Tiểu đường thai kỳ: Nguyên nhân, biểu hiện và cách xử lý an toàn

Tiểu đường thai kỳ là bệnh thường gặp trong giai đoạn mang thai của chị em phụ nữ. Đây được cho là chứng bệnh khá phổ biến xuất hiện trong thai kỳ hoặc bạn cũng có thể đã mắc từ trước và đến thời gian này nó trở nặng và biểu hiện rõ hơn. Tham khảo bài viết sau đây để được giải đáp về nguyên nhân, biểu hiện cũng như cách xử lý an toàn.

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ hay còn gọi là đái tháo đường là tình trạng rối loạn dung nạp glucose (theo định nghĩa cũ). Còn ngày nay, theo quan điểm mới thì đây chính là tình trạng nội tiết tố insulin của tụy bị thiếu hụt hoặc do các tác động trong thời kỳ mang thai dẫn đến việc cơ thể không chuyển hóa được chất này trong cơ thể.

Bệnh tiểu đường xảy ra cũng có thể giải thích theo nguyên nhân do lượng glucose đóng một vai trò thiết yếu trong cơ thể không có đủ insulin để hỗ trợ cho quá trình vận chuyển từ đó gây ra tình trạng tiểu đường do có một lượng đường quá nhiều trong các mạch máu.

Bên cạnh đó, trong quá trình mang thai, người mẹ có thể sẽ có nguy cơ mắc phải chứng bệnh này cao hơn. Nguyên nhân có thể được lý giải là do quá trình hình thành và phát triển của thai nhi, nhau thai đã điều tiết ra một loại nội tiết tố đặc biệt. Chính tác nhân này đã làm ảnh hưởng đến vai trò của insulin. 

Tiểu đường thai kỳ thường phát triển chủ yếu trong thời kỳ mang thai ở tháng thứ 24. Do bệnh có ảnh hưởng trực tiếp đến lượng máu, tế bào trong cơ thể nên có nguy cơ sẽ gây ra những tác động không tốt đến sức khỏe của người mẹ và thai nhi. Tuy nhiên, một số trường hợp thường sẽ biến mất tình trạng bệnh này sau khi sinh con.

Bệnh tiểu đường thai kỳ thường được chia thành 2 giai đoạn là tiểu đường tuýp 1 và tiểu đường tuýp 2 và cả 2 đều có thể sẽ chấm dứt khi bé chào đời. Tuy nhiên, trong một số trường hợp rủi ro bệnh có thể kéo dài và gây ra các biến chứng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Nguyên nhân gây tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ là bệnh có thể phát triển từ lúc mang thai với mức độ tăng dần. Một số trường hợp mắc phải tình trạng này ngay cả khi không có bất cứ vấn đề nào trong máu. Ngoài sự tác động của việc hình thành nhau thai gây nên bệnh thì còn tồn tại một số nguyên nhân có thể kể đến như sau:

1. Ảnh hưởng bởi thói quen sinh hoạt, ăn uống

Thói quen sinh hoạt của phụ nữ mang thai thường bị xáo trộn trong giai đoạn thai kỳ. Chính những thay đổi trong cơ thể khiến cho bà bầu bị đau nhứt xương khớp nên rất hạn chế vận động, những đối tượng này dễ mắc phải tình trạng tiểu đường tuýp 2.

Có thể thấy rằng, thói quen ăn uống thiếu khoa học trong giai đoạn thai kỳ chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiểu đường nhanh chóng. Việc cho cơ thể dung nạp một lượng đường lớn và cơ thể lúc này không thể tiêu hao được sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Ngoài những thay đổi trong ăn uống, quá trình sinh hoạt không hợp lý cũng chính là nguyên nhân gây ra tình trạng tiểu đường thai kỳ. Tình trạng tăng cân khiến cơ thể người phụ nữ trở nên nặng nề, từ đó nhiều trường hợp sẽ rất ngại vận động khiến lượng đường trong máu không ngừng tăng lên theo từng ngày.

