Rối loạn tiền đình ở người cao tuổi: Bệnh nguy hiểm nên cảnh giác

Chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: trầm cảm, đột quỵ, tai biến mạch máu não. Vì vậy, việc xác định nguyên nhân bệnh lý và tìm ra phương pháp điều trị phù hợp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của mỗi bệnh nhân. 

Tên gọi đầy đủ của bệnh rối loạn tiền đình là hội chứng rối loạn tiền đình. Đây là vấn đề thường gặp ở mọi lứa tuổi. Trong đó, những người bệnh trưởng thành (nhất là lứa tuổi trung niên, cao tuổi) chiếm tỷ lệ cao nhất. Vì hệ miễn dịch của người già sẽ dần dần suy yếu theo thời gian nên nguy cơ mắc chứng rối loạn tiền đình của nhóm đối tượng này tăng lên đáng kể.

Tiền đình có chức năng duy trì thăng bằng của toàn bộ cơ thể. Bộ phận này hoạt động dựa trên các nhóm dây thần kinh nằm trong não bộ. Khi chúng ta cử động, di chuyển, xoay, cúi, chạy… hệ thống tiền đình sẽ tự động điều chỉnh để đảm bảo trạng thái thăng bằng của toàn bộ cơ thể. Bệnh rối loạn tiền đình gồm hai dạng là rối loạn tiền đình ngoại biên và rối loạn tiền đình trung ương:

• Rối loạn tiền đình ngoại biên là thể bệnh lành tính, với biểu hiện điển hình là chóng mặt mỗi khi thay đổi tư thế. Thông thường, rối loạn tiền đình ngoại biên chỉ khiến bệnh nhân cảm thấy khó chịu và bất tiện trong sinh hoạt. Tuy nhiên, đối với các trường hợp nặng, người bệnh có thể bị chóng mặt kèm nôn ói, ù tai, nặng đầu, suy giảm thính lực, khó tập trung, thậm chí không thể đi đứng bình thường.
• Rối loạn tiền đình trung ương là vấn đề sức khỏe thường gặp với dấu hiệu nhận biết là thiểu năng tuần hoàn máu, di chuyển khó khăn, chóng mặt – choáng váng mỗi khi thay đổi tư thế, đôi khi kèm theo những cơn nôn ói. Rối loạn tiền đình trung ương là một dạng tổn thương nhân tiền đình.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi có thể trở nặng theo thời gian, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể cũng như làm suy giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ở người cao tuổi

Khi tuổi cao sức yếu, hệ thần kinh của người già suy giảm rõ rệt. Đây chính là lúc bệnh lý này xuất hiện. Chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi thường liên quan chủ yếu đến các vấn đề sau:

• Thiếu máu não: Đây là bệnh lý phổ biến ở những người bị thiểu năng tuần hoàn máu não và phụ nữ tiền mãn kinh.
• Rối loạn lipid máu: Các bệnh nhân cao niên bị xơ vữa động mạch, máu nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ rất dễ bị rối loạn tiền đình.
• Bệnh huyết áp: Những người có huyết áp thấp hoặc huyết áp cao có nguy cơ mắc chứng rối loạn tiền đình cao hơn nhóm người bình thường.
• Một số bệnh lý thần kinh: Viêm dây thần kinh, u dây thần kinh… có thể trở thành nguyên nhân gây ra chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi.
• Hệ thống cơ xương bị tổn thương: Tình trạng viêm khớp, thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm… sẽ tạo điều kiện thuận lợi để tình trạng rối loạn tiền đình xuất hiện và tấn công người già.

Bên cạnh những nguyên nhân trên, trạng thái tinh thần căng thẳng, áp lực, môi trường sống bị ô nhiễm tiếng ồn, thời tiết thay đổi thất thường, thói quen lười vận động và thường xuyên sử dụng thuốc lá, rượu bia… cũng là những yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh rối loạn tiền đình ở người cao tuổi.

