Triệu chứng đau dạ dày cấp và cách xử lý

Đau dạ dày cấp là tình trạng các cơn đau đột ngột bùng phát ở vùng thượng vị, đi kèm triệu chứng buồn nôn, nôn ói, ợ hơi, đau bụng, tiêu chảy… Nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách, vấn đề này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Vậy các triệu chứng đau dạ dày cấp là gì? 

Đau dạ dày cấp là gì?

Đau dạ dày là một trong những triệu chứng thường gặp nhất khi bệnh nhân mắc phải các bệnh lý về dạ dày như: nhiễm vi khuẩn HP, trào ngược dạ dày – thực quản, viêm loét dạ dày… Đau dạ dày cấp là những cơn đau dữ dội, đột ngột, xuất hiện trong một khoảng thời gian ngắn. Tình trạng này khiến người bệnh cảm thấy đau rát, nóng ruột và khó chịu.

Theo thời gian, những người bị đau dạ dày cấp sẽ trở nên gầy ốm và suy nhược do khả năng hấp thụ dưỡng chất của cơ thể suy yếu. Thêm vào đó, nếu không được điều trị dứt điểm, triệu chứng đau dạ dày cấp có thể kéo theo biến chứng xuất huyết dạ dày, hẹp môn vị, thủng dạ dày, thậm chí ung thư dạ dày.

Nguyên nhân gây đau dạ dày cấp

Đau dạ dày cấp thường xuất hiện đột ngột với những cơn đau dữ dội. Đây có thể là dấu hiệu nhận biết của bệnh đau dạ dày mạn tính. Ngay khi phát hiện triệu chứng, bệnh nhân cần chủ động thăm khám chuyên khoa để xác định nguyên nhân và tìm ra phác đồ điều trị an toàn, hiệu quả.

Theo các chuyên gia, niêm mạc dạ dày bị tổn thương, xung huyết đột ngột chính là nguyên nhân chủ yếu của chứng đau dạ dày cấp. Những tác nhân trực tiếp gây ra tình trạng này bao gồm:

Nhiễm vi khuẩn, virus

Vi khuẩn, virus (E. coli, salmonella, norovirus, rotavirus…) từ thức ăn ôi thiu, hư hỏng, nhiễm khuẩn chính là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến chứng đau dạ dày cấp. Chúng có thể khiến niêm mạc ruột và dạ dày xung huyết nghiêm trọng.

Lúc này, bên cạnh các cơn đau dữ dội và đột ngột, người bệnh thường phải đối mặt với triệu chứng nôn ói, đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy… Ngoài ra, một số bệnh nhân còn bị đau dạ dày cấp do nhiễm vi khuẩn helicobacter pylori (HP – một loại vi khuẩn có thể tồn tại trong môi trường axit khắc nghiệt của dạ dày).

Ngộ độc thực phẩm

Thực phẩm hư hỏng, ôi thiu, chứa nhiều nấm mốc có thể sinh ra độc tố gây tổn thương, phù nề niêm mạc dạ dày. Kết quả là, sau đó, vùng thượng vị sẽ bị đau đớn dữ dội. Khi ngộ độc thực phẩm, người bệnh có thể buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, sốt cao, mệt mỏi, đau cơ…

Dị ứng thức ăn

Tình trạng đau dạ dày cấp có thể bắt nguồn từ hiện tượng dị ứng thực phẩm, thường gặp nhất ở các bệnh nhân viêm dạ dày mạn tính. Khi cơ thể dị ứng với thức ăn, hệ miễn dịch bắt đầu giải phóng histamin và nhiều hoạt chất trung gian ở dưới da, niêm mạc hô hấp và niêm mạc tiêu hóa.

Histamin gây giãn nở mao mạch, từ đó hình thành hiện tượng viêm nhiễm và xung huyết. Các biểu hiện dị ứng thực phẩm bao gồm: tiêu chảy, nôn mửa, đau dạ dày nhẹ. Tuy nhiên, nếu bạn đã có sẵn bệnh lý nền liên quan đến dạ dày hoặc đường tiêu hóa, các cơn đau vùng thượng vị sẽ bùng phát dữ dội và nghiêm trọng hơn.

Dùng quá nhiều rượu bia

Tỷ lệ những người thường xuyên sử dụng bia rượu và thức uống có cồn bị đau dạ dày cấp khá cao. Các loại đồ uống này có khả năng phá hủy lớp màng bảo vệ ở niêm mạc dạ dày.

