Phì đại tuyến tiền liệt là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Phì đại tuyến tiền liệt là hiện tượng gia tăng kích thước hơn bình thường gấp 5 lần . Cùng tìm hiểu nguyên nhân triệu chứng và cách điều trị phì đại tuyến tuyền liệt.

Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ trong bộ phận sinh dục của người nam, có kích thước khoảng 2cm đường kính, trọng lượng từ 10-20 gram có nhiệm vụ tiết chất nhầy trắng trung hòa môi trường axit của tinh dịch, ngoài ra còn có nhiệm vụ vận chuyển tinh dịch.

1. Phì đại tuyến tiền liệt là gì?

Khi mới sinh tuyến tuyền liệt nhỏ bằng hạt đậu và đạt tới kích cỡ ổn định khi trưởng thành, tuy nhiên khi càng lớn tuổi, tuyến tuyền liệt thay đổi kích thước. Phì đại tuyến tuyền liệt có nghĩa là tuyến tuyền liệt bị gia tăng kích thước bất thường, gây khó chịu cho người bệnh ở khu vực xung quanh bàng quang, đường tiểu. Đây là căn bệnh thường gặp ở nam giới lớn tuổi, gây ảnh hưởng nhiều tới tâm lý và chất lượng sống của người bệnh.

Khi bị phì đại tuyến tuyền liệt thì trọng lượng của nó có thể gấp 5 lần so với thể tích bình thường, đến 100 gram. Tuy nhiên căn bệnh này thường diễn tiến âm thầm, cơ thể thích nghi với căn bệnh nên các dấu hiệu đầu tiên không được chú ý đúng mức, khi tình trạng đau đớn kéo dài thì mới đi khám, lúc đó có nhiều biến chứng, điển hình như bệnh suy thận mãn tính, hay thậm chí ung thư.

Tỷ lệ mắc căn bệnh này tăng dần theo độ tuổi, 18% người mắc căn bệnh này ở độ tuổi 40, 50% ở độ tuổi 50 và đạt hơn 90% ở độ tuổi 80. Không có mối liên quan giữa phì đại tuyến tuyền liệt với giai cấp xã hội, hoàn cảnh gia đình, nhóm máu.

2. Nguyên nhân phì đại tuyến tuyền liệt

Nguyên nhân chính dẫn đến phì đại tuyến tuyền liệt là do sự sụt  giảm hormone testosteron và sự gia tăng estrogen, ngoài ra còn có các nguyên nhân sau:

• Sống trong môi trường ô nhiễm có nhiều hóa chất, vi khuẩn, vệ sinh cơ thể không sạch sẽ, dương vật tích tụ nhiều vi khuẩn
• Gen: đàn ông châu Á có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn đàn ông da trắng và châu Phi.
• Do di truyền: Nếu trong gia đình có tiền sử bị bệnh thì khả năng cao bị mắc bệnh này.
• Nam giới bị mắc các bệnh béo phì, tim mạch, đái tháo đường, rối loại đường tiết niệu, nội tiết, các bệnh về tuyến giáp…cũng khó tránh khỏi tình trạng phì đại tuyến tuyền liệt lúc lớn tuổi.
• Quan hệ tình dục với tần xuất cao hoặc thủ dâm nhiều lần.
• Lối sống không lành mạnh, uống nhiều rượu bia thuốc lá.
• Cuộc sống căng thẳng, stress: Gây ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe nam giới, khi bị stress, cơ thể sụt giảm nghiêm trọng hormone testosteron, góp phần làm tăng thêm tình trạng bệnh
• Thường xuyên nhịn tiểu, uống ít nước.
• Ăn uống không điều độ: ăn uống nhiều chất cay, nóng, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa, ngoài ra ăn uống không đủ chất, ăn những thức ăn thiên về hàn tính, thiếu những chất kháng oxy hóa, làm suy giảm hormone sinh dục nam testosteron.

3. Các triệu chứng của phì đại tuyến tuyền liệt

• Tiểu khó: Khi bị phì đại tuyến tuyền liệt, người bệnh sẽ có cảm giác khó đi tiểu ngay được, phải chờ một lúc mới có thể tiểu được, khi tiểu thì không có lực và nước tiểu rất ít, đôi khi còn gây cảm giác buốt
• Đi tiểu nhiều lần: Trong trường hợp này, người bệnh không kiểm soát được nước tiểu, số lần đi tiểu tăng gấp đôi so với bình thường, hiện tượng này xảy ra vào ban ngày lẫn ban đêm, đặc biệt vào gần sáng
• Tiểu ngắt quãng: Đang tiểu thì bị ngắt quãng, tia nước không bắn ra mạnh như bình thường mà có thể rỉ ra từng chút một, nguyên nhân là do có sỏi trong bàng quang.
• Tiểu són: Là hiện tượng nước tiểu rỉ ra ngoài không kiểm soát được mặc dù thời gian đi vệ sinh cách nhau không lâu khiến nam giới rất khó chịu, bứt rứt.

