Hay bị đau dạ dày vào buổi sáng ngủ dậy là bị gì?

Đau dạ dày vào buổi sáng thường xảy ra do thói quen ăn khuya, căng thẳng quá mức, lạm dụng rượu bia và tác dụng phụ do dùng thuốc giảm đau, chống viêm. Ngoài ra, triệu chứng này còn có thể là biểu hiện của viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản và một số vấn đề tiêu hóa khác.

Nguyên nhân gây đau dạ dày vào buổi sáng

Đau dạ dày (đau vùng thượng vị) là tình trạng khá phổ biến. Triệu chứng này thường xảy ra khi dạ dày bị kích thích do thói quen ăn uống và sinh hoạt không điều độ.

Tuy nhiên trên thực tế, đau dạ dày vào buổi sáng còn có thể khởi phát do nhiều nguyên nhân khác như tác dụng phụ của thuốc giảm đau, chống viêm, căng thẳng hoặc có thể là dấu hiệu mang thai. Ở một số trường hợp, đau vùng thượng vị sau khi ngủ dậy cũng có thể là biểu hiện của các bệnh lý tiêu hóa.

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây đau dạ dày vào buổi sáng sau khi ngủ dậy:

1. Nguyên nhân thông thường

Thống kê cho thấy, đau thượng vị vào sáng sớm thường là hệ quả do thói quen ăn khuya, lạm dụng rượu bia, căng thẳng,… Các thói quen này kích thích tế bào viền tăng tiết axit, đồng thời thúc đẩy hoạt động co bóp quá mức của dạ dày và làm chậm nhu động ruột.

• Thường xuyên ăn khuya: Thói quen ăn khuya là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau và khó chịu dạ dày vào sáng sớm. Thường xuyên ăn tối sau 7 giờ khiến dạ dày phải hoạt động liên tục để tiêu hóa thức ăn, dẫn đến tình trạng sản sinh axit dư thừa, gây tổn thương niêm mạc, nóng rát và đau vùng thượng vị. Hơn nữa, thói quen này còn ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học của cơ thể và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tiêu hóa.
• Lạm dụng rượu bia: Ethanol (cồn) trong rượu bia không chỉ gây hại cho gan mà còn làm tăng nồng độ axit trong dịch vị, gây đau dạ dày vào sáng sớm, ợ hơi, ợ chua, đầy bụng và khó tiêu. Nếu không thay đổi thói quen này, bạn có thể đối mặt với các vấn đề sức khỏe như loét dạ dày, viêm thực quản, viêm gan,…
• Căng thẳng quá mức: Đau dạ dày vào buổi sáng thường xảy ra ở người bị stress kéo dài. Theo các chuyên gia, hệ thần kinh bị căng thẳng có thể khiến dạ dày tăng sản xuất dịch vị và co thắt quá mức. Ngoài ra, căng thẳng còn làm chậm nhu động ruột, gây đầy hơi, khó tiêu và táo bón.
• Sử dụng thuốc chống viêm, giảm đau: Các loại thuốc chống viêm và giảm đau như corticoid và NSAID có khả năng ức chế prostaglandin – chất trung gian trong phản ứng viêm. Tuy nhiên, prostaglandin bị ức chế có thể khiến màng nhầy bảo vệ niêm mạc bị phá hủy. Vì vậy trong thời gian sử dụng các loại thuốc này, bạn có thể bị đau dạ dày và khó chịu vùng thượng vị vào sáng sớm.
• Dấu hiệu mang thai: Đau dạ dày vào buổi sáng còn có thể là dấu hiệu mang thai. Sự gia tăng hormone progesterone chính là nguyên nhân khiến dạ dày tăng bài tiết axit và gây ra các triệu chứng khó chịu vào sáng sớm. Ngoài đau dạ dày, mang thai còn biểu hiện qua một số dấu hiệu khác như buồn nôn, nôn mửa, đau đầu nhẹ, mệt mỏi, ăn uống kém,…

Ngoài ra, đau dạ dày vào sáng sớm còn có thể xảy ra do ăn quá no vào buổi tối, thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh, nước ngọt có gas, rối loạn nội tiết tố, mất ngủ, thức khuya,…

2. Nguyên nhân bệnh lý

Ngoài những nguyên nhân thông thường, đau dạ dày vào buổi sáng sau khi ngủ dậy còn có thể là biểu hiện của một số bệnh lý sau:

