Bị viêm da tiếp xúc với côn trùng và hướng xử lý

Viêm da do tiếp xúc với côn trùng thường xảy ra sau khi tiếp xúc với dịch tiết hoặc bị côn trùng cắn. Bệnh lý này chủ yếu gây tổn thương da có mức độ nhẹ và thuyên giảm nhanh sau khi điều trị tại nhà. Tuy nhiên nếu không xử lý đúng cách, da có thể bị tổn thương sâu, lan tỏa rộng và tăng nguy cơ viêm nhiễm.

Viêm da tiếp xúc với côn trùng là gì?

Viêm da tiếp xúc với côn trùng là tình trạng da bị tổn thương do nọc độc hoặc các dị nguyên có trên côn trùng như phấn hoa, dịch tiết, hóa chất, nhựa mủ độc,… Tình trạng này thường xảy ra sau khi chạm vào hoặc bị côn trùng cắn.

Côn trùng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh viêm da tiếp xúc. Không giống với các nguyên nhân khác, tổn thương da do tiếp xúc với côn trùng thường bùng phát vào một số thời điểm cụ thể như giai đoạn chuyển mùa, sau khi thu hoạch lúa, thời tiết ẩm mưa nhiều,…

Viêm da do côn trùng chỉ gây thương tổn khu trú tại vùng da có tiếp xúc nên thường có mức độ nhẹ và dễ cải thiện. Tuy nhiên các triệu chứng trên da có thể gây ra cảm giác khó chịu, ngứa ngáy và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Một số loại côn trùng dễ gây viêm da tiếp xúc

Thông thường khi tiếp xúc với nọc độc côn trùng, da chỉ có dấu hiệu sưng đỏ nhẹ và thuyên giảm sau khoảng vài giờ. Tuy nhiên với một số loại côn trùng có chứa axit phosphor và pederin trong nọc độc, da có thể bị kích thích, phát ban và nổi mụn nước.

Ngoài ra tổn thương da cũng có thể bùng phát khi khi tiếp xúc với một số dị nguyên trên côn trùng như dịch tiết, phấn hoa, nấm mốc,…

Một số loại côn trùng có khả năng gây viêm da tiếp xúc cao, bao gồm:

• Kiến ba khoang
• Bướm đêm
• Sâu ban miêu
• Bướm đuôi vàng
• Bướm bụi
• Ruồi Tây Ban Nha
• Bướm đục thân lúa

Ngoài ra, côn trùng gây viêm da tiếp xúc cũng có thể gây bệnh bằng cách tiết dịch ở quần áo, mền gối, giày dép và một số vật dụng cá nhân.

Dấu hiệu nhận biết viêm da tiếp xúc với côn trùng

Viêm da tiếp xúc côn trùng thường gây ra tổn thương da có hình thái điển hình và dễ nhận biết. Sau khi tiếp xúc với nọc độc hoặc dịch tiết của côn trùng khoảng vài giờ, da bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như sau:

• Tổn thương xuất hiện tại vị trí tiếp xúc với dịch tiết và nọc độc côn trùng.
• Da xuất hiện các đốm hoặc dải ban đỏ, có hình dạng và kích thước không đồng đều. Ban da có bề mặt gồ và nổi cộm hơn so với những vùng da lân cận.
• Bề mặt ban xuất hiện các nốt mụn nước nhỏ và bọng nước lớn.
• Mụn nước và bọng nước có kích thước từ vài mm đến vài cm, thường gây ngứa, đau rát và khó chịu.
• Sau đó mụn nước có thể chuyển thành mụn mủ chứa dịch đục.
• Với những trường hợp nhẹ, tổn thương da có thể vỡ, khô và lành hẳn sau 3 – 5 ngày.
• Nếu bị nặng, nọc độc côn trùng có thể gây tổn thương da lan rộng, gây bọng mủ, lở loét, chảy dịch và hoại tử.
• Trong trường hợp tổn thương xảy ra ở gần mắt, mí mắt có thể bị sưng húp. Nếu nổi ở bẹn, hạch bẹn thường có xu hướng sưng to, gây đau và khó khăn khi đi lại.
• Viêm da do tiếp xúc với côn trùng thường xảy ra ở những vùng da hở như mặt, tay, chân và cổ.