Theo thời gian, dịch vị ở dạ dày và chất cồn trong bia rượu sẽ làm xung huyết niêm mạc dạ dày, dẫn đến triệu chứng buồn nôn, nôn ói và đau dạ dày dữ dội. Không chỉ dừng lại ở đó, thói quen uống nhiều bia rượu còn kích thích xuất huyết tiêu hóa, thậm chí đe dọa đến tính mạng người bệnh.

Tác dụng phụ của thuốc Tây

Niêm mạc dạ dày có thể bị xung huyết đột ngột do tác dụng không mong muốn của một số loại thuốc Tây như corticoid đường uống và thuốc kháng viêm không chứa steroid. Các chuyên gia cho biết, những loại thuốc này có thể ức chế quá trình sản xuất prostaglandin (một hoạt chất bảo vệ niêm mạc dạ dày), từ đó gây ra hiện tượng tổn thương và xung huyết ở dạ dày.

Bên cạnh một số tác nhân trực tiếp trên, nguy cơ bị đau dạ dày cấp có thể tăng lên đáng kể khi bệnh nhân:

• Ăn uống không khoa học, lành mạnh (dung nạp nhiều đồ ngọt, thức ăn cứng, khó tiêu, cay nóng, nhai chưa kỹ, ăn vội vàng, bỏ bữa…)
• Căng thẳng kéo dài
• Hút thuốc liên tục nhiều năm
• Thời tiết thay đổi thất thường (đặc biệt là trong giai đoạn giao mùa)

Các triệu chứng đau dạ dày cấp

Tình trạng đau dạ dày cấp có dấu hiệu nhận biết như sau:

Đau dữ dội tại vùng thượng vị

Đây là triệu chứng đau dạ dày cấp điển hình, xuất hiện sớm và rõ ràng nhất. Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy nóng rát, cồn cào và đau đớn dữ dội. Những cơn đau này diễn ra với tần suất dày đặc hơn khi bạn đang đói hoặc sau khi ăn no. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị bỏng rát vùng thượng vị, đau bụng âm ỉ, cảm thấy tức ngực và đau quặn từng cơn (cơn đau có thể lan từ vùng thượng vị ra sau lưng).

Buồn nôn và nôn ói

Buồn nôn và nôn nhiều cũng là triệu chứng đau dạ dày cấp không thể bỏ qua. Bệnh nhân thường buồn nôn lúc dùng bữa xong hoặc ngay sau khi nôn. Bên cạnh đó, bạn có cũng cảm thấy mất nước, mệt mỏi, khó chịu, hốc hác, da dẻ nhợt nhạt, đầy bụng, ợ hơi, ợ chua, chán ăn và rối loạn tiêu hóa.

Xuất huyết dạ dày

Triệu chứng đau dạ dày cấp này sẽ xuất hiện khi người bệnh bị đau dạ dày cấp lâu ngày và không được điều trị đúng cách. Với biểu hiện đau bụng dữ dội và nôn ra máu tươi, xuất huyết dạ dày chính là hồi chuông cảnh báo rằng tình trạng sức khỏe của bạn đang suy giảm rõ rệt.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị tức ngực, đầy bụng, tiêu lỏng, sôi bụng, trung tiện nhiều và ăn uống kém.

Đau dạ dày cấp có nguy hiểm không?

Các triệu chứng đau dạ dày cấp (đau vùng thượng vị, buồn nôn, nôn ói, đau bụng, tiêu chảy…) thường bùng phát đột ngột, dễ nhận biết và tương đối nghiêm trọng. So với chứng đau dạ dày mạn tính, tình trạng đau dạ dày cấp tính sẽ diễn tiến nhanh chóng với mức độ nặng nề hơn.

Theo một số thống kê, hầu hết trường hợp đau dạ dày cấp đều đáp ứng khá tốt với thuốc điều trị. Nếu chăm sóc cẩn thận và chữa bệnh tích cực, tình trạng này có thể được đẩy lùi toàn diện và hầu như không phát sinh biến chứng.

