Rối loạn phân liệt cảm xúc là gì? Chữa được không?

Tùy vào mỗi người mà chứng rối loạn phân liệt cảm xúc có những biểu hiện khác nhau. Vậy các triệu chứng bệnh là gì? Điều trị chứng bệnh này như thế nào? Cùng tìm hiểu rõ hơn chứng bệnh này thông qua bài viết dưới đây.

Những thông tin sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị tình trạng này:

Rối loạn cảm xúc phân liệt là gì?

Rối loạn cảm xúc phân liệt là một rối loạn tâm thần, gồm cả chứng loạn thần (mất liên hệ với thực tế) và các rối loạn về  nhân cách (nhưng trầm cảm hoặc hưng cảm).

Phân loại rối loạn cảm xúc phân liệt

Dựa vào loại rối loạn nhân cách, rối loạn phân liệt cảm xúc được chia thành 2 kiểm sau đây:

• Kiểu trầm cảm: Trong đó thời gian bị trầm cảm là chủ yếu.
• Kiểu lưỡng cực: Khác với kiểu trầm cảm, kiểu lưỡng cực gồm cả những cơn hưng cảm mà biểu hiện của nó là cơ thể có năng lượng cao, tâm trạng vô cùng hứng khởi, cởi mở hoặc kích thích. Đi kèm với nó là những khoảng thời gian trầm cảm. Tuy nhiên, có những trường hợp không xuất hiện khoảng thời gian này.

Trong số những người bị tâm thần phân liệt, rối loạn phân liệt cảm xúc chỉ bằng 1/3 người mắc bệnh tâm thân liệt, tương đương với tỉ lệ là 0,3%. Thông thường, nam giới có tỉ lệ mắc bệnh ít hơn nam giới, 2/3 số người được chẩn đoán mắc bệnh rối loạn tâm thần phân liệt cảm xúc là phụ nữ.

Nguyên nhân gây bệnh

Cho đến nay nguyên nhân gây nên tình trạng này vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh có thể do một hoặc nhiều nguyên nhân sau đây gây ra:

• Sự bất thường của cấu tạo bộ não và các chất hóa học trong não gây ra. Chẳng hạn như mất cân bằng chất serotoin và dopamin do liên quan đến gen.
• Do lạm dụng các loại thuốc: Theo các nghiên cứu, nếu dùng các loại thuốc gây ảnh hưởng đến tâm lý như LSD được xem là yếu tố khiến bệnh phát triển nặng hơn.
• Cơ thể bị stress, căng thẳng kéo dài: Bản thân người bệnh chịu những cúc sốc tâm lý như li dị, người thân qua đời hoặc mất việc có thể khiến bệnh bộc phát.

Bên cạnh đó, các yếu tố như môi trường, nhiễm virus, phơi nhiễm với các chất độc hại khi còn trong bụng mẹ có thể gây bệnh. Một số chuyên gia cho rằng rối loạn phân liệt cảm xúc còn có liên quan đến bệnh tâm thần phân liệt.

Triệu chứng bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc

Tùy vào từng đối tượng mà các triệu chứng rối loạn phân liệt cảm xúc có sự thay đổi. Trong đó, một vài trường hợp sẽ có những khoảng thời gian cải thiện triệu chứng. Tuy nhiên, nhìn chung người mắc phải tình trạng này sẽ xuất hiện các triệu chứng sau đây:

• Xuất hiện ảo giác, thường nhìn thấy hoặc nghe thấy những điều không có thật.
• Có suy nghĩ hoang tưởng, hoang tưởng
• Suy nghĩ thiếu tổ chức
• Tốc độ nói quá nhanh
• Bị trầm cảm hoặc cáu kỉnh. Người bệnh sẽ có cảm giác buồn bã, trống rỗng, vô dụng hoặc mắc phải những biểu hiện trầm cảm khác.
• Khó tập trung trong công việc hay học tập
• Hưng cảm hoặc tăng hoạt. Cơ thể có cảm giác hưng phấn tột cùng, những suy nghĩ trong đầu có thể lướt qua nhanh. Đồng thời, bản thân gây ra các hành vi nguy hiểm cho mình hoặc cho những người xung quanh.
• Có ý nghĩ tử tự
• Chán ăn, ăn không ngon miệng
• Khó ngủ, ngủ không sâu giấc
• Vệ sinh cá nhân kém
• Có sự tách biệt với xã hội

Ai có nguy cơ bị rối loạn tâm thần phân liệt?

