Viêm bờm mỡ đại tràng là gì? Nguyên nhân và điều trị

Viêm bờm mỡ đại tràng (Epiploic appendagitis) là tình trạng xuất hiện các túi mỡ ở mặt ngoài của ruột già. Đây là bệnh lý hiếm gặp, ảnh hưởng chủ yếu ở người từ 40 – 50 tuổi và có thể tự thuyên giảm sau 5 – 7 ngày mà không cần điều trị. 

Viêm bờm mỡ đại tràng là gì?

Viêm bờm mỡ đại tràng (Epiploic appendagitis) là thuật ngữ y tế đề cập đến tình trạng xuất hiện các dải mỡ bám ở mặt ngoài của ruột già. Mỗi bờm mỡ được nuôi dưỡng và cấp máu bởi một nhánh nhỏ tĩnh mạch và động mạch.

Túi mỡ thường có màu vàng bao gồm 1 tĩnh mạch và 1 – 2 động mạch, có hình dáng tương tự ngón tay út, trái nho hoặc hình oval. Số lượng túi mỡ dao động từ 50 – 100 trải dọc từ manh tranh đến vị trí nỗi giữa đại tràng sigma và trực tràng. Túi mỡ có thể bị thiếu máu và hoại tử do tĩnh mạch bị xoắn hoặc hình thành huyết khối.

Đây là bệnh lý khá hiếm gặp, khó chẩn đoán qua lâm sàng và rất dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề ở đường ruột như viêm đại tràng, viêm túi thừa đại tràng và viêm ruột thừa. Tuy nhiên, bệnh có khả năng tự giới hạn và thường tự khỏi sau 5 – 7 ngày. Điều trị bệnh lý này chủ yếu là sử dụng thuốc để giảm đau, ngăn ngừa viêm nhiễm và rất ít trường hợp phải can thiệp phẫu thuật.

Nhận biết triệu chứng của viêm bờm mỡ đại tràng

Các túi mỡ đại tràng có xu hướng ma sát với các cơ quan xung quanh và gây đau bụng. Cơn đau của bệnh lý này thường xuất hiện ở vùng bụng giữa và dưới, đặc biệt đau nhiều hơn ở bên trái.

Cơn đau có xu hướng khởi phát từng cơn, đau âm ỉ đến dữ dội và mức độ đau tăng lên khi dùng tay ấn vào thành bụng. Ngoài ra, mức độ cơn đau cũng tăng lên đáng kể khi hít thở sâu, ho và thực hiện các động tác kéo căng vùng bụng.

Một số ít trường hợp còn có thể gặp phải các triệu chứng như:

• Tiêu chảy
• Ăn uống không ngon
• Sốt
• Buồn nôn
• Nôn mửa

Các triệu chứng của bệnh lý này không có tính điển hình, khá mờ nhạt và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác ở đường ruột.

Nguyên nhân gây viêm bờm mỡ đại tràng

Dựa vào nguyên nhân, viêm bờm mỡ đại tràng được chia thành 2 loại bao gồm viêm bờm mỡ đại tràng nguyên phát và viêm bờm mỡ đại tràng phát. Mặc dù có nguyên nhân khác nhau nhưng cả hai đều có liên quan đến bất thường của lưu lượng máu và vùng biểu mô bên ngoài đại tràng.

1. Viêm bờm mỡ đại tràng nguyên phát

Viêm bờm mỡ đại tràng nguyên phát thường gặp ở nữ giới trên 50 tuổi bị thừa cân – béo phì. Bệnh xảy ra do xoắn đại tràng sigma hoặc do xuất hiện cục máu đông tự phát khiến cho nguồn cung cấp máu cho niêm mạc của đại tràng bị gián đoạn.

Do đó, mạch máu và động mạch có xu hướng chỉ cung cấp máu ở một vài vị trí cụ thể, dẫn đến hiện tượng viêm và phát triển các dải mỡ bất thường ở mặt ngoài của ruột già.