Tuy nhiên, nếu bạn chủ quan trong quá trình điều trị, tình trạng này có thể chuyển biến khó lường cũng như gây ra một số hậu quả tồi tệ như:

• Viêm loét dạ dày mạn tính: Hiện tượng phù nề, xung huyết lâu ngày sẽ khiến niêm mạc dạ dày bị viêm loét mạn tính. Lúc này, các triệu chứng của bệnh đau dạ dày sẽ diễn tiến âm thầm, nhẹ nhàng nhưng kéo dài nhiều năm và khó điều trị hơn hẳn.
• Các biến chứng khác: Khi lạm dụng thuốc, ngộ độc nặng hoặc dung nạp quá nhiều rượu bia, bệnh nhân sẽ bị xuất huyết dạ dày. Nếu không được kiểm soát đúng cách và kịp thời, tình trạng xuất huyết dạ dày có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng của bạn.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể bị hẹp – tắc môn vị, thủng dạ dày, thậm chí ung thư dạ dày nếu không chủ động xử lý chứng đau dạ dày cấp một cách triệt để.

Hướng dẫn xử trí khi bị đau dạ dày cấp

Tình trạng đau dạ dày cấp sẽ chuyển biến phức tạp và dẫn đến nhiều biến chứng khó lường nếu không được điều trị kịp thời, đúng hướng. Ngay khi phát hiện triệu chứng buồn nôn, nôn ói, đau bụng, tiêu chảy và đau vùng thượng vị, độc giả cần:

Áp dụng mẹo xử lý tạm thời

Nếu nghi ngờ bản thân bị đau dạ dày cấp do dị ứng thức ăn hoặc ngộ độc thực phẩm, bệnh nhân nên tìm cách nôn ra toàn bộ thức ăn. Cách làm này có thể giảm thiểu mức độ tác động của vi khuẩn và độc tố lên niêm mạc ruột và dạ dày. Sau khi nôn hết tất cả, bạn hãy súc miệng thật kỹ với dung dịch nước muối sát khuẩn để loại bỏ nấm, virus, vi khuẩn.

Bên cạnh đó, người bệnh cần bổ sung khoáng chất thiết yếu cho cơ thể bằng cách cung cấp đầy đủ lượng nước cần thiết (nước lọc, nước khoáng, nước muối pha loãng, nước ép hoa quả hoặc trái cây tươi). Nếu nôn ói và tiêu chảy nhiều, bạn cần dùng nhiều dung dịch bù điện giải oresol.

Hơn nữa, nhằm xoa dịu quá trình co thắt đột ngột và quá mức ở đường ruột – dạ dày, bạn hãy nằm xuống nghỉ ngơi thoải mái và đợi cho đến khi cơn đau bắt đầu dịu đi.

Nếu bị đau dạ dày cấp do lạm dụng thuốc hoặc dung nạp quá nhiều rượu bia, bệnh nhân cần tránh xa các tác nhân gây bệnh này ngay lập tức, đồng thời liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn hướng khắc phục cụ thể.

Nhằm hạn chế áp lực không đáng có lên dạ dày, độc giả hãy lựa chọn quần áo rộng rãi, thoáng mát, không ôm sát vùng bụng hoặc quá cứng, dày. Ngoài ra, để giảm buồn nôn, nôn ói, đau bụng, bạn có thể uống trà gừng tươi hoặc trà mật ong ấm nóng.

Các mẹo xử lý tạm thời trên chỉ có thể tạm thời kiểm soát tình trạng xung huyết dạ dày và cải thiện triệu chứng đau dạ dày cấp. Sau khi áp dụng cách làm này, độc giả cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa ngay để được chẩn đoán chính xác và tư vấn cặn kẽ.

Thăm khám chuyên khoa và điều trị y tế

Thông thường, những triệu chứng đau dạ dày cấp có thể bị nhầm lẫn với nhiều vấn đề đường tiêu hóa khác. Vì vậy, bệnh nhân cần chủ động thăm khám từ sớm trước khi tình trạng này diễn biến trầm trọng.

Công tác chẩn đoán chứng đau dạ dày cấp bao gồm thăm khám lâm sàng và thu thập tiền sử cá nhân, gia đình. Thêm vào đó, bác sĩ chuyên khoa cũng đặt thêm nhiều câu hỏi về những loại rượu bia, thuốc Tây và thức ăn mà bạn đã và đang sử dụng trong thời gian gần đây.