Ngoài tổn thương tại chỗ, viêm da do côn trùng còn có thể gây ra một số triệu chứng toàn thân như:

• Có khoảng 20% trường hợp có dấu hiệu sốt, nổi hạch, mệt mỏi và khó chịu trong 1 – 2 ngày đầu.
• Một số ít trường hợp có thể bị đau nhức khớp gần vùng da tổn thương.

Xử lý viêm da do tiếp xúc với côn trùng đúng cách

Viêm da tiếp xúc do côn trùng là tình trạng da liễu rất phổ biến và bùng phát mạnh vào một số thời điểm cụ thể. Để giảm nhanh tổn thương da và ngăn ngừa bội nhiễm, bạn cần xử lý và khắc phục đúng cách.

1. Rửa sạch da với nước sạch/ nước muối sinh lý

Sau khi tiếp xúc với nọc độc hoặc dịch tiết của côn trùng, bạn nên rửa sạch da với nước muối sinh lý. Hoặc có thể rửa nhanh với nước mát nhằm loại bỏ dị nguyên và làm dịu vùng da tổn thương.

Sau đó nên dùng nước muối sinh lý hoặc pha nước muối loãng ngâm rửa hoặc chườm đắp để làm dịu da, giảm sưng viêm và hạn chế tổn thương bùng phát mạnh. Nếu xử lý nhanh, bạn có thể loại bỏ nọc độc côn trùng, giảm mức độ và phạm vi tổn thương da.

2. Dùng thuốc bôi ngoài

Sau khi vệ sinh da, có thể dùng một số loại thuốc bôi ngoài nhằm sát trùng, giảm viêm và giúp làm khô vùng da tổn thương như:

• Hồ nước: Hồ nước là dung dịch sử dụng ngoài da, có tác dụng sát trùng nhẹ, làm dịu và giảm viêm. Loại thuốc này thường được dùng khi viêm da tiếp xúc mới bùng phát. Thuốc được dùng 1 – 2 lần/ ngày.
• Dung dịch Jarish: Loại thuốc này có chứa hoạt chất Acidum boricum và Glycerum có tác dụng làm sạch da, giảm viêm sưng và ngăn ngừa bội nhiễm. Loại thuốc này được dùng với tần suất 1 – 3 lần/ ngày.
• Thuốc mỡ kháng sinh: Sau khi tổn thương da khô hoàn toàn, có thể dùng một số loại thuốc kháng sinh như Eumovate, Fucicort và Gentrison nhằm giảm viêm, ngứa và hạn chế viêm nhiễm da.

Với những trường hợp nổi bọng mủ (bội nhiễm), bạn nên sử dụng các dung dịch có khả năng sát trùng cao như:

• Thuốc tím: Thuốc tím có thành phần chính là kali permanganate có đặc tính oxy hóa cao, giúp tiêu diệt vi khuẩn và nấm trên bề mặt da. Với những trường hợp tổn thương da rộng, có thể pha thuốc tím theo hướng dẫn của bác sĩ để ngâm rửa hoặc tắm.
• Dung dịch Milian: Dung dịch Milian chứa hoạt chất xanh methylen có tác dụng sát trùng nhẹ và phá vỡ phân tử virus khi tiếp xúc với ánh sáng. Thuốc thường được dùng để chữa các bệnh viêm da do virus và viêm da có mủ.

3. Sử dụng thuốc uống khi cần thiết

Phần lớn các trường hợp viêm da do tiếp xúc với côn trùng có thể tự thuyên giảm hoặc giảm nhanh sau khi dùng thuốc bôi ngoài. Tuy nhiên, nọc độc côn trùng cũng có thể gây tổn thương da sâu và nghiêm trọng ở những người có làn da nhạy cảm, mỏng và hệ miễn dịch kém.