• Dị ứng thực phẩm: Dị ứng thực phẩm không chỉ gây ngứa da, nổi mề đay, ngứa cổ họng và buồn nôn mà còn có thể gây đau dạ dày. Các triệu chứng này thường bùng phát mạnh sau khi dung nạp thực phẩm và kéo dài âm ỉ trong khoảng 3 – 5 ngày.
• Viêm loét dạ dày tá tràng: Viêm loét dạ dày tá tràng là tình trạng niêm mạc ở phần đầu ruột non và dạ dày (chủ yếu là vùng hang vị) bị viêm, loét. Bệnh lý này thường gây buồn nôn, nôn mửa, đau dạ dày khi đói hoặc khi ăn no. Do đó ở một số trường hợp, đau vùng thượng vị sau khi ngủ dậy có thể là dấu hiệu của viêm loét dạ dày tá tràng.
• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): GERD là tình trạng dịch vị trong dạ dày có xu hướng trào ngược lên thực quản (đôi khi xảy ra ở cả thanh quản và cổ họng). Các triệu chứng của GERD thường khởi phát sau khi ngủ dậy do tư thế nằm tạo điều kiện thuận lợi để dịch vị trào ngược. Ngoài đau dạ dày, bệnh lý này còn gây ra một số triệu chứng khác như ợ hơi, ợ nóng, ợ chua, đắng miệng, hôi miệng, nóng rát vùng thượng vị,…
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): IBS đặc trưng bởi tình trạng rối loạn cơ năng đại tràng. Trong trường hợp nhu động đại tràng chậm bất thường, lượng thức ăn có thể bị ứ đọng ở ruột non, dạ dày và gây ra cơn đau ở vùng thượng vị vào buổi sáng. Ngoài ra, bạn có thể nhận biết bệnh lý này thông qua một số triệu chứng khác như táo bón/ tiêu chảy, đầy bụng, khó tiêu, ăn uống kém, trung tiện nhiều,…

Ngoài những bệnh lý nêu trên, đau dạ dày vào buổi sáng còn có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý khác như bệnh túi thừa, bệnh Crohn, viêm ruột thừa, viêm dạ dày ruột, viêm vùng chậu, bệnh Celiac, viêm tụy và các vấn đề ở túi mật.

Cách xử lý đau dạ dày vào buổi sáng sau khi ngủ dậy

Đau dạ dày vào buổi sáng có thể tự thuyên giảm sau khi dùng bữa sáng và nghỉ ngơi. Tuy nhiên triệu chứng này cũng có thể kéo dài âm ỉ và nghiêm trọng dần theo thời gian.

Để cải thiện tình trạng đau dạ dày vào sáng sớm, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau:

1. Các mẹo giảm cơn đau dạ dày tạm thời

Đối với những nguyên nhân thông thường, cơn đau dạ dày có xu hướng giảm rõ rệt khi áp dụng một số mẹo sau:

• Sử dụng trà gừng mật ong: Uống 1 tách trà gừng mật ong có thể giảm nhanh cơn đau dạ dày và một số triệu chứng đi kèm như buồn nôn, ợ hơi, ợ chua, trớ thức ăn,… Bên cạnh đó, biện pháp này còn giúp cải thiện mức độ tỉnh táo, giảm mệt mỏi và giúp tăng hiệu suất làm việc trong ngày.
• Sữa nghệ: Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng sữa nghệ để giảm đau dạ dày, nóng rát thượng vị và buồn nôn vào sáng sớm. Sữa nghệ không chỉ giúp trung hòa dịch vị, làm dịu hoạt động co thắt của dạ dày mà còn cung cấp hàm lượng dinh dưỡng dồi dào cho cơ thể.
• Dùng trà bạc hà: Hoạt chất Menthol trong lá bạc hà được chứng minh có khả năng giảm co thắt dạ dày và đường ruột quá mức. Bên cạnh đó, thảo dược này còn giúp giảm buồn nôn, nôn mửa, tạo cảm giác thoải mái, thư giãn và tăng mức độ tập trung của não bộ.
• Uống nước nha đam: Gel nha đam tươi có tác dụng trung hòa axit và bảo vệ ổ viêm loét ở niêm mạc dạ dày. Do đó sử dụng nước nha đam vào sáng sớm có thể giảm nhanh cơn đau ở vùng thượng vị, cải thiện cảm giác buồn nôn, đầy hơi, khó tiêu, ợ nóng, ợ hơi,… Tuy nhiên khi sử dụng nha đam, nên rửa sạch mủ để tránh gây ngứa ngáy và kích thích cổ họng.
• Sử dụng trà hoa cúc: Khác với các loại trà thông thường, trà hoa cúc không chứa caffeine – chất kích thích hệ thần kinh trung ương. Hoạt chất thực vật apigenin trong thảo dược này có khả năng kháng khuẩn, chống viêm, giảm căng thẳng thần kinh và làm dịu cơn đau nhanh chóng. Do đó, bạn nên dùng 1 tách trà hoa cúc ấm vào sáng sớm có thể cải thiện cơn đau dạ dày và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa.

Sau khi áp dụng các mẹo chữa này, nên nghỉ ngơi trong khoảng 15 – 30 phút để làm dịu cơn đau, giảm buồn nôn và cảm giác khó chịu. Tránh sử dụng bữa sáng khi cơn đau và các triệu chứng đi kèm chưa thuyên giảm hoàn toàn. Tình trạng này có thể khiến dạ dày co bóp dữ dội và gây nôn ói ngay sau khi ăn.

2. Tìm gặp bác sĩ khi cần thiết

Trong trường hợp đau dạ dày vào buổi sáng có mức độ nghiêm trọng hoặc đi kèm với các triệu chứng bất thường, bạn nên tìm gặp bác sĩ chuyên khoa trong thời gian sớm nhất.

