Đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy: Nguyên nhân và cách chữa

Đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy là hiện tượng tương đối phổ biến. Thông thường, tình trạng này bắt nguồn từ các thói quen xấu khi ngủ. Tuy nhiên, độc giả không nên chủ quan, xem thường đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy, bởi đây rất có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý liên quan.

Những cơn đau vai gáy cổ sau khi ngủ dậy thường tăng dần về mức độ, đi kèm các triệu chứng: ù tai, chóng mặt, hoa mắt, choáng váng… Người bệnh thường đau âm ỉ, kéo dài hoặc nhức mỏi dữ dội. Hơn nữa, cơn đau có thể lan nhanh sang các khu vực xung quanh (cánh tay, bả vai).

Đặc điểm của cơn đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy

Những người bình thường dễ bị đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy do ngủ sai tư thế. Vì vậy, chỉ cần điều chỉnh thói quen phù hợp, bạn hoàn toàn có thể hạn chế tối đa tình trạng này. Tuy nhiên, khi các hiện tượng đau nửa đầu, cứng cổ, đau cổ, mỏi vai gáy kéo dài liên tục thì đây có thể là biểu hiện của một số bệnh lý. Nếu không chủ động thăm khám và điều trị kịp thời, bệnh nhân sẽ bị giới hạn khả năng vận động một cách rõ rệt cũng như xuất hiện nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Những cơn đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy thường mang các đặc điểm sau:

• Cơn đau thường diễn ra vào buổi sáng sớm, lúc người bệnh vừa ngủ dậy. Mức độ cơn đau tăng lên đáng kể khi bạn hoạt động mạnh hay ngồi làm việc trong một khoảng thời gian dài và giảm dần khi được thư giãn, nghỉ ngơi.
• Cơn đau mỏi vai gáy có xu hướng lan sang các khu vực lân cận như: cổ, cánh tay, bả vai, lưng… Khi bệnh tình trở nặng, bệnh nhân có thể bị rối loạn cảm giác ở các chi, đau vai gáy và tê tay, đau dây thần kinh vai gáy, đau nửa đầu vai gáy… Những tình trạng này khiến khả năng vận động bị giới hạn dần theo thời gian, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.
• Cơn đau nhức từ vai gáy lan rộng lên vùng đầu, khiến bạn đau đầu, hoa mắt, ù tai, chóng mặt (vì lúc này, lưu lượng máu lưu thông lên não suy giảm rõ rệt). Trong nhiều trường hợp, người bệnh vì đau mỏi vai gáy mà bị rối loạn giấc ngủ, mất ngủ triền miên và giảm sút sức khỏe.
• Tình trạng đau mỏi này làm cổ bị cứng và khó cử động. Khi đó, người bệnh sẽ gặp khá nhiều khó khăn khi cúi xuống, ngẩng lên, xoay cổ sang trái – phải.
• Các triệu chứng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy có thể xuất hiện trong một khoảng thời gian ngắn hoặc kéo dài liên tục nhiều ngày. Thậm chí, nhiều người bị đau mỏi tại các vị trí này suốt nhiều tháng liền, khiến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng rất lớn.

Vì vậy, khi đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy kéo dài, gây trở ngại cho những hoạt động sinh hoạt thường ngày, bạn hãy đi thăm khám bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân và tiến hành điều trị kịp thời. Bởi vấn đề này quyết định trực tiếp đến mức độ điều trị thành công của bệnh lý.

Nguyên nhân gây đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy

Tình trạng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy phổ biến không chỉ với người già mà còn thường gặp ở những người trẻ tuổi. Các chuyên gia cho biết, có rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến hiện tượng này, chủ yếu là nguyên nhân bệnh lý và nguyên nhân cơ học.

Tư thế ngủ không phù hợp

Tư thế ngủ không phù hợp là một trong những nguyên nhân hàng đầu cản trở quá trình lưu thông máu và tác động tiêu cực đến sức khỏe xương khớp. Việc nằm sấp khi ngủ hoặc quay đầu sang một bên liên tục trong một khoảng thời gian dài sẽ khiến hệ thống mạch máu ở cổ bị chèn ép và chịu nhiều áp lực, đồng thời ức chế sự cung cấp khí oxy cho các tế bào. 

Hiện tượng này khiến axit lactic được giải phóng nhiều hơn bình thường, gây đau mỏi các cơ. Bên cạnh đó, những chuyển động cổ đột ngột khi ngủ cũng tạo thành sức ép lớn làm cơ căng thẳng, đau nhức. Nếu bạn không chủ động điều chỉnh tư thế ngủ một cách khoa học và hợp lý, mức độ đau mỏi vai gáy cổ sẽ tăng dần theo thời gian, từ đó dẫn đến cứng khớp bả vai, cứng cổ và suy giảm chức năng vận động.

