7+ Loại thuốc tây chữa viêm mũi dị ứng được bác sĩ chỉ định

Các loại thuốc tây chữa viêm mũi dị ứng thường được sử dụng để cải thiện một số triệu chứng lâm sàng như nghẹt mũi, hắt hơi, sổ mũi, ngứa cổ họng, chảy nước mắt,… Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng ức chế nấm men và vi khuẩn gây bội nhiễm.

7+ Loại thuốc tây chữa viêm mũi dị ứng phổ biến

Viêm mũi dị ứng là bệnh hô hấp thường gặp ở người có cơ địa nhạy cảm. Bệnh xảy ra khi dị nguyên (phấn hoa, nấm mốc, bọ, ve, mạt bụi, bụi vải, hóa chất,…) xâm nhập vào niêm mạc hô hấp và kích thích phản ứng dị ứng của hệ miễn dịch.

Khi tiếp xúc với dị nguyên, hệ miễn dịch có xu hướng tăng sản sinh kháng nguyên IgE trong huyết tương. Kháng nguyên tăng lên đột ngột hoạt hóa các tế bào gây viêm và phóng thích chất trung gian dị ứng histamine ra khỏi phức hợp với protein. Histamine được phóng thích vào da, niêm mạc là yếu tố trực tiếp gây ra các triệu chứng của viêm mũi dị ứng.

Do cơ chế bệnh sinh có liên quan đến yếu tố cơ địa nên không có biện pháp điều trị viêm mũi dị ứng dứt điểm. Hiện nay, hầu hết các phương pháp được áp dụng chỉ giúp cải thiện triệu chứng lâm sàng, ngăn ngừa tiến triển của bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong đó sử dụng thuốc là biện pháp phổ biến trong điều trị bệnh lý này – đặc biệt là trong giai đoạn bệnh bùng phát mạnh.

Dưới đây là một số loại thuốc tây thường được bác sĩ chỉ định trong quá trình điều trị viêm mũi dị ứng:

1. Thuốc kháng histamine H1 (dạng uống + xịt)

Thuốc kháng histamine H1 được sử dụng trong hầu hết các trường hợp viêm mũi dị ứng. Nhóm thuốc này không trực tiếp ngăn chặn quá trình sản sinh histamine nhưng có khả năng ức chế hoạt động phóng thích histamine vào da và niêm mạc.

Thuốc kháng histamine H1 có thể cải thiện các triệu chứng ở đường hô hấp, mắt và da do dị ứng gây ra như sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi, chảy nước mắt, ngứa mắt, ngứa cổ họng, nổi mề đay mẩn ngứa,… Nhóm thuốc này thường được sử dụng ở dạng uống hoặc thuốc xịt/ nhỏ tùy vào mức độ triệu chứng.

Nhược điểm của thuốc kháng histamine H1 là gây buồn ngủ và giảm mức độ tập trung (dễ gây tai nạn khi điều khiển máy móc, tham gia giao thông, giảm hiệu suất học tập – làm việc). Tuy nhiên, hiện nay các loại thuốc thế hệ mới ra đời với ưu điểm ít gây buồn ngủ hơn và có thể sử dụng vào ban ngày.

• Thuốc kháng histamine H1 thế hệ cũ: Alimemazin, Chlopheniramin, Cinarizin, Dimenhydrinat, Diphenhydramine, Promethazin,…
• Thuốc kháng histamine H1 thế hệ mới: Fexofenadin, Acrivastine, Loratadin,…

Ngoài nhược điểm gây buồn ngủ, nhóm thuốc này còn gây ra một số tác dụng phụ khác như khô mắt, mờ mắt, táo bón, khô miệng và chóng mặt nhẹ.

2. Thuốc co mạch (chống phù nề)

Thuốc co mạch là một trong những nhóm thuốc được sử dụng phổ biến trong điều trị viêm mũi dị ứng và bệnh viêm xoang. Nhóm thuốc này có tác dụng làm co mạch máu, từ đó giảm hiện tượng sung huyết mũi và cải thiện các triệu chứng đi kèm như nghẹt mũi, sổ mũi, hắt hơi, ứ dịch tiết hô hấp ở khoang mũi, ngứa cổ họng,…

Tùy vào mức độ sung huyết, bác sĩ có thể chỉ định thuốc co mạch ở dạng uống hoặc dạng nhỏ, xịt mũi.

– Thuốc co mạch dạng uống:

Thuốc co mạch dạng uống (Phenylephrine, Pseudoephedrin, Phenylpropanolamine) thường được sử dụng cho người trưởng thành. Thuốc giúp giảm nhanh hiện tượng phù nề, ngạt mũi và khó thở.