Sau khi trải qua quá trình thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán cận lâm sàng bằng cách sinh thiết, nội soi dạ dày, chụp X-quang… Các xét nghiệm này giúp bác sĩ tìm kiếm sự hiện diện của vi khuẩn HP cùng một số tác nhân gây bệnh khác cũng như đánh giá mức độ tổn thương ở niêm mạc dạ dày.

Căn cứ vào nguyên nhân hình thành và tình trạng bệnh lý, bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc chỉ định bệnh nhân sử dụng các loại thuốc sau:

Thuốc kháng sinh

Loại thuốc này có thể điều trị hiệu quả các trường hợp đau dạ dày cấp do nhiễm vi khuẩn và virus. Nếu thu được kết quả sinh thiết dương tính với vi khuẩn HP, bác sĩ sẽ vạch ra phác đồ chữa bệnh phù hợp nhất nhằm giảm thiểu rủi ro kháng thuốc. Thông thường, thuốc kháng sinh được dùng kèm một số loại thuốc ức chế sản xuất axit trong vòng 7 – 14 ngày.

Thuốc ức chế sản xuất axit dạ dày

Axit trong dịch vị dạ dày có vai trò thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra suôn sẻ, nhanh chóng và thuận lợi. Tuy nhiên, khi màng nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày bị phá hủy, dịch vị sẽ bắt đầu tấn công, bào mòn và gây ra tình trạng viêm loét, xung huyết niêm mạc.

Do đó, để giảm đau dạ dày cấp hiệu quả, người bệnh có thể được chỉ định sử dụng một số loại thuốc ức chế sản xuất axit dạ dày như: thuốc ức chế bơm proton (lansoprazole, omeprazole, esomeprazole), thuốc kháng H2 (nizatidin, ranitidin, cimetidin) hoặc thuốc ức chế gastrin (somatostatin).

Thuốc bảo vệ niêm mạc

Thuốc bảo vệ niêm mạc (chẳng hạn bismuth) có thể kết hợp với protein bên trong dịch nhầy để hình thành lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tác động tiêu cực của dịch vị dạ dày. Loại thuốc này giúp ngăn ngừa các biến chứng trên cơ quan tiêu hóa trong quá trình dùng thuốc corticoid và thuốc chống viêm không chứa steroid.

Dung dịch bù điện giải

Chứng đau dạ dày cấp có thể gây nôn ói, tiêu chảy, uể oải và mệt mỏi. Do đó, để bù lại lượng nước và muối khoáng mất đi, bệnh nhân sẽ cần truyền nước biển hoặc bổ sung dung dịch bù điện giải oresol.

Thông thường, nếu tuân thủ nghiêm túc mọi chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, các triệu chứng đau dạ dày cấp có thể được khắc phục nhanh chóng và hầu như không dẫn đến bất kỳ biến chứng nào khác.

Tự cải thiện tại nhà

Bên cạnh phương pháp điều trị y tế, độc giả có thể chủ động kiểm soát chứng đau dạ dày cấp tại nhà bằng cách làm theo một số mẹo dân gian sau:

Dùng trà gừng ấm

Gừng tươi vị cay, tính ấm với công dụng sát trùng, kháng viêm. Trà gừng ấm có thể giảm cảm giác đắng miệng, làm dịu cổ họng, hạn chế buồn nôn, đẩy lùi cơn đau vùng thượng vị, ức chế vi khuẩn và cải thiện triệu chứng đi kèm.

Uống nước nha đam

Hàm lượng nước, khoáng chất và vitamin của nha đam vô cùng dồi dào. Nước nha đam có khả năng làm dịu ổ viêm, trung hòa axit, cản trở hoạt động của vi khuẩn, đồng thời hỗ trợ điều trị bệnh viêm loét dạ dày cấp. Không chỉ dừng lại ở đó, thành phần chống oxy hóa từ tinh chất nha đam còn góp phần tái tạo và phục hồi tế bào niêm mạc.

Sử dụng mật ong và tinh bột nghệ

Cách trị đau dạ dày cấp bằng tinh bột nghệ và mật ong nguyên chất là mẹo dân gian quen thuộc và an toàn. Hiện nay, củ nghệ và mật ong đã được khoa học chứng minh công dụng chữa bệnh thần kỳ và chiết xuất đưa vào nhiều loại dược – mỹ phẩm khác nhau.