Biến chứng của bệnh

Đặc điểm chung của bệnh là khó tiểu, lâu ngày dẫn đến bàng quang phình to hoặc nếu có tiểu thì không tiểu hết dẫn đến các vi khuẩn tích tụ trong bàng quang gây nhiễm khuẩn. Nếu không chữa trị kịp thời sẽ gây ra những biến chứng điển hình sau đây:

• Bí tiểu, tiểu ra máu: người bệnh lúc này cảm thấy không đi tiểu được và đau dữ dội ở vùng bụng dưới, trong trường hợp nặng có thể ra máu khi cố gắng đi tiểu.
• Nhiễm khuẩn niệu đạo: Do nước tiểu không thoát ra được nên sẽ gây nhiễm khuẩn gây nên các vấn đề như nước tiểu đục, tiểu buốt.
• Sỏi bàng quang: Do nhiễm khuẩn nặng, nước tiểu không thoát ra được, gây ứ đọng trong cơ thể tạo thành sỏi, gây tắc nghẽn đường tiểu. Ngoài ra, sỏi có chứa nhiều vi khuẩn nếu để lâu dài sẽ gây ra các bệnh lý nghiêm trọng hơn.
• Suy thận: Nước tiểu không thoát ra được nên áp lực nước tiểu tăng cao gây ứ nước, viêm thận, giãn bể thận, để lâu dài sẽ bị viêm cầu thận, suy thận mạn tính.

4. Cách điều trị phì đại tuyến tuyền liệt

Bác sĩ sẽ thăm khám bệnh qua đường hậu môn hoặc siêu âm để xác định mức độ căn bệnh. Sau đó bác sĩ sẽ xét nghiệm PSA rà soát ung thư rồi sẽ đưa ra phương pháp điều trị phì đại tuyến tuyền liệt một cách cụ thể nhất. Thông thường có 2 phương pháp chính: điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa.

4.1 Điều trị nội khoa

Dùng thuốc ức chế alpha 1

Dùng thuốc để ức chế sự phì đại của tuyến này, các loại thuốc để điều trị là thuốc ức chế alpha 1 làm giãn cơ thành mạch, tuyến tuyền liệt, bàng quang do đó làm giảm tình trạng tắc nghẽn niệu đạo, giúp bệnh nhân dễ dàng đi tiểu.

Các loại thuốc này gồm có:

• Alfuzosin
• Terazosin
• Doxazosin
• Prazosin
• Pamsulosin

Các thuốc này không có tác dụng làm kích thước nhỏ lại mà chỉ có tác dụng mở rộng niệu đạo, tạo điều kiện dễ dàng cho việc đi tiểu, tuy nhiên thuốc gây ra tác dụng phụ là giảm huyết áp.

Thuốc kháng androgen làm ức chế 5-alpha reductase

• Finasteride (proscar).
• Dutasteride.

Thuốc có tác dụng phụ như giảm ham muốn tình dục, gây các vấn đề về cương dương.

4.2 Điều trị ngoại khoa

Khi căn bệnh trở nặng không thể điều trị bằng thuốc thì bác sĩ sẽ chỉ định để điều trị phẫu thuật. Các trường hợp sau sẽ chỉ định phẫu thuật:

• Tái diễn nhiễm khuẩn niệu
• Sỏi bàng quang, túi thừa bàng quang
• Bí đái hoàn toàn sau khi rút ống thông niệu đạo
• Đái máu tái diễn
• Suy thận
• Mất ngủ nặng gây ảnh hưởng tới sinh hoạt thường ngày

Phương pháp phổ biến hiện nay là phẫu thuật nội soi qua đường niệu đạo.

4.3 Điều trị bằng phương pháp tự nhiên

Một số bài thuốc chữa trị tuyến tuyền liệt từ thuốc Nam

Trong Đông y có những bài thuốc nam được bào chế từ thiên nhiên nên hoàn toàn lành tính, an toàn, hiệu quả, không có tác dụng phụ. Tuy thời gian điều trị có lâu hơn nhưng có thể yên tâm không gây ảnh hưởng gì đến sức khỏe.