Tuy nhiên do cơ chế co mạch nên thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ như nhịp tim nhanh, cao huyết áp, đau thắt ngực, đánh trống ngực, nhức đầu, chán ăn, khó ngủ, choáng váng, chán ăn,… Không sử dụng thuốc co mạch dạng uống cho người bị tiểu đường, cường tuyến giáp, đau thắt ngực do bệnh mạch vành và người bị cao huyết áp.

– Thuốc co mạch dạng xịt, nhỏ mũi:

Thuốc co mạch dạng nhỏ, xịt mũi thường chứa hoạt chất Xylomethazolin hoặc Naphazolin. Thuốc có tác dụng gây co mạch tại chỗ giúp giảm nhanh hiện tượng sung huyết, nghẹt mũi, ngứa mũi và khó chịu.

Tuy nhiên, sử dụng lâu dài có thể khiến thuốc giảm hoặc mất tác dụng hoàn toàn. Ở một số trường hợp, thuốc co mạch dạng xịt, nhỏ mũi còn gây ra phản ứng dội ngược và làm nghiêm trọng hơn mức độ nghẹt mũi. Chính vì vậy, loại thuốc này chỉ được sử dụng trong tối đa 7 ngày/ đợt.

Hoạt chất Xylomethazolin và Naphazolin có thể gây co thắt mạch máu và hoại tử niêm mạc mũi ở trẻ nhỏ, đồng thời gây co thắt mạch máu ở da, đầu chi, não và tim. Do đó, tuyệt đối không sử dụng nhóm thuốc này cho trẻ nhỏ.

Để tăng hiệu quả điều trị, bác sĩ có thể chỉ định thuốc xịt, nhỏ mũi phối hợp giữa hoạt chất co mạch và thuốc kháng histamine H1.

3. Nhóm thuốc corticoid (dạng hít + xịt)

Thuốc corticoid (Beclomethason, Budesonid và Fluticason) có tác dụng kháng viêm và chống dị ứng mạnh dựa trên cơ chế ức chế hoạt động miễn dịch. Do nguy cơ cao nên loại thuốc này thường được sử dụng dạng hít hoặc xịt để giảm mức độ hấp thu vào tuần hoàn máu.

Thuốc corticoid dạng xịt, nhỏ có thể giảm nghẹt mũi, sổ mũi, ngứa mũi và cải thiện tình trạng khó thở do sung huyết mũi kéo dài. Tuy nhiên, loại thuốc này gây ức chế hoạt động miễn dịch nên có thể làm giảm tốc độ phục hồi vết thương ở niêm mạc hô hấp (vết xước, rách hoặc vết mổ do phẫu thuật).

Hơn nữa, lạm dụng thuốc corticoid dài ngày có thể làm suy giảm khả năng miễn dịch của niêm mạc hô hấp, dẫn đến tăng nguy cơ bội nhiễm nấm và vi khuẩn.

Chống chỉ định:

• Không sử dụng cho trẻ dưới 12 tuổi
• Riêng Beclomethasone không dùng trẻ nhỏ dưới 6 tuổi

Sử dụng corticoid dạng hít có thể gây ra một số tác dụng phụ như kích ứng mũi, buồn nôn, nôn mửa, viêm họng, đau đầu, ho, hắt hơi, phát ban da, chảy máu cam, ngứa,…

4. Kháng sinh chữa viêm mũi dị ứng bội nhiễm

Kháng sinh thường được sử dụng trong trường hợp viêm mũi dị ứng bội nhiễm. Để xây dựng kháng sinh đồ phù hợp, bác sĩ sẽ tiến hành nuôi cấy bệnh phẩm nhằm xác định chủng vi khuẩn và nấm men gây viêm nhiễm niêm mạc mũi.

Nhóm kháng sinh chủ yếu được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng là penicillin (Amoxicillin) hoặc kháng sinh chứa sulfur (Sulfamethoxazole, Trimethoprim). Trong trường hợp bội nhiễm tái phát nhiều lần và vi khuẩn có dấu hiệu kháng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh nhóm cephalosporin (Cefixim).

Để đảm bảo hiệu quả điều trị, cần sử dụng kháng sinh liên tục trong thời gian được chỉ định. Ngưng thuốc sớm hoặc sử dụng không đều có thể gây ra hiện tượng tái nhiễm và tăng chủng vi khuẩn kháng thuốc. Kháng sinh trị viêm mũi dị ứng có thể gây ra một số tác dụng phụ như phát ban, nổi mề đay, nhạy cảm với ánh sáng, tiêu chảy, buồn nôn và đau bụng.

Trong trường hợp bội nhiễm do nấm, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh kháng nấm như Amphotericin B hoặc Voriconazole. Tương tự kháng sinh kháng vi khuẩn, cần sử dụng thuốc kháng nấm đều đặn theo thời gian được chỉ định để tránh hiện tượng kháng thuốc và tái nhiễm. Nhóm thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ như chán ăn, đau bụng, rối loạn điện giải, rét run, đau đầu và đau cơ.