2. Tình trạng béo phì trước khi mang thai

Tình trạng tăng cân gây béo phì có thể xuất hiện từ trước khi mang thai và trong giai đoạn thai kỳ nó diễn biến ngày càng phức tạp hơn rất nhiều. Theo đó, phụ nữ mang thai thường có tỷ lệ mỡ cao hơn bình thường và lượng đường huyết chịu tác động của insulin cũng trở nên khó khăn hơn do chất này hoạt động không còn hiệu quả như trước nữa.

Bạn nên biết rằng, béo phì chính là tình trạng có nguy cơ dẫn đến tiểu đường cao ngay cả khi không mang thai. Sở dĩ nó gây ra bệnh này là do tuyến tụy phải chịu những tác động không tốt khiến cho quá trình hoạt động không còn hiệu quả như trước.

Do đó, nếu bạn gặp phải vấn đề này khi mang thai thì tốt nhất nên có biện pháp cải thiện theo lời khuyên của bác sĩ cũng như thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt khoa học hơn.

3. Tăng cân quá mức khi mang thai

Việc tăng cân trong quá trình mang thai là một vấn đề không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, bạn cần có biện pháp để tăng cân một cách hợp lý, vừa đảm bảo được sức khỏe cho bản thân và thai nhi vừa kiểm soát được trọng lượng trong mức độ cho phép.

Theo đó, các bác sĩ chuyên khoa cho rằng, trong quá trình mang thai người mẹ có thể tăng từ 5 – 7kg bao gồm cả trọng lượng của thai nhi và phần nước ối. Mặc khác, nếu trọng lượng vượt quá ngưỡng này với con số cao hơn thì nó có thể gây ra một số biến chứng, đặc biệt là tiểu đường thai kỳ.

Thông thường, khi cơ thể béo phì, khả năng hoạt động của insulin cũng từ đó mà bị ảnh hưởng. Ngoài nhau thai thì các tế bào mỡ bắt đầu tấn công và gây ảnh hưởng đến chức năng của insulin, tình trạng này còn kéo theo mức đường huyết cao và rất khó khăn trong việc làm giảm sút.

4. Mắc bệnh cao huyết áp khi mang thai

Có thể nói rằng, bệnh tiểu đường chính là một biến chứng của tình trạng cao huyết áp. Theo các thống kê cho rằng, những bà mẹ bầu mắc chứng bệnh này thường sẽ có nguy cơ gây ra tình trạng đái tháo đường thai kỳ tăng gấp 3 lần so với người bình thường.

Có thể lý giải tình trạng này là do huyết áp cao sẽ gây ra những tác động xấu làm ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể khiến cho hoạt động của insulin trở nên khó khăn hơn. Những trường hợp bà mẹ mắc phải tình trạng tăng huyết áp cũng sẽ có ngu cơ mắc phải tình trạng tiểu đường trong lần mang thai tiếp theo.

5. Do tính di truyền

Một số nhà nghiên cứu chuyên khoa cho rằng, tiểu đường thai kỳ xuất hiện có thể là do được di truyền. Tức là khi thành viên trong gia đình bạn mắc phải tình trạng này thì bạn cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh, đây không phải là một điều hiếm gặp.

Thường thì những đối tượng di truyền bệnh này thường có insulin hoạt động rất yếu. Nguy cơ mắc phải tình trạng tiểu đường cũng có thể sẽ diễn ra ngay khi sức khỏe bình thường. Do đó, nên thực hiện kiểm tra định kỳ nếu như bạn đang mang thai và thành viên trong gia đình đã từng có tiền sử mắc bệnh.

6. Sinh con muộn

Sinh con khi tuổi quá lớn cũng chính là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng tiểu đường thai kỳ. Cụ thể, phụ nữ ngoài 35 tuổi mang thai thường sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những đối tượng khác.

