Rối loạn đa nhân cách là gì? Triệu chứng, cách chữa trị

Trầm cảm, ảo giác, nhiều nhân cách, thay đổi cảm xúc liên tục, hay quên,… là những triệu chứng điển hình của bệnh rối loạn đa nhân cách. Người bệnh nên sớm tiến hành chữa trị, tránh các biến chứng phức tạp, nguy hiểm đến tính mạng.

Rối loạn đa nhân cách là gì?

Hiện nay, tỉ lệ những bệnh nhân mắc bệnh rối loạn đa nhân cách ngày càng phổ biến. Người bệnh hầu như không thể phát hiện được những bất thường ở cơ thể của mình. Bệnh nhân thường có những gây phút mơ màng, không thể nhận thức được sự khác biệt về thế giới xung quanh.

Theo các chuyên gia tâm lý, rối loạn đa nhân cách (Multiple Personality Disorder – MPD) là một dạng tách biệt với môi trường xung quanh nhưng mức độ của bệnh nghiêm trọng hơn. Dường như tâm lý của bệnh nhân đã mất kết nối với những ký ức, cảm xúc, suy nghĩ, hành động và nhân cách của chính bản thân mình.

Chúng ta có thể hiểu đơn giản, một bộ não, một cơ thể nhưng có nhiều nhân cách chung sống. Căn bệnh này kèm theo triệu chứng mất trí nhớ và người bệnh không thể giải thích được bằng lời mà xem đó là những lãng quên thông thường. Đây không phải là căn bệnh có thể tự chữa trị theo thời gian mà cần phải có sự can thiệp kịp thời của bác sĩ chuyên khoa.

Các bản thể của bệnh nhân không phải là một nhân cách hoàn chỉnh mà là những mảnh ghép rời rạc. Thông thường, bản thể chính sẽ mang tên thật của bệnh nhân. Người bệnh sẽ không hề biết được sự hiện diện của những bản thể khác ở cơ thể của mình mà chỉ nhận thức khi được người khác kể lại.

Hầu hết những bệnh nhân mắc phải căn bệnh này đều gặp phải những tổn thương nhất định trong quá khứ hoặc gặp phải bạo lực. Họ nhanh chóng tách mình ra khỏi thực tế bằng cách tạo ra những bản thể khác nhau để có thể tránh được những suy nghĩ tiêu cực, đau buồn trong cuộc sống.

Mỗi bản thể của người bệnh sẽ có những cách nói chuyện riêng biệt. Có những bản thể là người nhưng cũng có những bản thể là động vật. Việc chuyển đổi giữa các bản thể với nhau chỉ diễn ra trong vài giây, vài phút hoặc vài ngày. Những kích thích ở môi trường, đời sống sẽ khiến các bản thể thay đổi nhanh chóng.

Ban đầu, bệnh nhân có thể có 2 – 4 bản thể. Tuy nhiên, sau khi chữa trị, người bệnh có thể chuyển trung bình 13 – 15 bản thể, thậm chí cả 100 bản thể. Tuy nhiên, bệnh nhân không biết điều này. Do đó, việc phát hiện và điều trị cho những bệnh nhân mắc bệnh rối loạn đa nhân cách gặp nhiều khó khăn.

Triệu chứng bệnh rối loạn đa nhân cách

Theo các nghiên cứu của Cộng đồng Nghiên cứu Chấn thương và Phân tách tâm lý Quốc tế, rối loạn đa nhân cách là căn bệnh tồn tại ở 1% – 3% dân số toàn cầu. Trong đó, 1% – 5% bệnh nhân tâm thần nội trú tại Châu Âu và Bắc Mỹ mắc phải căn bệnh này. Khi mắc bệnh rối loạn đa nhân cách, người bệnh thường gặp phải một số triệu chứng như sau:

• Có nhiều nhân cách tồn tại: Người bệnh có ít nhất 2 bản thể riêng biệt, không thể kiểm soát được hành vi của mình.
• Xuất hiện khoảng trống trong kí ức: Bệnh nhân không có kí ức hoàn toàn về những sự kiện đã xảy ra trong cuộc sống. Đặc biệt, người bệnh thường có những kí ức đen và nghĩ là mình đã ngủ trong khoảng thời gian đó.
• Quên thông tin cá nhân: Một số thông tin quan trọng như nơi làm việc, nơi sinh sống, sở thích cá nhân,… người bệnh không thể nhớ hết được.
• Trầm cảm, muốn tự tử
• Rối loạn ăn uống, ăn không ngon
• Ảo giác về thính giác lẫn thị giác
• Luôn thay đổi cảm xúc liên tục
• Lạm dụng bia rượu, thuốc lá
• Rối loạn giấc ngủ, sợ bóng tối, mộng du
• Lo lắng, hoảng loạn, ám ảnh quá khứ
• Mất nhận thức, mất trí nhớ