Triệu chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi

Dấu hiệu nhận biết điển hình nhất của chứng bệnh này là bệnh nhân hay bị hoa mắt, chóng mặt, mất ngủ, mất thăng bằng (nhất là khi thay đổi tư thế), dễ té ngã. Các chuyên gia cho biết, những triệu chứng trên thường đột ngột khởi phát và tái phát thường xuyên. Biểu hiện ban đầu của bệnh rối loạn tiền đình ở người cao tuổi bao gồm:

• Chóng mặt, choáng váng, mất thăng bằng, lảo đảo muốn ngã
• Hoa mắt, nhức đầu, buồn nôn, ù tai, tay chân run rẩy
• Khó tập trung, nặng đầu, sợ ánh sáng

Đối với những trường hợp bệnh nặng, người bệnh không ngồi dậy nổi, chỉ nằm được một tư thế, buồn nôn, nôn ói, dễ bị mất nước, khi mở mắt thấy mọi thứ đảo lộn, quay cuồng, đau đầu, tê cứng chân tay, mờ mắt, suy nhược cơ thể…

Thông thường, bác sĩ chuyên khoa sẽ chẩn đoán bệnh lý này bằng cách chụp X-quang, chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp vi tính cắt lớp (CT scan) hoặc xét nghiệm mỡ máu.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh rối loạn tiền đình ở người cao tuổi

Chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi thường xuất hiện trong vài ngày và nhanh chóng biến mất. Tuy nhiên, khi bị bệnh nặng, các triệu chứng có xu hướng kéo dài đáng kể. Thêm vào đó, nếu không được chữa trị kịp thời và triệt để, bệnh lý này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

Dễ bị té ngã, chấn thương

Các triệu chứng hoa mắt, choáng váng, chóng mặt khiến người cao tuổi dễ té ngã, chấn thương tay chân, thậm chí chấn thương sọ não. Bên cạnh đó, tình trạng rối loạn tiền đình mạn tính có thể khiến bệnh nhân thường xuyên khó ngủ, mất ngủ, mệt mỏi, uể oải và suy nhược thần kinh.

Dễ đột quỵ hoặc bị tai biến mạch máu não

Nhiều nghiên cứu y khoa đã chứng minh rằng, chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi sẽ ảnh hưởng lớn đến quá trình chuyển hóa và trao đổi chất diễn ra bên trong cơ thể. Không chỉ dừng lại ở đó, lưu lượng oxy và máu lên não cũng bị suy giảm nghiêm trọng. Đây chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến biến chứng đột quỵ hoặc tai biến mạch máu não.

Dễ mắc chứng trầm cảm

Các triệu chứng chóng mặt, ù tai, hoa mắt khiến người già luôn cảm thấy uể oải, mệt mỏi và thiếu sức sống, từ đó sinh ra cảm giác chán nản cùng suy nghĩ tiêu cực, lâu dần dẫn đến trầm cảm.

Nhìn chung, nếu không được kiểm soát và xử lý kịp thời, những biến chứng của bệnh rối loạn tiền đình ở người cao tuổi tương đối nguy hiểm. Vì vậy, người thân của bệnh nhân không nên chủ quan, xem thường vấn đề này. Ngay khi phát hiện các biểu hiện bất thường, bạn cần chủ động đưa cha mẹ đi thăm khám chuyên khoa tại các bệnh viện uy tín, chất lượng.

Phương pháp điều trị rối loạn tiền đình ở người cao tuổi

Sau khi thăm khám trực tiếp, bác sĩ chuyên khoa sẽ vạch ra phác đồ điều trị phù hợp nhất. Dưới đây là những phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả thường được khuyến khích áp dụng.

Sử dụng thuốc Tây y

Các loại thuốc Tây y (Duxil, Ginkgo biloba, Flunarizine) có thể mang đến hiệu quả điều trị nhanh chóng, tức thời. Tuy nhiên, đây cũng chính là con dao hai lưỡi bởi cách chữa bệnh này có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn, đặc biệt với người già. Vì vậy, nếu quyết định sử dụng thuốc Tây, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ mọi chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, không lạm dụng hoặc tự ý dùng thuốc.

Áp dụng bài thuốc Đông y

Y học cổ truyền quan niệm, bệnh rối loạn tiền đình xuất phát từ tình trạng âm dương bất hòa, ngũ tạng suy yếu, cơ thể tích tụ độc tố và khó được đào thải ra ngoài. Các bài thuốc Đông y có khả năng triệt tiêu tận gốc căn nguyên bệnh lý, bồi bổ hệ thần kinh và ngăn ngừa tái phát hiệu quả.