Bài thuốc 1:

• 10 gram đơn bì
• 10 gram hoàng bá
• 10 gram xa tiền tử
• 10 gram ngưu tất
• 10 gram phục linh
• 10 gram tri mẫu
• 15 gram sinh địa

Cách thực hiện

• Đem các nguyên liệu trên sắc với 1 lít nước cho tới khi cạn khoảng 450 ml
• Uống ngày 3 lần vào sáng, trưa và tối.

Bài thuốc 2

• 6 gram sơn từ cô, sơn thù nhục
• 9 gram hoài sơn, trạch tả, đan bì, ngưu tất, phục linh
• 15 gram thục địa hoàng, xa tiền tử
• 30 gram hạ khô thảo

Cách thực hiện

Cho tất cả các nguyên liệu trên vào sắc lấy nước uống hằng ngày, mỗi ngày dùng 2 lần cho tới khi khỏi bệnh.

Đây là bài thuốc cho thể thận âm bất túc, người bệnh bị đau lưng, lòng bàn tay, bàn chân nóng, lưỡi đỏ, người nóng, ù tai tiểu tiện không thông.

Bài thuốc 3: Sử dụng lá trinh nữ hoàng cung

Trinh nữ hoàng cung có chứa alcaloid có tác dụng giúp thu nhỏ tuyến tuyền liệt, ngoài ra giảm những tác dụng như tiểu khó, tiểu són, tiểu ngắt quãng… Nhiều nghiên cứu cho thấy người sử dụng trinh nữ hoàng cung có thể giảm kích thước từ 93,3% xuống 33.3%, nếu sử dụng liên tục thì sau 2 tháng có thể lấy lại kích thuốc ban đầu.

Cách 1: 3 lá trinh nữ hoàng cung tươi rửa sạch , thái nhỏ sau đó sao khô hơi vàng, nấu lấy nước uống, uống trong 7 ngày rồi nghỉ 7 ngày, sau đó uống tiếp 7 ngày cho đến khi khỏi bệnh.

Cách 2: 20 gram trinh nữ hoàng cung, 6 gram cam thảo dây,12 gram xa tiền tử. Cho tất cả nguyên liệu trên sắc uống 1 thang, uống 2-3 lần trong ngày

Cách 3: 20 gram trinh nữ hoàng cung, cam thảo dây 6 gram, dây ruột gà 10 gram, rễ cỏ xước 12 gram, huyết giác 20 gram. Cho tất cả nguyên liệu trên sắc uống 1 thang, uống 2-3 lần trong ngày.

Ngoài dùng phương pháp điều trị nội khoa, ngoại khoa, dùng các bài thuốc từ thiên nhiên thì nên chú ý cải thiện lối sống, lối sống lành mạnh sẽ giúp bệnh nhân đẩy lùi bệnh tật, nâng cao sức đề kháng, từ đó cơ thể trở nên khỏe mạnh.

Ăn nhiều thực phẩm lành mạnh

Các loại rau có màu xanh đậm như rau bina, cải xoăn, rau chân vịt, bông cải xanh… cà chua, quả mọng, các loại hạt óc chó, hạnh nhân, rong biển, … có nhiều chất chống oxy hóa, do đó có tác dụng bảo vệ cơ quan này trước tác hại của các gốc tự do. Ăn nhiều thực phẩm lành mạnh không những tốt cho bệnh phì đại tuyến tuyền liệt nói riêng mà còn tốt cho sức khỏe nói chung.

Vận động thể dục thể thao

Thường xuyên vận động thể dục thể thao, tập những bài tập tăng cường cơ bắp thúc đẩy sản sinh testosteron là một cách giúp cơ thể khỏe mạnh, chống lại bệnh tật.

Giữ tinh thần luôn vui vẻ, khỏe mạnh

Tránh xa căng thẳng, stress sẽ giúp cơ thể tiết ra các chất đề kháng chống lại bệnh tật. Nghiên cứu cho thấy rằng, khi nam giới bị căng thẳng thì sẽ suy giảm nội tiết tố nam, nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Trên đây là các nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị phì đại tuyến tuyền liệt. Đây là căn bệnh phổ biến ở nam giới lớn tuổi và không khó để điều trị, tuy nhiên cần chú ý đến việc cải thiện lối sống để ngăn ngừa bệnh tật nói chung và nâng cao sức khỏe tổng quát, từ đó có một cuộc sống khỏe mạnh.