Cách phòng ngừa chứng thiếu máu não ở người cao tuổi

Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, sinh hoạt điều độ, tập thể dục thường xuyên, thăm khám sức khỏe định kỳ,… là một số cách phòng ngừa thiếu máu não ở người cao tuổi. Bên cạnh đó, các biện pháp này còn giúp cải thiện sức khỏe và giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.

Cách phòng ngừa thiếu máu não ở người cao tuổi

Thiếu máu não (thiểu năng tuần hoàn não) là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi. Bệnh không chỉ gây mất ngủ, đau đầu, ù tai, mệt mỏi, giảm trí nhớ,… mà còn tăng nguy cơ rối loạn tiền đình, sa sút trí tuệ và đột quỵ. Ngoài ra, thiếu máu não còn khiến tế bào thần kinh bị rối loạn và có tốc độ lão hóa nhanh hơn so với bình thường.

Do đó, việc chủ động phòng ngừa thiếu máu não là hết sức cần thiết. Mặc dù là bệnh lý nguy hiểm nhưng nguy cơ bị thiểu năng tuần hoàn não có thể giảm đi đáng kể khi thực hiện một số biện pháp đơn giản như:

1. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học

Chế độ ăn giàu chất béo có thể tăng cholesterol trong máu dẫn đến xơ vữa động mạch, từ đó làm hẹp lòng mạch và làm giảm lưu lượng máu tuần hoàn lên não. Ngoài ra, thói quen ăn uống không điều độ còn làm tăng số lượng gốc tự do trong cơ thể, đẩy nhanh quá trình thoái hóa mạch máu và tế bào thần kinh trung ương.

Chính vì vậy để phòng ngừa thiếu máu não và các bệnh mãn tính, người trung niên và cao tuổi nên xây dựng chế độ ăn uống khoa học:

• Tránh các loại thực phẩm làm tăng nồng độ cholesterol trong máu như thức ăn nhanh, nước ngọt có gas, nội tạng động vật, thịt đỏ, mỡ, thức ăn chứa nhiều gia vị, chất bảo quản, hương liệu,…
• Tăng cường chất xơ, vitamin và khoáng chất bằng cách bổ sung rau xanh, nấm, củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt. Các loại thực phẩm này giúp tăng chuyển hóa chất béo, giảm lượng chất béo tích tụ tại lòng mạch và gan.
• Cải thiện sức khỏe với các loại thực phẩm chứa hàm lượng đạm vừa phải, axit béo lành mạnh và khoáng chất dồi dào như cá hồi, cá thu, nghêu, sò, hạt hạnh nhân, đậu xanh, đậu đen,…
• Ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm chứa nhiều hợp chất thực vật có khả năng chống oxy hóa và tiêu trừ gốc tự do như tỏi, nghệ, hành tây, hạt chia, dâu tây, việt quất, atiso,… Bên cạnh tác dụng phòng ngừa thiếu máu não, các loại thực phẩm này còn làm giảm nguy cơ bị cao huyết áp, sa sút trí tuệ và một số bệnh mãn tính khác thường gặp ở người cao tuổi.
• Cân bằng và đa dạng thành phần dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn. Ăn đúng giờ và đủ bữa, hạn chế tình trạng khiêng khem quá mức khiến cơ thể suy nhược và giảm sức đề kháng.
• Tuyệt đối không sử dụng rượu bia và chỉ dùng tối đa 1 tách cà phê nhỏ vào buổi sáng. Ethanol (cồn) trong bia rượu không chỉ phá hủy mô gan, gây loét dạ dày, thực quản mà còn làm tăng số lượng gốc tự do và thúc đẩy tốc độ thoái hóa tế bào thần kinh trung ương.

Trong trường hợp mắc các bệnh nội khoa như tiểu đường, bệnh Celiac, cao huyết áp,… nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn cách xây dựng thực đơn ăn uống phù hợp.

2. Sinh hoạt lành mạnh

Ngoài ra để phòng ngừa chứng thiểu máu não, người cao tuổi nên thiết lập giờ giấc sinh hoạt khoa học và lành mạnh. Thực tế cho thấy, thói quen sinh hoạt bừa bãi có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề liên quan đến não bộ và thần kinh như mất ngủ, thiếu máu não, trầm cảm, stress, rối loạn tiền đình,…

Chế độ sinh hoạt khoa học giúp phòng ngừa thiếu máu não ở người lớn tuổi:

• Không sử dụng thuốc lá và chất kích thích. Các thói quen này có thể gây rối loạn hệ thần kinh trung ương, làm tổn thương mạch máu và tăng tốc độ lão hóa các tế bào của não bộ.
• Tập thói quen ngủ trước 23 giờ và ngủ ít nhất 6 giờ đồng hồ/ đêm.
• Cân đối giữa thời gian làm việc – nghỉ ngơi và không nên làm việc quá 7 – 8 giờ/ ngày. Làm việc hơn 8 giờ/ ngày không chỉ làm giảm lưu lượng máu lên não mà còn làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não.
• Xây dựng thời gian biểu khoa học là biện pháp để ổn định đồng hồ sinh học, điều hòa hoạt động của não bộ và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
• Người trên 55 tuổi nên hạn chế làm việc dưới áp lực lớn và cường độ cao. Mặc dù không có những biểu hiện cụ thể nhưng tình trạng này kéo dài có thể gây thiếu máu não, rối loạn giấc ngủ, suy giảm trí nhớ, đột qụy, nhồi máu cơ tim, tăng nguy cơ bị tiểu đường,…

3. Tập thể dục thường xuyên

Hoạt động thể chất đem lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe xương khớp và tim mạch. Chức năng co bóp của tim được duy trì chính là điều kiện để quá trình tuần hoàn máu diễn ra thuận lợi. Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên còn giúp tăng độ bền của mạch máu, giải tỏa căng thẳng thần kinh và làm chậm quá trình lão hóa.