Trong trường hợp này, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc uống sau:

• Thuốc kháng histamine tổng hợp: Để giảm ngứa ngáy và tình trạng quá mẫn trên da do côn trùng, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc kháng histamine tổng hợp như Loratadin, Clorpheniramin, Diphenhydramin, Promethazin,…
• Thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau được sử dụng khi viêm da tiếp xúc gây sốt nhẹ, mệt mỏi, sưng hạch và đau nhức. Một số loại thuốc giảm đau thường được chỉ định, bao gồm Acetaminophen, Diclofenac và Naproxen.
• Thuốc kháng sinh: Với những trường hợp viêm da tiếp xúc bội nhiễm, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh đường uống nhằm ức chế vi khuẩn, giảm mức độ tổn thương da và ngăn ngừa nhiễm khuẩn huyết.

Cách chăm sóc da khi bị viêm da tiếp xúc côn trùng

Trong thời gian điều trị viêm da tiếp xúc, bạn nên áp dụng đồng thời với một số cách chăm sóc da tại nhà như:

• Chườm lạnh: Chườm lạnh lên vùng da tổn thương có thể giảm viêm đỏ, sưng và ngứa ngáy đáng kể. Tuy nhiên bạn chỉ nên áp dụng biện pháp này khi mụn nước chưa vỡ và tổn thương da chưa có bội nhiễm.
• Giữ vệ sinh da: Bạn nên tắm rửa và vệ sinh vùng da tổn thương với nước muối sinh lý 2 – 3 lần/ ngày nhằm giảm nguy cơ nhiễm trùng và giúp vết thương nhanh lành.
• Một số thói quen khác: Bên cạnh đó, cần mặc quần áo thông thoáng và rộng rãi để làm giảm ma sát lên da. Đồng thời cần hạn chế gãi, cào và chà xát mạnh lên vùng da thương tổn.

Phòng ngừa bệnh viêm da tiếp xúc với côn trùng

Viêm da tiếp xúc với côn trùng thường không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên thương tổn da do bệnh lý này có thể tạo cảm giác khó chịu, bứt rứt và gây ra thâm sẹo.

Vì vậy bạn nên phòng ngừa tình trạng tái phát với một số biện pháp sau:

• Côn trùng hoạt động chủ yếu vào ban đêm và thường bị hấp dẫn với ánh sáng. Vì vậy vào buổi tổi, bạn nên đóng cửa sổ và kéo rèm để tránh côn trùng bay vào trong nhà.
• Vào những ngày thời tiết nóng ẩm hoặc mưa nhiều, cần vệ sinh không gian sống thường xuyên và dùng thuốc xịt nhằm hạn chế tiêu diệt côn trùng, loại bỏ bụi bẩn và nấm mốc.
• Không phơi quần áo vào ban đêm vì côn trùng có thể để lại dịch tiết và gây tổn thương da khi chạm vào.
• Giũ mạnh quần áo và khăn tắm trước khi sử dụng.
• Thường xuyên giặt mền, vỏ gối, drap giường và khăn thường xuyên.
• Nên phun thuốc diệt côn trùng định kỳ để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm da tiếp xúc.
• Mang ủng và dùng găng tay khi thu hái rau, trái cây và làm vườn.
• Vệ sinh da sau khi tiếp xúc với côn trùng và mủ nhựa thực vật.

Viêm da do tiếp xúc với côn trùng là một trong những vấn đề da liễu thường gặp. Nếu chăm sóc và xử lý đúng cách, thương tổn trên da có thể giảm nhanh sau 3 – 5 ngày. Trong trường hợp da bị viêm, sưng đỏ và đau rát nghiêm trọng, bạn nên đến bệnh viện để được thăm khám và chỉ định các biện pháp điều trị thích hợp.