2. Viêm bờm mỡ đại tràng thứ phát

Thường xảy ra sau khi đại tràng bị viêm nhiễm (viêm đại tràng cấp, viêm ruột thừa, viêm túi mật, viêm túi thừa,…). Các bệnh lý này gây viêm và tổn thương niêm mạc đại tràng, từ đó làm thay đổi lưu lượng tuần hoàn trong niêm mạc ruột kết. Lưu lượng máu phân bố không đều mà chủ yếu tập trung vào 1 vài vị trí, từ đó kích thích phản ứng viêm và làm xuất hiện các túi bờm mỡ.

Nghiên cứu cho thấy, bệnh lý này thường gặp ở người từ 40 – 50 tuổi, đặc biệt là người bị thừa cân – béo phì hoặc người có thói quen ăn uống quá mức.

Viêm bờm mỡ đại tràng có nguy hiểm không?

Viêm bờm mỡ đại tràng là bệnh hiếm gặp và có mức độ nhẹ đến trung bình. Bệnh thường tự giới hạn sau 5 – 7 ngày và rất ít trường hợp phải can thiệp phẫu thuật. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, bệnh lý này có thể gây ra một số biến chứng như:

• Tạo áp xe ở ruột
• Viêm phúc mạc
• Lồng ruột
• Tắc ruột
• Dính ruột

Các biến chứng của viêm bờm mỡ đại tràng có mức độ nghiêm trọng và có thể đe dọa đến tính mạng. Do đó ngay khi xuất hiện cơn đau âm ỉ ở vùng bụng dưới, bạn nên chủ động đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán

Như đã đề cập, viêm bờm mỡ đại tràng là bệnh lý rất khó chẩn đoán qua lâm sàng. Triệu chứng thường gặp là đau hố bụng trái kèm buồn nôn, ăn uống kém và tiêu chảy. Ngoài thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể đánh giá nguy cơ mắc bệnh qua các yếu tố thuận lợi như béo phì, độ tuổi 40 – 50 tuổi, có tiền sử viêm ruột thừa, viêm túi thừa,…

Sau khi thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng như:

• X-Quang: X-Quang là kỹ thuật chẩn đoán không đặc hiệu đối với viêm bờm mỡ đại tràng. Tuy nhiên, qua hình ảnh của xét nghiệm này, bác sĩ có thể loại trừ một số khả năng như polyp hoặc ung thư đại tràng.
• Siêu âm: Siêu âm giúp phát hiện các khối tròn nhỏ bất thường bao xung quanh niêm mạc đại tràng.
• CT: CT là một trong những kỹ thuật có giá trị trong chẩn đoán viêm bờm mỡ đại tràng. Kỹ thuật này giúp bác sĩ quan sát các túi mỡ nằm bên ngoài thành đại tràng.
• Xét nghiệm máu: Viêm bờm mỡ đại tràng không làm thay đổi công thức máu. Tuy nhiên, xét nghiệm máu được thực hiện để loại trừ các bệnh lý có thể xảy ra như viêm ruột thừa, viêm đại tràng cấp,…

Các phương pháp điều trị

Viêm bờm mỡ đại tràng là bệnh tự giới hạn. Bệnh có thể thuyên giảm sau 5 – 7 ngày mà không cần điều trị. Hiện nay, điều trị bệnh lý này chủ yếu là sử dụng thuốc để cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa viêm nhiễm. Tuy nhiên trên thực tế, vẫn có một ít trường hợp phải phẫu thuật do bệnh tái phát và phát sinh biến chứng.

Các phương pháp điều trị viêm bờm mỡ đại tràng phổ biến:

1. Chăm sóc tại nhà

Thực tế, chế độ ăn uống và sinh hoạt không ảnh hưởng lớn đến quá trình điều trị viêm bờm mỡ đại tràng. Tuy nhiên, bạn nên xây dựng chế độ chăm sóc khoa học để nâng đỡ thể trạng, cải thiện sức khỏe và giảm mức độ ảnh hưởng của bệnh.