Nguyên nhân gây rối loạn đa nhân cách

Rối loạn đa nhân cách là căn bệnh khá phức tạp và gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh nếu không được kiểm soát kịp thời. Hiện tại, việc tìm ra nguyên nhân chính xác của căn bệnh rối loạn đa nhân cách là cả một quá trình điều trị lâu dài. Thông thường, bệnh nhân mắc phải căn bệnh này là do một số nguyên nhân chủ yếu sau đây:

# Tổn thương tâm lý thời thơ ấu

Rối loạn đa nhân cách là căn bệnh vô cùng nguy hiểm. Những trẻ bị bỏ bê hoặc lạm dụng về tâm lý có nguy cơ mắc phải căn bệnh này khá cao. Các thống kê cho thấy, có đến 99% những bệnh nhân mắc bệnh rối loạn đa nhân cách từng bị lạm dụng liên tục hoặc bị sức ép gây ảnh hưởng đến tính mạng ở giai đoạn phát triển nhạy cảm (trước 9 tuổi).

# Gia đình không hạnh phúc

Ba mẹ hay hung dữ, cãi nhau sẽ khiến cho con cái có nguy cơ bị rối loạn đa nhân cách. Đây là nguyên nhân thường gặp ở rất nhiều người. Các nghiên cứu cho thấy, một gia đình không hạnh phúc thì tỉ lệ con cái gặp phải vấn đề tâm lý và đứng trước nguy cơ mắc bệnh rối loạn đa nhân cách rất cao.

# Bị lạm dụng về thể chất, tình dục, tâm lý

Những người bị bỏ bê trong khoảng thời gian dài, không được quan tâm đứng trước nguy cơ mắc bệnh khá cao. Bên cạnh đó, người bị lạm dụng vè tâm lý, thể chất hoặc bị quấy rối tình dục sẽ rất dễ bị rối loạn đa nhân cách. Bệnh nhân khó chấp nhận được thực tế nên có dấu hiệu quên khoảng thời gian đen tối đó. Tâm lý của người bệnh sẽ có kí ức bị lãng quên.

Ảnh hưởng của rối loạn đa nhân cách

Rối loạn đa nhân cách khiến bệnh nhân gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống hành ngày. Vì người bệnh khó phát hiện ra bệnh lý của mình nên việc điều trị bệnh là điều không dễ dàng. Ngoài việc ảnh hưởng đến sức khỏe, bệnh rối loạn đa nhân cách còn khiến người bệnh đối diện với một số vấn đề sau đây.

# Rối loạn giải thể nhân cách

Rối loạn đa nhân cách khiến cho bệnh nhân có cảm giác không còn ở trong cơ thể của mình nữa mà chỉ đang quan sát cơ thể từ xa. Hiện tượng này còn được gọi là “trải nghiệm thoát xác”. Người bệnh không thể tập trung vào công việc của mình.

# Tri giác sai thực tại

Bệnh nhân luôn có cảm giác thế giới xung quanh không có thật. Mọi vật trở nên mờ nhạt, người bệnh sẽ không còn cảm giác thực với những gì diễn ra bên cạnh mình. Từ đó, những nhận thức của bệnh nhân trở nên mờ ảo, khó xác định. Chính bản thân người bệnh cũng không thể biết được bản thân mình đang suy nghĩ điều gì.

# Quên thông tin quan trọng

Tình trạng này xảy ra ở rất nhiều người. Hầu hết những bệnh nhân mắc bệnh rối loạn đa nhân cách đều quên hết mọi thông tin cá nhân của mình. Họ cũng không thể ghi nhớ được những cuộc nói chuyện quan trọng. Điều này gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống và công việc hàng ngày.

# Nhầm lẫn hay thay đổi nhân cách bản thân

Người bệnh gặp khó khăn trong việc xác định quan điểm chính trị, xã hội, tôn giáo, xu hướng tình dục, tham vọng nghề nghiệp,… Bệnh nhân còn có dấu hiệu bị nhầm lẫn về thời gian và địa điểm. Nhân cách bản thân có dấu hiệu bị thay đổi liên tục mà người bệnh không thể kiểm soát được.

Chẩn đoán rối loạn đa nhân cách

Rối loạn đa nhân cách là căn bệnh khá phức tạp. Việc chẩn đoán bệnh cần phải trải qua khoảng thời gian dài. Bệnh nhân cần phải tiến hành thăm khám bác sĩ tâm lý sớm. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, để có thể chẩn đoán chính xác bệnh, người bệnh phải đi thăm khám tâm lý ít nhất 7 năm.

Hầu hết những triệu chứng của bệnh rối loạn đa nhân cách rất giống với bệnh tâm thần nên khá khó phân biệt. Bên cạnh đó, bệnh nhân mắc bệnh rối loạn đa nhân cách còn mắc thêm các bệnh khác như trầm cảm, lo âu. Do đó, việc phát hiện và chữa trị cần phải có thời gian nhất định.