Cả hai loại dược liệu này đều mang đặc tính kháng viêm và chống oxy hóa vô cùng mạnh mẽ. Thói quen tiêu thụ hỗn hợp bột nghệ – mật ong đều đặn 2 lần/ngày giúp bệnh nhân điều hòa hoạt động tiêu hóa và phục hồi các vị trí viêm loét ở niêm mạc dạ dày.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng chè dây, dầu dừa, nghệ đen, lá khôi… để kiểm soát nhiều triệu chứng đau dạ dày cấp cũng như đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương.

Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý

Chứng đau dạ dày cấp sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu bệnh nhân không xây dựng thói quen ăn uống khoa học, cân bằng. Theo các chuyên gia, trong quá trình chữa bệnh, bên cạnh việc ăn chậm nhai kỹ, ăn chín uống sôi, bạn cần ưu tiên bổ sung:

• Các món ăn lỏng mịn, mềm nhuyễn như: súp, canh, cháo…
• Nhóm thực phẩm giàu chất xơ: thành long, trái bơ, rau xanh, khoai lang, dưa leo
• Nhóm thực phẩm bổ sung lợi khuẩn như: phô mai, sữa chua, tempeh, miso…
• Nước từ nước lọc, nước muối pha loãng, nước ép trái cây, trà thảo mộc, trái cây, rau xanh…

Ngoài ra, người bệnh nên hạn chế tối đa các loại đồ ăn, thức uống có thể kích thích niêm mạc dạ dày, dẫn đến tình trạng xung huyết, phù nề như:

• Nước ngọt, cà phê, rượu bia, thuốc lá, trà đặc
• Món ăn giàu chất béo, nhiều gia vị, giàu dầu mỡ
• Thực phẩm đóng hộp, thức ăn nhanh, hoa quả đông lạnh
• Trái cây vị chua: chanh, bưởi, quýt, mận, đào…
• Nhóm thực phẩm lên men, chứa nhiều axit như: cà muối, kim chi, dưa muối…
• Nhóm thực phẩm dễ gây dị ứng như: mè, đậu phộng, đậu nành, hải sản, lúa mì, cá, trứng, sữa bò, hạt cây (hạt dẻ, hạt điều, hạt óc chó, hạt hạnh nhân…)

Biện pháp phòng ngừa tái phát

Các triệu chứng đau dạ dày cấp có thể dễ dàng tái phát nếu bệnh nhân có lối sống không khoa học, lành mạnh. Tuy hiếm khi đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng chứng bệnh này sẽ ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống, gây hao tốn tài chính, làm suy giảm hiệu suất lao động, cũng như tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể. Do đó, ngay cả khi đã kiểm soát và đẩy lùi bệnh lý, độc giả vẫn cần đảm bảo tuân thủ một số vấn đề sau:

• Ăn chậm nhai kỹ, ăn chín uống sôi
• Ăn uống đúng bữa, đúng giờ, không ăn khuya
• Hạn chế nằm, ngồi hoặc vận động quá nhiều ngay sau khi dùng bữa
• Không dung nạp thực phẩm tái – sống, thức ăn hư hỏng, ôi thiu
• Ngâm rửa rau củ, trái cây cẩn thận trong nước muối pha loãng để loại bỏ hoàn toàn nấm mốc, bụi bẩn, vi khuẩn và độc tố
• Lựa chọn thịt cá tươi ngon và sơ chế kỹ lưỡng trước khi chế biến
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh và đầy đủ dưỡng chất
• Kiêng cữ thuốc lá, bia rượu, nước ngọt, cà phê, trà đặc…
• Không ăn chung, uống chung, dùng chung vật dụng cá nhân và tránh hôn môi nhằm hạn chế nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn HP
• Sử dụng thuốc Tây, nhất là nhóm thuốc corticoid và thuốc kháng viêm không chứa steroid theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa
• Thường xuyên luyện tập thể dục – thể thao để nâng cao sức khỏe và tăng cường sức đề kháng
• Duy trì tinh thần thoải mái, vui vẻ, lạc quan, không làm việc quá sức, tránh căng thẳng, mệt mỏi

Chứng đau dạ dày cấp thường diễn ra một cách đột ngột, tiến triển nhanh chóng và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý dứt điểm, kịp thời. Vì vậy, ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường, bạn cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt nhằm xác định nguyên nhân chính xác và tìm ra phác đồ điều trị an toàn, hiệu quả.