Chế độ chăm sóc cho người bị viêm bờm mỡ đại tràng:

• Nên nghỉ ngơi trong 3 – 5 ngày sau khi triệu chứng khởi phát để cơ thể có thời gian hồi phục.
• Hạn chế các hoạt động làm tăng mức độ cơn đau như vận động mạnh, căng cơ bụng,…
• Nên sử dụng các món ăn mềm, lỏng, giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa trong thời gian điều trị để giảm áp lực lên đường ruột, giúp đại tràng dễ dàng tiêu hóa thức ăn và tránh bị kích thích quá mức.
• Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích, sử dụng thức ăn nhanh, thực phẩm chứa nhiều chất béo, gia vị và khó tiêu hóa. Các loại thực phẩm và thức uống này có thể gây rối loạn nhu động đại tràng, kích thích túi mỡ và làm tăng mức độ cơn đau.
• Nên giữ tâm lý thoải mái, tránh lao động nặng và tập thể dục với cường độ cao trong thời gian điều trị.

2. Sử dụng thuốc giảm đau, chống viêm

Viêm bờm mỡ đại tràng có thể tự thuyên giảm sau 5 – 7 ngày mà không cần điều trị. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Do đó, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc như:

• Paracetamol: Paracetamol thường được ưu tiên sử dụng vì tương đối an toàn ở liều điều trị. Tuy nhiên, nếu bị viêm gan, suy thận, thiếu máu nhiều lần và thiếu hụt men G6PD, nên thông báo với bác sĩ để được chỉ định loại thuốc khác.
• Ibuprofen: Ibuprofen là thuốc chống viêm không steroid. Thuốc có tác dụng chống viêm và giảm đau mạnh hơn so với Paracetamol. Tuy nhiên, Ibuprofen không được sử dụng nếu có tiền sử xuất huyết tiêu hóa, đang bị loét dạ dày tá tràng tiến triển,…
• Kháng sinh: Kháng sinh có thể được sử dụng trong điều trị viêm bờm mỡ đại tràng – đặc biệt là những trường hợp khởi phát sau khi bị viêm ruột thừa và viêm đại tràng cấp. Mục đích của sử dụng kháng sinh là ngăn ngừa viêm nhiễm và dự phòng biến chứng áp xe, viêm phúc mạc,…

Các loại thuốc này thường được chỉ định trong 3 – 7 ngày tùy vào mức độ triệu chứng. Trong trường hợp cơn đau có mức độ nặng và kéo dài hơn 7 ngày, nên thông báo với bác sĩ để được đánh giá và cân nhắc can thiệp phẫu thuật.

3. Phẫu thuật trị viêm bờm mỡ đại tràng

Hầu hết các trường hợp bị viêm bờm mỡ đại tràng đều đáp ứng khá tốt với điều trị bảo tồn và có thể tự thuyên giảm sau 5 – 7 ngày. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, bệnh có thể làm phát biến chứng hoặc tái phát sau một thời gian ngắn.

Lúc này, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật cắt bỏ túi mỡ đại tràng để giảm nguy cơ tái phát và dự phòng các biến chứng nguy hiểm như áp xe, viêm phúc mạc,…

Phòng ngừa viêm bờm mỡ đại tràng

Viêm bờm mỡ đại tràng là bệnh lý hiếm gặp và có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Để bảo vệ sức khỏe, bạn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa như:

• Kiểm soát cân nặng là biện pháp phòng ngừa viêm bờm mỡ đại tràng hiệu quả nhất. Theo các chuyên gia, người có lượng mỡ cao dễ hình thành túi mỡ bên ngoài ruột kết hơn so với người có trọng lượng vừa phải.
• Ăn uống quá mức cũng có thể làm tăng nguy cơ hình thành túi mỡ đại tràng. Khi dung nạp một lượng thức ăn lớn, ruột già phải hoạt động liên tục để đào thải. Hơn nữa, lượng thức ăn bên trong đại tràng có thể gây áp lực lên niêm mạc, từ đó làm thay đổi lưu lượng máu và tăng nguy cơ hình thành túi mỡ.
• Tập thể dục thường xuyên, ăn uống vừa phải, ăn đủ bữa, tránh nhịn ăn hoặc ăn uống quá mức.
• Điều trị triệt để các bệnh lý ở đường ruột như viêm túi thừa, viêm đại tràng,…

Viêm bờm mỡ đại tràng là bệnh hiếm gặp và có thể thuyên giảm sau 5 – 7 ngày mà không cần điều trị. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, bệnh có thể tái phát và gây ra các biến chứng nặng nề. Do đó nếu nhận thấy các biểu hiện bất thường, nên chủ động thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.