Mọi thành phần của các bài thuốc Đông y đều là thảo dược thiên nhiên an toàn, lành tính, rất tốt cho sức khỏe và không gây ra tác dụng phụ. Nếu được kết hợp với kỹ thuật diện chẩn và xoa bóp – bấm huyệt, cách chữa bệnh này sẽ mang đến hiệu quả vượt trội.

Tuy nhiên, phương pháp Đông y điều trị rối loạn tiền đình thường chậm phát huy công dụng, đồng thời đòi hỏi bệnh nhân kiên trì thực hiện trong một khoảng thời gian lâu dài theo đúng lộ trình.

Tự tập luyện tại nhà

Bên cạnh việc sử dụng thuốc Tây và áp dụng các bài thuốc Đông y, bệnh nhân có thể chủ động điều trị rối loạn tiền đình tại nhà bằng cách chăm chỉ luyện tập một số bài tập sau:

• Tập yoga: Đây là tổ hợp những động tác rèn luyện thể chất vừa sức, nhẹ nhàng, rất tốt cho sức khỏe tổng thể của những người bệnh rối loạn tiền đình. Các bài tập yoga giúp xoa dịu căng thẳng, duy trì sự tập trung, điều hòa hoạt động tim mạch và giúp cơ thể thêm dẻo dai, tràn đầy sức sống.
• Bài tập vảy tay: Độc giả đứng thẳng lưng, hai chân mở rộng bằng vai, từ từ đưa hai tay lên phía trước mặt, sau đó vung mạnh ra phía sau.
• Bài tập luyện mắt: Bệnh nhân nhìn thẳng và tập trung vào một vật phía trước, đồng thời cố gắng giữ nguyên điểm nhìn.
• Bài tập nằm nghiêng: Độc giả ngồi thẳng, xoay mặt khoảng 45 độ, giữ nguyên tư thế vùng đầu rồi từ từ nằm xuống.

Ngoài ra, những người lớn tuổi mắc chứng rối loạn tiền đình có thể đi bộ 30 – 45 phút/ngày để cải thiện hệ thần kinh, rèn luyện sự dẻo dai và tăng cường sức khỏe tổng thể.

Thiết lập chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình điều trị chứng rối loạn tiền đình ở người cao tuổi. Dưới đây là một số lưu ý mà bệnh nhân cần ghi nhớ:

• Bổ sung nhiều loại thực phẩm giàu vitamin A, vitamin C, vitamin D, vitamin E, chất xơ và axit folic.
• Uống nhiều nước (2 – 2,5 lít nước/ngày), tăng cường dung nạp trái cây, rau xanh, các loại hạt và các loại đậu.
• Tuyệt đối không nhịn ăn, bỏ bữa (nhất là bữa ăn sáng).
• Kiêng cữ thực phẩm quá ngọt, quá mặn, nhiều gia vị, chất béo, dầu mỡ (đồ ngọt, thực phẩm đóng hộp, mỡ động vật…).
• Hạn chế tối đa nhóm thực phẩm giàu axit amin tyramine như: xúc xích, rượu vang, thịt xông khói.
• Tránh xa thuốc lá, trà đặc, rượu bia, cà phê, nước ngọt có ga và các chất kích thích.

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

• Tuân thủ mọi chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
• Không thức khuya, ngủ đủ giấc, đúng giờ.
• Thư giãn đầu óc, suy nghĩ tích cực – lạc quan, hạn chế căng thẳng, áp lực.
• Kê gối cao lúc ngủ.
• Nằm xuống nghỉ ngơi khi đột ngột chóng mặt, hoa mắt, tuyệt đối không cố gắng di chuyển hay vận động.
• Ngâm chân với nước ấm hàng ngày vào mỗi buổi tối.
• Luyện tập thể dục đều đặn mỗi ngày.
• Tránh ngồi lâu, nằm nhiều.

Ngay khi phát hiện các biểu hiện bất thường, bệnh nhân cần chủ động thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và điều trị đúng hướng. Độc giả tuyệt đối không tự ý dùng thuốc khi chưa tham vấn y khoa. Nếu bị mờ mắt, sốt cao, nhức đầu, giảm thính giác đột ngột, hãy đến các cơ sở y tế uy tín ngay lập tức để được theo dõi tình hình sức khỏe kịp thời.