nên dùng miếng nhựa để bọc núm vú. Trong giai đoạn này cũng nên dùng miếng băng dán dùng một lần. Trường hợp dùng nhiều lần, cần giặt cùng với và nước tẩy thường xuyên.
• Nên mặc các loại quần áo thoải mái, không bó sát khi bị nhiễm nấm Candida. Đặc biệt, nên lựa chọn những loại quần lót thông thoáng, hút ẩm.
• Hạn chế sử dụng các chất tẩy rửa, kích thích: Các sản phẩm có tính tẩy rửa hoặc các chất hóa học như sữa tắm, xà phòng, các chất khử mùi âm đạo, khăn thụt rửa âm đạo… có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Candida.
• Nếu đến các nơi công cộng, tập trung đông người như hồ bơi, phòng tắm thì nên đi dép, tránh đi chân trần.
• Giữ cho móng tay và cả móng chân được sạch sẽ. Nếu là người thường hay làm nail, nên chọn cơ sở uy tín để tránh nguy cơ bị lây bệnh từ những người khác.
• Xây dựng một lối sống lành mạnh. Có chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp, bổ sung cho cơ thể các chất dinh dưỡng để tăng sức đề kháng.
• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao là điều nên làm. Nó không những làm giảm nguy cơ nhiễm nấm Candida mà còn có tác dụng phòng ngừa nhiều bệnh khác.

Bệnh nhiễm trùng nấm men tuy ít khi gây nguy hiểm, nhưng không phải là không có. Đặc biệt, nếu gây nhiễm trùng máu, nó có thể khiến người bệnh mất mạng nếu không được điều trị sớm. Do vậy, để bảo đảm an toàn cho bản thân, nên đi khám và điều trị sớm khi thấy cơ thể có những biểu hiện bất thường.

Xem thêm: 

• • Lý do quan hệ xong bị ngứa ở vùng kín nữ giới
  • Những bệnh phụ khoa thường gặp, chị em đừng chủ quan