Bất cứ ai cũng có thể mắc phải tình trạng này. Tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn nếu thuộc một trong số các trường hợp sau:

• Người có họ hàng chung dòng máu bị rối loạn phân liệt cảm xúc, rối loạn lưỡng cực hoặc bị tâm thần phân liệt.
• Xảy ra những sự kiện, biến cố lớn làm kích hoạt triệu chứng.
• Dùng đến các loại thuốc tâm thần kinh (tâm thần hoặc thần kinh)

Nguy cơ gây biến chứng

Nếu không được điều trị mà để bệnh kéo dài, rối loạn cảm xúc phân liệt cũng sẽ gây ra nhiều biến chứng tương tự như bệnh rối loạn nhân cách và tâm thần phân liệt:

• Có suy nghĩ và hành vi tự tử
• Nghiện ma túy hoặc các chất kích thích khác
• Gây khó khăn cho việc duy trì phác đồ điều trị
• Các hành vi hoang cảm như chi tiêu hoang phí.

Các phương pháp chẩn đoán và điều trị rối loạn tâm thần phân liệt

1. Chẩn đoán

Chẩn đoán rối loạn phân liệt cảm xúc nhằm loại trừ các rối loạn sức khỏe tâm thần khác, do một tình trạng sức khỏe nào đó hoặc do dùng thuốc gây ra. Vì thế, trước tiên các bác sĩ sẽ dựa vào biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân để đưa ra những chẩn đoán đầu tiên. Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, các loại thuốc đang dùng có thể gây ra triệu chứng rối loạn phân liệt. Sau khi đã loại trừ được những nguyên nhân thực tổn, người bệnh sẽ được chỉ định đến bác sĩ tâm thần.

Tại đây các bác sĩ tâm thần sẽ tiếp tục điều tra bệnh lý để thu thập được nhiều thông tin hơn. Bác sĩ sẽ hỏi về suy nghĩ của bạn và các triệu chứng. Những vấn đề có liên quan đến chứng rối loạn tâm thần sẽ được khai thác. Từ những thông tin thu thập được, bác sĩ sẽ đưa ra được những chẩn đoán chính xác hơn và kế hoạch điều trị hiệu quả.

Do chứng rối loạn cảm xúc phân liệt có các biểu hiện tương tự như các rối loạn tâm thần khác. Chính vì thế mà việc chẩn đoán chính xác bệnh lý là điều vô cùng quan trọng. Bởi nếu chẩn đoán bệnh tâm thần phân liệt hoặc rối loạn nhân cách có thể trở thành rối loạn phân liệt cảm xúc và ngược lại.

Việc chẩn đoán bệnh được dựa vào các tiêu chí sau đây:

• Dựa vào quãng thời gian liên tục của các triệu chứng rôi loạn nhân cách (như trầm cảm, hưng cảm hoặc cả 2)
• Khi đang trong thời gian bị bênh, triệu chứng của loạn thần xuất hiện và kéo dài khoảng 2 tuần trong khi nhân cách hoàn bình thường.
• Các triệu chứng rối loạn nhân cách tồn tại trong một khoảng thời gian đáng kể.
• Những triệu chứng xuất hiện không do bất cứ nguyên nhân nào khác như thuốc, ma túy, các bệnh lý khác.

Để loại trừ các nguyên nhân gây triệu chứng khác, các xét nghiệm sàng lọc có thể được chỉ định cho người bệnh. Nó sẽ giúp loại trừ các tình trạng có những triệu chứng tương tự như nghiện ma túy, uống rượu. Những xét nghiệm chẩn đoán như CT scan hoặc MRI cũng có thể được áp dụng.

2. Các phương pháp điều trị bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc

Chữa bệnh rối loạn cảm xúc phân liệt cần phải có sự kết hợp của nhiều phương pháp để mang đến tác dụng tốt. Cụ thể như sau:

Uống thuốc tây:

Tùy vào từng trường hợp mà các loại thuốc được chỉ định cũng có sự khác nhau. Trong đó, các thuốc được kê đơn gồm có:

• Thuốc chống loạn thần: Nhằm điều trị các triệu chứng như ảo tưởng, xuất hiện ảo giác hoặc có những suy nghĩ lệch lạc. Paliperidone (Invega) là loại thuốc duy nhất được FDA Hoa Kỳ cho phép sử dụng để điều trị rối loạn phân liệt cảm xúc. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê thêm những loại thuốc chống loạn thần khác để giúp quản lý các triệu chứng.
• Thuốc ổn định khí sắc: Có tác dụng làm ổn định các cơn trầm cảm hoặc hưng cảm ở người bệnh.
• Thuốc chống trầm cảm: Loại thuốc này có thể làm giảm những cảm xúc buồn bã, tuyệt vọng hoặc giúp cho bệnh nhân có thể ngủ sâu hơn, ngon hơn và tập trung hơn.