Kê gối không đúng cách khi ngủ

Đây là một trong những lý do buộc nhiều bệnh nhân phải chấp nhận sống chung với chứng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy. Thói quen kê gối quá thấp hoặc quá cao đều có thể gây ra nhiều tác hại khó lường về mặt sức khỏe.

Nếu kê gối quá cao khi ngủ thì lâu ngày, bạn sẽ bị rối loạn tuần hoàn máu não và thoái hóa đốt sống cổ. Các triệu chứng cảnh báo ban đầu của vấn đề này là đau, tê bì vùng vai gáy cổ, đặc biệt là lúc vừa ngủ dậy. Thêm vào đó, việc không dùng gối hoặc kê gối quá thấp cũng làm cổ người bệnh ngửa ra phía sau, khiến dây chằng ở khu vực cột sống cổ căng giãn hơn bình thường, từ đó gây đau mỏi nhiều hơn.

Một số bệnh lý liên quan

Trong một số trường hợp, đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy có thể là dấu hiệu nhận biết của các bệnh lý liên quan. Do đó, người bệnh cần thường xuyên theo dõi và ghi nhận những biểu hiện bất thường của cơ thể nhằm tìm cách can thiệp phù hợp và đúng lúc.

• Thoái hóa đốt sống cổ: Cột sống cổ của chúng ta có 7 đốt sống, theo thứ tự từ C1 – C7. Nhiều thống kê cho biết, theo thời gian, ba đốt sống C5, C6, C7 sẽ dễ dàng bị thoái hóa nhất trong các đốt sống còn lại. Quá trình thoái hóa này dẫn đến hiện tượng đốt xương, sụn khớp, đĩa đệm bị xơ cứng và bào mòn. Thoái hóa cột sống cổ thường xảy ra ở người lớn tuổi, với triệu chứng điển hình là đau cứng cổ lúc mới ngủ dậy. Các cơn đau có xu hướng lan rộng sang cánh tay và vai gáy, đồng thời gây ra cảm giác ngứa ran, tê bì chân tay.
• Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ: Đĩa đệm nằm chính giữa hai đốt sống liền kề nhau. Cấu tạo của bộ phận này bao gồm xơ ở bên ngoài và nhân nhầy tại trung tâm. Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là tình trạng bao xơ của địa đệm bị rách vỡ, làm nhân nhầy trào ra ngoài, sau đó chèn ép lên dây thần kinh và cột sống. Theo thời gian, những áp lực này dẫn đến các cơn đau dai dẳng tại vùng cổ với mức độ nhức mỏi tăng dần.

Các nguyên nhân khác

Ngoài ra, đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy còn liên quan đến nhiều tác nhân khác, bao gồm:

• Chế độ ăn uống thiếu hụt chất dinh dưỡng hoặc mất cân bằng dưỡng chất
• Lười vận động
• Căng thẳng, mệt mỏi kéo dài
• Thường xuyên nằm võng hoặc ghế bố
• Lịch trình làm việc – nghỉ ngơi kém khoa học
• Béo phì, thừa cân

Tình trạng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy thường xuất hiện ở những người trung niên, lớn tuổi (khi hệ thống mạch máu đã mất dần độ đàn hồi và tính dẻo dai vốn có). Thêm vào đó, bệnh lý này cũng khá thường gặp ở đối tượng trẻ tuổi như: học sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng, tài xế lái xe hoặc những người thường xuyên nằm nghiêng và ngồi lâu.

Cách điều trị đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy

Tuy tình trạng này thường bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng người bệnh có thể đẩy lùi các cơn đau nhức một cách hiệu quả nếu áp dụng một số giải pháp sau:

Tập thể dục vận động cổ

Các động tác cổ nhẹ nhàng có thể nhanh chóng cải thiện khả năng vận động của vai, gáy, cổ, đồng thời đẩy lùi những cơn đau mỏi khi ngủ dậy vô cùng hiệu nghiệm. Với các bài tập này, mô cơ, rễ thần kinh và đốt sống cổ sẽ được thư giãn và giải phóng áp lực đáng kể, từ đó nâng cao mức độ linh hoạt của cột sống cổ cũng như khắc phục tình trạng đau nhức và cứng khớp.