Nghiên cứu cho thấy, người có thói quen tập thể dục 30 phút trong ít nhất 3 buổi/ tuần ít gặp phải các vấn đề sức khỏe như thừa cân – béo phì, gan nhiễm mỡ, mất ngủ, thiếu máu não,… Ngược lại, người lười vận động phải đối mặt với nhiều bệnh mãn tính và có hệ miễn dịch kém.

Vì vậy để phòng ngừa bệnh thiếu máu não, người trung niên và cao tuổi nên xây dựng chế độ tập luyện phù hợp với độ tuổi và thể trạng:

• Nên ưu tiên các bộ môn có cường độ nhẹ nhàng và có khả năng tăng độ dẻo dai của cơ thể như thái cực quyền, yoga, bơi lội, đi bộ, đạp xe,… Hạn chế các bài tập nặng như nâng tạ và chạy bộ cường độ cao.
• Dành ít nhất 3 buổi/ tuần để tập thể dục, mỗi buổi kéo dài ít nhất 20 phút. Nếu có vấn đề xương khớp, nên trao đổi với bác sĩ vật lý trị liệu để được hướng dẫn các bài tập phù hợp.

 4. Giữ tinh thần lạc quan và thoải mái

Thiếu máu não và các vấn đề ở hệ thần kinh trung ương có mối liên hệ mật thiết với stress. Khi cơ thể bị căng thẳng quá mức, tế bào thần kinh có xu hướng bị rối loạn, mất ổn định và nhanh chóng bị thoái hóa. Hơn nữa, stress còn làm giảm toàn bộ các hoạt động trong cơ thể bao gồm cả quá trình tuần hoàn máu.

Chính vì vậy, để giảm thiểu nguy cơ bị thiểu năng tuần hoàn não, người cao tuổi nên giữ tinh thần thoải mái, lạc quan, tránh căng thẳng và lo âu quá mức. Trong trường hợp bị căng thẳng thần kinh, có thể áp dụng một số biện pháp giải tỏa stress như:

• Nên nghe nhạc, đọc sách, báo, chơi đùa với thú nuôi, trẻ nhỏ,… để giảm căng thẳng và mệt mỏi.
• Tập thể dục là biện pháp giải tỏa áp lực và căng thẳng thần kinh hiệu quả, đặc biệt là yoga và bơi lội.
• Để giảm căng thẳng và ngủ ngon giấc hơn, có thể áp dụng liệu pháp mùi hương và xoa bóp bấm huyệt.
• Trong trường hợp bị rối loạn lo âu và stress kéo dài, nên cân nhắc tìm gặp bác sĩ tâm lý để được tư vấn hướng điều trị.

5. Sử dụng TPCN phòng ngừa thiếu máu não

Ngoài ra, người cao tuổi cũng có thể chủ động phòng ngừa thiếu máu não bằng cách sử dụng một số loại thực phẩm chức năng và viên uống bổ sung có tác dụng bổ não, tăng cường tuần hoàn máu và cải thiện trí nhớ. Các sản phẩm này có thể hỗ trợ phòng ngừa và điều trị các bệnh lý như rối loạn tuần hoàn não, rối loạn tiền đình, mất ngủ,…

Mặc dù có thể sử dụng không cần kê toa nhưng để đảm bảo an toàn, nên đọc kỹ hướng dẫn và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng. Bởi một số thành phần trong TPCN phòng ngừa thiếu máu não như đinh lăng, đương quy, cao lá bạch quả,… có thể kéo dài thời gian đông máu và gây chảy máu kéo dài.

Hiện nay trên thị trường có nhiều loại TPCN chưa được Bộ y tế cấp phép và công nhận về độ an toàn, mức độ hiệu quả. Do đó, nên thận trọng trong việc lựa chọn viên uống hỗ trợ phòng ngừa thiểu năng tuần hoàn não.

6. Kiểm soát các bệnh mãn tính

Thiếu máu não là hệ quả do rối loạn huyết áp, xơ vữa động mạch, suy tim, thoái hóa đốt sống cổ, chấn thương cổ và thoát vị đĩa đệm. Các bệnh lý này làm thu hẹp lòng mạch hoặc chèn ép động mạch khiến lưu lượng máu tuần hoàn lên não bộ giảm mạnh.

Do đó để phòng ngừa thiếu máu não ở người cao tuổi, cần chủ động kiểm soát và điều trị các bệnh mãn tính. Việc can thiệp điều trị sớm có thể giảm ảnh hưởng của bệnh, dự phòng biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

7. Khám định kỳ 2 lần/ năm

Quá trình lão hóa có xu hướng diễn ra nhanh hơn khi tuổi tác tăng cao, dẫn đến hình thành các bệnh mãn tính như viêm tắc động mạch, phình giãn mạch máu, tiểu đường, sa sút trí tuệ, rối loạn tiền đình, thiếu máu não,… Tuy nhiên khác với các bệnh cấp tính, hầu hết những bệnh mãn tính ở người già đều không khởi phát triệu chứng điển hình ở giai đoạn sớm và tiến triển khá chậm.

Do đó, người từ 50 tuổi trở lên nên thăm khám định kỳ 2 lần/ năm để kiểm tra sức khỏe và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường – đặc biệt là người đã mắc các bệnh nội khoa như cao huyết áp, tiểu đường, xơ vữa động mạch,…

Bài viết đã tổng hợp một số cách phòng ngừa chứng thiếu máu não ở người trung niên và cao tuổi. Hy vọng qua nội dung trên, bạn đọc có thể chủ động bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ bị thiểu năng tuần hoàn não.