Với người nhà bệnh nhân, nếu thấy người bệnh có biểu hiện bất thường nên đưa người bệnh tiến hành thăm khám bác sĩ sớm, tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Căn cứ vào 5 tiêu chí dưới đây, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh nhân có mắc bệnh rối loạn đa nhân cách hay không.

• Xuất hiện nhiều bản thể: Bệnh nhân có ít nhất 2 bản thể khác nhau. Mỗi bản thể sẽ có những nhận thức và suy nghĩ riêng về thế giới xung quanh.
• Mất kí ức: Người bệnh không thể nhớ hết các sự kiện xảy ra trong quá khứ. Thậm chí các thông tin quan trọng hoặc chuyện buồn cá nhân đều không nhớ rõ.
• Sinh hoạt không bình thường: Bệnh nhân luôn bị căng thẳng và gặp khó khăn trong cuộc sống vì bệnh rối loạn đa nhân cách. Họ không làm việc hiệu quả hoặc không thể xây dựng được mối quan hệ bền vững với những người xung quanh.
• Trải nghiệm bị tổn thương: Bệnh nhân có những trải nghiệm đau buồn về văn hóa, tôn giáo hoặc bị bạo hành, lạm dụng tình dục.
• Không ảnh hưởng bởi chất kích thích: Người bệnh bị rối loạn đa nhân cách không phải do tác động của một số chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,…

Cách điều trị rối loạn đa nhân cách

Hiện nay, việc tiến hành điều trị bệnh rối loạn đa nhân cách đang được nhiều người quan tâm. Hầu hết những bệnh nhân mắc bệnh rối loạn đa nhân cách đều khó có thể sinh hoạt bình thường. Người bệnh cần phải kiên trì điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Dần dần, theo thời gian, bệnh giảm nhẹ các triệu chứng, bệnh nhân mới có thể hòa nhập vào cuộc sống bình thường như bao người khác. Với căn bệnh rối loạn đa nhân cách, hiện tại vẫn chưa có cách điều trị cụ thể cho từng đối tượng bệnh nhân. Tuy nhiên, một số phương pháp được áp dụng có thể cải thiện mức độ mắc bệnh.

Để bệnh nhanh chóng khỏi, bệnh nhân cần phải kiên nhẫn điều trị lâu dài. Một số liệu pháp được áp dụng như tâm sự với bác sĩ tâm lý, trò chuyện, tâm lý trị liệu, thôi miên,… Bên cạnh đó, một số liệu pháp bổ trợ cũng được áp dụng triệt để như liệu pháp vận động, nghệ thuật trị liệu,….

# Chữa trị tâm lý

Thực tế, với căn bệnh rối loạn đa nhân cách, hiện nay vẫn chưa có phương pháp điều trị bằng thuốc dành riêng cho những bệnh nhân này. Do đó, phương pháp chữa trị tâm lý vẫn được ưu tiên áp dụng chính. Riêng những bệnh nhân rối loạn đa nhân cách kèm thêm bệnh trầm cảm có thể sử dụng thuốc đi kèm để nâng cao hiệu quả tâm lý. Một số liệu pháp tâm lý thường được sử dụng để chữa trị bệnh rối loạn đa nhân cách như sau:

• Liệu pháp phân tích nhận thức
• Liệu pháp nhận thức hành vi
• Liệu pháp dựa trên tinh thần hóa
• Liệu pháp hành vi biện chứng
• Liệu pháp tâm động học hoặc phân tâm học

# Chăm sóc tại nhà

• Gia đình động viên bệnh nhân tích cực điều trị bệnh
• Tạo tâm lý thoải mái để người bệnh có thể ổn định sức khỏe và tinh thần
• Bệnh nhân nên làm việc vừa sức, tránh tình trạng căng thẳng, lo lắng quá mức
• Khuyến khích người bệnh tham gia bộ môn thể thao yêu thích để cải thiện tâm lý
• Bệnh nhân cần tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,…
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho người bệnh
• Nếu trong quá trình điều trị, bệnh nhân có dấu hiệu bất thường, gia đình cần báo ngay cho bác sĩ chuyên khoa được biết.

Rối loạn đa nhân cách là cuộc chiến không ngừng nghỉ của bệnh nhân. Đây không đơn thuần chỉ là ảo tưởng. Người bệnh cần có sự chăm sóc tâm lý và y tế để sớm trở lại con người bình thường. Ngoài sự phối hợp giữa bác sĩ và bệnh nhân, những người xung quanh cũng tác động rất lớn để người bệnh có thể thoát khỏi những mảnh ghép ám ảnh và trở thành người có ích cho xã hội.

Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về căn bệnh rối loạn đa nhân cách. Thực tế, những bệnh nhân mắc phải căn bệnh này đều khó có thể phát hiện bệnh nếu không có sự can thiệp của bác sĩ chuyên khoa. Để bệnh nhân nhanh chóng hòa nhập với cộng đồng, tất cả mọi người hãy chung tay hỗ trợ giúp người bệnh tìm về con người thật của mình.