Động tác căng cổ

• Đứng thẳng người, buông lỏng hai tay theo chiều dọc của cơ thể
• Cổ và lưng thẳng, từ từ quay đầu sang bên trái cho đến khi cảm thấy các cơ hơi căng
• Giữ nguyên tư thế khoảng 10 – 15 giây, sau đó từ từ quay sang bên phải
• Lặp lại 4 – 5 lần/bên

Động tác nâng tạ

• Đứng thẳng, hai chân dang rộng bằng vai
• Mỗi tay nâng một cục tạ 1 – 2kg
• Từ từ đưa vai về phía tai rồi cảm nhận sự co thắt của các cơ ở cổ và lưng trên
• Giữ nguyên tư thế 1 – 2 giây, sau đó hạ vai xuống và thở ra chậm rãi
• Lặp lại 8 – 10 lần

Massage vai gáy cổ

Sau khi ngủ dậy, nhiều bệnh nhân không chỉ đau mỏi vai gáy cổ mà còn bị căng cứng các đốt sống cổ. Hiện tượng này khiến cổ của họ rất khó cử động. Đây chính là lúc người đọc nên áp dụng ngay mẹo massage tại nhà đơn giản theo hướng dẫn sau: Bạn sử dụng lực của bàn tay và ngón tay để xoa bóp vị trí đau nhức, tác động lực với mức độ từ nhẹ đến mạnh và di chuyển tay chậm rãi theo chuyển động tròn. 

Massage là kỹ thuật điều trị nhức mỏi rất phù hợp với các khu vực không có vết thương hở, giúp thư giãn, giảm đau và tăng cường tuần hoàn máu lên não. Để tăng cường hiệu quả chữa bệnh, bạn có thể thoa thêm một chút tinh dầu (sả, tràm trà, bạc hà) lên khu vực cổ, vai, gáy.

Chườm nóng và chườm lạnh

Chườm nóng và chườm lạnh là cách chữa đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ rất đơn giản và hữu hiệu. Căn cứ vào mức độ đau nhức, người bệnh có thể lựa chọn áp dụng chườm nóng hoặc chườm lạnh.

• Chườm nóng dành cho các cơn đau diễn ra thường xuyên. Nhiệt độ cao từ túi chườm có tác dụng làm giãn gân cơ và tăng cường tuần hoàn máu, từ đó giải phóng áp lực trên các rễ dây thần kinh vùng cổ. Bạn dùng túi nước ấm khoảng 70 độ C hoặc bọc kín gừng tươi, ngải cứu rang muối trong khăn nhỏ, sau đó chườm trực tiếp lên khu vực vai, gáy, cổ trong vòng 15 – 20 phút.
• Chườm lạnh có thể gây tê ở các vị trí đau mỏi, hạn chế sưng viêm và cắt giảm các cơn đau nhức tức thời. Bạn quấn vài viên đá bằng một chiếc khăn mỏng rồi chườm lên khu vực vai, gáy, cổ khoảng 5 – 10 phút. Tuy nhiên, người đọc tránh đặt đá trực tiếp lên da vì cách làm này có thể dẫn đến tình trạng bỏng lạnh.

Dùng miếng dán giảm đau

Đây là giải pháp được nhiều bệnh nhân ưu tiên áp dụng bởi ưu điểm tiện lợi, nhanh chóng và hiệu quả tức thì. Với thành phần chính là hai hoạt chất l-menthol và methyl salicylate, miếng dán giảm đau mang đặc tính kháng viêm, có khả năng kiểm soát tốt các cơn đau mỏi ở vùng vai, gáy và cổ. Tuy nhiên, người bệnh tuyệt đối không dán miếng dán giảm đau lên các vết thương hở.

Chữa bệnh bằng thảo mộc thiên nhiên

Mẹo dân gian này rất lành tính, an toàn và hiếm khi phát sinh tác dụng phụ. Dân gian lưu truyền rằng, lá ớt, lá lốt, ngải cứu là ba loại thảo dược thiên nhiên có công dụng đẩy lùi các cơn đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy.

Điều trị bằng lá lốt

• Chuẩn bị 1 nắm lá lốt và 1 muỗng cà phê muối hạt
• Rửa sạch lá lốt bằng nước muối pha loãng, vò nát và sao nóng với muối hạt
• Khi lá lốt bớt nóng, bọc thuốc vào một miếng vải mỏng, sau đó đắp lên vùng cổ, vai, gáy
• Giữ nguyên khoảng 20 phút

Điều trị bằng ngải cứu

• Chuẩn bị 300g lá ngải cứu và một ít giấm ăn
• Rửa sạch ngải cứu với nước muối pha loãng
• Giã nhuyễn ngải cứu, trộn đều với một chút giấm ăn
• Rang hỗn hợp trên chảo nóng đến khi ngải cứu khô đi
• Khi ngải cứu bớt nóng, bọc thuốc trong một miếng vải mỏng rồi đắp lên các vị trí đau nhức
• Thư giãn trong vòng 20 phút