5. Thuốc hạ sốt Paracetamol

Trong giai đoạn mới phát, viêm mũi dị ứng có thể gây sốt và đau đầu nhẹ. Để cải thiện triệu chứng này, bác sĩ có thể chỉ định thuốc Paracetamol. Thuốc có tác dụng hạ sốt và cải thiện cơn đau có mức độ từ nhẹ đến trung bình.

Paracetamol tương đối an toàn và có thể sử dụng cho cả trẻ nhỏ. Tuy nhiên, cần thận trọng khi sử dụng thuốc nếu có tiền sử nghiện rượu, thiếu máu nhiều lần hoặc thiếu hụt men G6PD. Bên cạnh đó, thuốc cũng có thể gây ra một số tác dung phụ như đau thượng vị, buồn nôn, khó tiêu và ban da.

6. Thuốc xịt + nhỏ chứa NaCl 0.9%

NaCl 0.9% (nước muối sinh lý) được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng, viêm xoang và một số bệnh lý hô hấp khác. Loại thuốc này có tác dụng làm dịu niêm mạc mũi, giảm viêm và hỗ trợ dẫn lưu dịch tiết hô hấp. Bên cạnh đó, thuốc xịt, nhỏ chứa NaCl 0.9% còn hỗ trợ loại bỏ dị nguyên tích tụ trong niêm mạc hô hấp, cải thiện tình trạng kích thích và khô mũi.

Thuốc xịt, nhỏ chứa NaCl 0.9% có độ an toàn cao, lành tính và hầu như không gây ra tác dụng phụ khi sử dụng. Vì vậy, có thể sử dụng loại thuốc này cho cả trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và cho con bú.

7. Một số loại thuốc nhỏ mắt

Ngoài các triệu chứng ở mũi, viêm mũi dị ứng còn gây ngứa mắt và chảy nước mắt thường xuyên. Để cải thiện các triệu chứng này, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc nhỏ mắt như:

• Thuốc nhỏ mắt chứa NaCl 0.9%
• Thuốc nhỏ mắt chống dị ứng (chứa hoạt chất kháng histamine như Emadine, Azelastine và Ketotifen)
• Thuốc nhỏ mắt ổn định tế bào mast (chứa các hoạt chất như Olopatadine, Pemirolast, Cromolyn và Lodoxamide)

Cần tránh sử dụng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid vì loại thuốc này có thể làm tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể và tăng nguy cơ viêm nhiễm kết mạc.

Các lưu ý khi dùng thuốc tây điều trị viêm mũi dị ứng

Trên thực tế, không có loại thuốc đặc hiệu đối với bệnh viêm mũi dị ứng. Các loại thuốc tây được sử dụng chỉ có tác dụng cải thiện triệu chứng lâm sàng và hỗ trợ nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên nếu lạm dụng, thuốc có thể gây ra nhiều rủi ro và tác dụng không mong muốn.

Vì vậy khi sử dụng thuốc tây chữa viêm mũi dị ứng, cần chú ý một số vấn đề sau:

• Chỉ sử dụng thuốc Tây điều trị viêm mũi dị ứng khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Tuyệt đối không tùy tiện sử dụng thuốc – đặc biệt là với các đối tượng nhạy cảm như trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.
• Dùng thuốc không thể điều trị viêm mũi dị ứng hoàn toàn mà chủ yếu chỉ giúp cải thiện các triệu chứng lâm sàng. Vì vậy bên cạnh biện pháp này, cần cách ly với yếu tố dị ứng và cải thiện sức khỏe tổng thể để giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu và phòng ngừa bệnh tái phát.
• Tuân thủ tuyệt đối chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời gian dùng thuốc – đặc biệt là thuốc kháng sinh.
• Có thể áp dụng một số cách chữa viêm mũi dị ứng tại nhà như sử dụng máy tạo độ ẩm, máy lọc không khí, xông mũi với gừng tươi, tinh dầu tràm trà và khuynh diệp để cải thiện triệu chứng do viêm mũi dị ứng gây ra.
• Nếu phát sinh tác dụng phụ khi sử dụng, nên thông báo với nhân viên y tế để được thăm khám và xử lý đúng cách.
• Trong trường hợp viêm mũi dị ứng xảy ra do polyp mũi, lệch hoặc gai vách ngăn không có đáp ứng với điều trị bảo tồn, có thể cân nhắc phẫu thuật để cải thiện các triệu chứng và dự phòng biến chứng.

Bài viết đã tổng hợp 7+ loại thuốc tây chữa viêm mũi dị ứng thường được bác sĩ chỉ định. Để được tư vấn cụ thể hơn về liều dùng, cơ chế và thời gian sử dụng thuốc, bạn đọc nên trao đổi trực tiếp với dược sĩ hoặc bác sĩ chuyên khoa.