Chữa trị tâm lý:

Mục tiêu của việc tư vấn tâm lý là giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về bệnh của mình, bình thường hóa các xu hướng và giảm thiểu triệu chứng bệnh. Xây dựng mối quan hệ tin tưởng với người điều trị cũng giúp họ học được cách quản lý triệu chứng. Các buổi học sẽ tập trung vào việc xây dựng kế hoạch và giải quyết các mối quan hệ.

Tuy nhiên, liệu pháp tâm lý cần có sự góp sức của các thành viên trong gia đình. Nhờ sự hỗ trợ từ người thân, những bệnh nhân bị rối loạn phân liệt cảm xúc sẽ cảm thấy tốt hơn.

Đào tạo các kỹ năng sống:

Các chuyên gia sẽ chú ý đào tạo những kỹ năng cần thiết cho công tác giao tiếp xã hội, giúp người bệnh biết cách chăm sóc bản thân và thực hiện các hoạt động hàng ngày như các công việc của gia đình, quản lý tiền bạc.

Để bệnh nhân nhập viện:

Một số trường hợp, những cơn tâm thần sẽ trở nên nghiêm trọng cần nhập viện. Nhất là đối với những người có ý định tự tử hoặc đe dọa gây hại cho người khác thì đây là biện pháp cần thực hiện ngay.

Những người mắc phải tình trạng này có tiên lượng tốt hơn so với đa số các rối loạn tâm thần khác. Nhưng để khắc phục được tình trạng này cần phải trải qua một quá trình điều trị lâu dài. Họ có thể có cuộc sống hoàn toàn bình thường tương tự như những người khác nếu được điều trị.

Điều trị rối loạn phân liệt cảm xúc bằng phương pháp sốc điện (ETC):

Nếu bệnh nhân là người trưởng thành và không đáp ứng với những biện pháp điều trị trên, phương pháp sốc điện xẽ được áp dụng.

3. Xây dựng chế độ sinh hoạt phù hợp để khắc phục triệu chứng

Dù được điều trị bằng cách nào đi chăng nữa thì xây dựng một lối sống khoa học vẫn là điều nên làm. Nó không những làm cho các triệu chứng được cải thiện một cách nhanh chóng mà còn có tác dụng phòng ngừa rối loạn phân liệt cảm xúc.

Sau đây là một số biện pháp nên áp dụng:

Tìm hiểu những thông tin về bệnh:

Nếu nắm rõ được các đặc điểm về bệnh, bệnh nhân sẽ chủ động hơn trong việc điều trị, từ đó tuân thủ đúng theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Ngoài ra, giáo dục về tình trạng này còn giúp người thân trong gia đình và bạn bè xung quanh hiểu và thông cảm được cho bệnh nhân.

Không nên bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo:

Trong cuộc sống hàng ngày, nên chú ý đến những vấn đề gây trở ngại cho công việc hoặc có thể gây ra triệu chứng. Trước khi chúng xuất hiện, hãy lên danh sách những công việc cần làm, đồng thời liên hệ với các bác sĩ chuyên khoa nếu cần để ngăn chặn tình hình tồi tệ hơn.

Tham gia vào các nhóm rối loạn phân liệt cảm xúc:

Khi được kết nối với những người có cùng hoàn cảnh giống mình, họ sẽ cảm thấy được chia sẻ, đồng cảm. Các  nhóm này cũng sẽ giúp những người trong gia đình và bạn bè có những biện pháp đối phó.

Tránh sử dụng các chất kích thích như ma túy, rượu bia, thuốc lá:

Chúng đều là những chất có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng. hoặc làm giảm hiệu quả của những loại thuốc đang điều trị. Vì vậy không nên sử dụng những chất này, đồng thời cần phải điều trị tình trạng nghiện ma túy, rượu bia nếu có.

Trên đây là những thông tin cần biết về rối loạn phân liệt cảm xúc và một số biện pháp đối phó với bệnh. Cũng giống như các bệnh lý tâm thần khác, bệnh nếu không được điều trị sớm và kịp thời, có thể gây ra nhiều hệ lụy. Vì thế, hiểu rõ các thông tin về bệnh và những biện pháp điều trị sẽ giúp bệnh nhân chủ động hơn trong việc chữa trị và phòng ngừa.