Điều chỉnh tư thế sinh hoạt và nghỉ ngơi

Thói quen nghỉ ngơi và sinh hoạt đúng tư thế sẽ giúp người đọc hạn chế tối đa các cơn đau mỏi vai gáy cổ phiền toái sau khi ngủ dậy. Sau đây là một số vấn đề bạn cần lưu ý:

• Đi, đứng, ngồi sao cho cổ và lưng tạo thành một đường thẳng. 
• Không cúi đầu về phía trước hoặc ngửa cổ ra phía sau.
• Nằm ngủ thẳng lưng và thoải mái, tránh co người, nằm sấp hay nằm nghiêng.
• Khi ngồi, đặt một chiếc gối nhỏ sau lưng để tạo nên cảm giác thoải mái và hạn chế áp lực.
• Lựa chọn gối ngủ mềm mại vừa phải, không quá cứng hoặc quá mềm. 
• Điều chỉnh độ cao của gối phù hợp nhằm hỗ trợ giấc ngủ và thúc đẩy quá trình lưu thông máu.

Vận động hợp lý

Vì tính chất công việc, nhiều người phải làm việc quá sức hoặc hoạt động trong tư thế không phù hợp. Thói quen này cần được thay đổi kịp thời trước khi chứng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ trở nên trầm trọng hơn.

Nhân viên văn phòng, thợ may, tài xế nên dành thời gian nghỉ ngơi giữa giờ. Sau khoảng 1 – 2 tiếng ngồi làm việc, bạn cần đứng dậy vươn vai khoảng 5 phút để thư giãn gân cốt. Ngoài ra, hãy tập luyện thể thao 1 tiếng/ngày để tăng cường sức khỏe xương khớp. Các bộ môn nhẹ nhàng, vừa sức mà các bệnh nhân đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ không thể bỏ qua là bơi lội, đạp xe, đi bộ, yoga.

Cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể

Chế độ dinh dưỡng có vai trò quyết định đến sức khỏe của hệ thống xương khớp. Nếu đang thiếu hụt chất dinh dưỡng, bạn sẽ phải thường xuyên đối mặt với các cơn đau nhức khó chịu.

Sự thiếu hụt canxi và vitamin D khiến các đốt sống cổ suy yếu và thoái hóa dần theo thời gian. Từ đó, mật độ canxi của xương cũng suy giảm rõ rệt. Vì vậy, tuy không trực tiếp xoa dịu cơn đau nhưng một thực đơn ăn uống cân đối, khoa học chính là giải pháp cải thiện xương khớp vô cùng hữu hiệu.

Người bệnh nên bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng bằng cách tăng cường thực phẩm giàu canxi, omega-3, vitamin C, D, uống nhiều nước lọc (1,5 – 2 lít/ngày), đồng thời hạn chế dùng đồ ngọt, thức ăn nhanh, rượu bia, thuốc lá.

Chữa bệnh theo Đông y

Đông y quan niệm, tăng cường tuần hoàn máu tại khu vực vai, gáy, cổ là hướng chữa bệnh an toàn, hiệu quả trong các trường hợp này. Vì vậy, các lương y đã dày công nghiên cứu nhiều bài thuốc hoạt huyết có công dụng điều trị chứng đau mỏi vai gáy cổ xuất phát từ sự thiểu năng tuần hoàn ngoại vi. Hiện nay, những bài thuốc này được sản xuất bằng dây chuyền công nghệ hiện đại và đã có mặt tại các hiệu thuốc trên toàn quốc. Tuy nhiên, phương pháp Đông y này đòi hỏi bệnh nhân phải kiên trì dùng thuốc cho đến khi đạt được hiệu quả mong đợi.

Điều trị bằng phương pháp Tây y

Những loại thuốc không kê đơn dùng tại chỗ hoặc qua đường uống đều có khả năng cải thiện triệu chứng đau nhức sau khi ngủ dậy. Thế nhưng cách làm này mang tính chất tạm thời và chỉ phù hợp với tình trạng đau mỏi vai gáy cổ liên quan đến các vấn đề về cơ – xương – khớp.