Trước khi điều trị, bác sĩ sẽ tiến hành thu thập triệu chứng lâm sàng, lịch sử dùng thuốc, tiền sử cá nhân và gia đình. Sau đó, có thể chỉ định một số kỹ thuật xét nghiệm cận lâm sàng như xét nghiệm vi khuẩn Hp, nội soi đường tiêu hóa, chụp X-Quang, đo áp lực thực quản,….

Sau khi có kết quả chẩn đoán, bác sĩ có thể chỉ định một số biện pháp điều trị sau:

• Sử dụng thuốc: Thuốc trung hòa axit, thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày, thuốc kháng histamine, ức chế bơm proton,… được sử dụng nhằm giảm khả năng bài tiết dịch vị, bảo vệ ổ loét và cải thiện cơn đau dạ dày.
• Kháng sinh: Trong trường hợp dương tính với vi khuẩn Hp, bác sĩ sẽ tiến hành nuôi cấy vi khuẩn và làm kháng sinh đồ phù hợp. Một số loại kháng sinh được dùng trong phác đồ tiệt trừ vi khuẩn Hp bao gồm Amoxicillin, Clarithromycin, Metronidazole, Tetracyclin,…
• Phẫu thuật: Phẫu thuật được chỉ định khi điều trị bằng thuốc không đem lại hiệu quả. Tùy vào trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể đề nghị cắt u gastrin, nong thực quản, dùng sóng radio kích thích hoạt động của cơ vòng thực quản dưới,…

Để đạt hiệu quả cao khi điều trị, cần phối hợp các phương pháp y tế với chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh. Bên cạnh đó, có thể tận dụng một số thảo dược tự nhiên để tăng tốc độ phục hồi ổ viêm loét ở dạ dày và giảm nguy cơ lạm dụng thuốc Tây.

Phòng ngừa đau dạ dày vào buổi sáng

Đau dạ dày vào buổi sáng có thể bùng phát thường xuyên nếu tiếp tục các thói quen ăn uống và sinh hoạt thiếu lành mạnh. Ngoài ra, tình trạng này lặp đi lặp lại còn gây tổn thương niêm mạc ruột non, dạ dày và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý ở đường tiêu hóa.

Do đó cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa như:

• Tránh ăn quá no và ăn sau 7 giờ tối. Đồng thời không nên vận động mạnh, làm việc hoặc nằm ngay sau khi ăn.
• Hạn chế các loại thực phẩm và đồ uống gây kích thích dạ dày như thức ăn nhanh, món ăn chứa nhiều dầu mỡ, muối đường, gia vị cay nóng, đồ hộp, cà phê, nước ngọt có gas và rượu bia.
• Tránh sử dụng thực phẩm có khả năng dị ứng cao như mè, đậu phộng, hải sản và một số loại hạt.
• Nên ăn chín uống sôi, tránh sử dụng các món ăn chưa được làm chín hoàn toàn như tiết canh, gỏi, nem, sashimi,…
• Chỉ nên sử dụng thuốc chống viêm và giảm đau khi có chỉ định của bác sĩ. Trong trường hợp bị đau dạ dày khi dùng các loại thuốc này, nên thông báo với bác sĩ để được chỉ định phối hợp với thuốc bảo vệ niêm mạc.
• Căng thẳng thần kinh có thể gây đau dạ dày và buồn nôn sau khi ngủ dậy. Do đó bạn nên cân đối thời gian làm việc, ngủ đúng giờ, đủ giấc, chú trọng chăm sóc bản thân, nghe nhạc và đọc sách để giải tỏa các suy nghĩ tiêu cực, giảm áp lực lên hệ thần kinh trung ương và hạn chế kích thích lên dạ dày.
• Ngoài tác hại đối với cơ quan hô hấp, khói thuốc còn kích thích dạ dày tăng bài tiết dịch vị, thúc đẩy quá trình ăn mòn niêm mạc và làm chậm nhu động ruột. Vì vậy nên từ bỏ thói quen hút thuốc lá và tránh hít khói thuốc lá thụ động.
• Tập thể dục thường xuyên và kiểm soát cân nặng không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn hỗ trợ giảm đau dạ dày vào sáng sớm và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa. Vì vậy bạn nên dành 15 – 30 phút/ ngày để thực hiện các bộ môn luyện tập phù hợp với thể trạng và độ tuổi.

Đau dạ dày vào buổi sáng có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Mặc dù ít khi đe dọa đến sức khỏe nhưng triệu chứng này kéo dài gây ảnh hưởng không nhỏ đến thể trạng, đời sống sinh hoạt và hiệu suất học tập – lao động. Vì vậy nếu đau dạ dày tiến triển dai dẳng và có xu hướng gia tăng về mức độ – tần suất, bạn nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Tham khảo thêm:

• Đau cuống bao tử – Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
• Đau dạ dày nên ăn gì, kiêng gì để giảm đau, mau khỏi?