• Nhiều loại thuốc dạng gel, mỡ, kem bôi, dạng xịt, miếng dán có chứa thành phần tinh dầu hoặc chất giảm đau như: salonpas, deep heat, sungaz, perkindon.
• Thuốc không kê đơn đường ống có thể bao gồm nhóm thuốc kháng viêm như: naproxen natri (aleve, naprosyn, anaprox), nhóm thuốc giảm đau (acetaminophen (actamin, tylenol, panadol) hoặc ibuprofen, aspirin (advil, nuprin, motrin). Lưu ý: những loại thuốc không kê đơn trên có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn. Do đó, để đảm bảo an toàn sức khỏe, bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Ngoài ra, phương pháp Tây y còn bao gồm phẫu thuật (phẫu thuật laser, phẫu thuật hở) và kỹ thuật kéo giãn cột sống (dùng dụng cụ chuyên biệt để hỗ trợ giảm đau và đẩy lùi triệu chứng).

Khi nào bạn cần đi khám bác sĩ?

Thông thường, chứng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy sẽ nhanh chóng biến mất trong vòng vài ngày. Tuy nhiên, sau khi đã áp dụng các biện pháp chăm sóc trên mà bệnh tình vẫn không thuyên giảm hoặc khi các cơn đau nhức đi kèm những triệu chứng sau, độc giả hãy chủ động đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách:

• Đau đầu
• Sốt
• Buồn nôn
• Khó thở và đau ngực
• Xuất hiện cục u ở cổ
• Khó nuốt
• Ngứa ran và tê bì tay chân
• Chóng mặt, di chuyển khó khăn
• Các cơ mất sức, cơn đau lan xuống tay, chân

Lúc này, bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện một số kiểm tra để xác định xem liệu những cơn đau cứng cổ của người bệnh có phải dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm như: khối u, viêm tủy xương, viêm màng não nhiễm khuẩn, nhiễm trùng cột sống…

Biện pháp phòng ngừa đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy

Để chủ động hạn chế rủi ro mắc chứng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy, người đọc chỉ cần điều chỉnh thói quen sinh hoạt hàng ngày theo các lưu ý dưới đây:

• Nằm thẳng khi ngủ, không nằm sấp hoặc nghiêng.
• Nếu thích ngủ nghiêng, hãy đặt một chiếc gối mềm giữa hai chân. Điều này giúp cổ và cột sống của bạn tạo thành đường thẳng tự nhiên.
• Tìm mua hoặc tự may một chiếc gối êm ái, chất liệu thấm hút tốt, có nhồi lông vũ, đồng thời thường xuyên thay gối mới khi gối cũ mất đi hình dáng và mức độ mềm mại ban đầu. 
• Với thiết kế phù hợp, những loại gối mút (gối memory foam) có khả năng nâng đỡ đầu và cổ tốt, hạn chế áp lực lên các vị trí tỳ nén ở vai, gáy, đầu trong suốt giấc ngủ. 
• Tránh dùng gối quá cứng hoặc quá cao, vì điều này làm cổ bạn bị cong cả đêm, gây đau nhức vào sáng hôm sau.
• Lựa chọn nơi ngủ ấm áp và mềm mại, ưu tiên ngủ trên giường. Việc ngủ ở ghế sofa sẽ làm tăng nguy cơ đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy.
• Duy trì nhiệt độ của chỗ ngủ ở mức vừa phải, ổn định. Nếu ngủ dưới luồng không khí mát lạnh trước quạt máy hay máy lạnh, bạn sẽ rất dễ bị đau cứng cổ.
• Đảm bảo thẳng lưng, đúng tư thế trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là khi đứng, đi, ngồi.
• Bố trí vị trí bàn ghế và điều chỉnh màn hình máy tính sao cho màn hình ngang tầm mắt và khi ngồi làm việc, đầu gối của bạn hơi thấp hơn hông.
• Không cúi quá nhiều về trước hoặc đi, ngồi, đứng gù lưng. Nếu buộc phải giữ nguyên một tư thế trong thời gian dài, hãy dành ra những khoảng nghỉ ngắn khoảng 5 – 10 phút để đi lại xung quanh hoặc tập thể dục nhẹ nhàng.
• Hạn chế nghe điện thoại bằng cách kẹp giữa tai và vai.
• Thường xuyên vận động, chơi thể thao hay tập thể dục nhằm tăng cường tuần hoàn máu, đồng thời tăng cường sức mạnh cơ bắp.

Chứng đau mỏi vai gáy cổ sau khi ngủ dậy xuất phát từ nguyên nhân cơ học thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu cơn đau diễn ra liên tục, thường xuyên với mức độ đau nhức tăng dần thì bạn nên đi thăm khám bác sĩ ngay. Bên cạnh các phương pháp giảm đau và phòng tránh trên, hãy tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để nhanh chóng hồi phục.