Bởi lẽ, thời điểm này các chức năng hormone của bạn có thể dễ bị rối loạn. Từ đó, quá trình điều tiết insulin cũng gặp phải những trở ngại nhất định và khiến cơ thể dễ mắc phải tình trạng tiểu đường thai kỳ cao hơn. 

7. Sinh con nặng cân vào lần mang thai trước

Theo các thống kê gần đây cho rằng, tình trạng sinh con có cân nặng cao vào lần sinh trước có thể khiến lượng đường huyết trong lần mang thai sau tăng lên khá nhiều. Do lúc này các hormone trong nhau thai phải hoạt động mạnh mẽ, đường và nguồn năng lượng chuyển đến trẻ sơ sinh cũng rất cao. Đây chính là nguyên nhân làm tăng lượng đường trong máu do người mẹ phải truyền nguồn năng lượng này sang cho thai nhi.

Nếu gặp phải tình trạng tương tự, bạn có thể hạn chế bằng cách thay đổi các thói quen sinh hoạt và ăn uống. Hoặc an toàn hơn, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn về tình trạng của mình.

Biểu hiện tiểu đường thai kỳ

Thông thường, tiểu đường thai kỳ thường không có các triệu chứng nhận biết điển hình. Tùy vào cơ địa và tình trạng bệnh mà các thai phụ có thể mang những dấu hiệu khác nhau, không rõ ràng. Chung quy lại, phụ nữ mang thai mắc phải bệnh này thường có một số biểu hiện sau:

• Mẹ bầu thường xuyên khát nước và đi tiểu nhiều hơn bình thường.
• Xuất hiện tình trạng nấm men ở vùng kín gây ra ngứa ngáy rất khó chịu.
• Khi gặp một số vết thương gây chảy máu thường phải mất nhiều thời gian thì mới có thể chữa lành được.
• Có hiện tượng sụt cân nhưng không biết nguyên nhân do đâu.
• Luôn trong trạng thái mệt mỏi, lờ đờ, thiếu năng lượng và không có sức sống.
• Nước tiểu có mùi lạ và có kiến bu.

Tiểu đường trong thai kỳ có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của thai phụ và thai nhi. Do đó, điều bạn cần làm để có thể ngăn chặn tình trạng này đó chính là thực hiện các nghiệm pháo tầm soát đầy đủ trong quá trình mang thai để kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường và xử lý nhanh chóng, hiệu quả.

Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không? Có ảnh hưởng đến em bé không?

Tiểu đường trong giai đoạn thai kỳ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì có thể sẽ gây ra các biến chứng nguy hiểm làm ảnh hưởng đến sức khỏe của cả người mẹ và thai nhi trong bụng. Khi lượng insulin trong máu không đủ cao để chuyển hóa thì có thể sẽ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực trong suốt giai đoạn mang thai. 

Cụ thể, tiểu đường thai kỳ có thể gây ra các ảnh hưởng như sau:

1. Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ

Mẹ bầu mắc phải tình trạng tiểu đường trong giai đoạn thai kỳ thường có thể để lại các biến chứng như:

• Những biến chứng thường gặp thường là tiền sản giật cao gấp 4 lần so với người bình thường, tình trạng nhiễm trùng, băng huyết sau khi sinh,…
• Có thể khiến mẹ bầu khó sinh hơn, những lượng đường trong máu của người mẹ sẽ được truyền sang cho bé và làm cho tuyến tụy của bé phải hoạt động nhiều hơn bình thường để sản sinh ra insulin. Trong một số trường hợp nguy hiểm có thể gây ra tình trạng gãy xương, tổn thương não trong quá trình sinh nở,…
• Có thể dẫn đến nguy cơ sinh non.
• Một số biến chứng nghiêm trọng có thể gây thai chết lưu vỡ nước ối gây nguy hiểm không chỉ cho mẹ mà còn cả bé.

2. Tiểu đường thai kỳ tác động xấu đến thai nhi

Tình trạng tiểu đường thai kỳ không chỉ gây ra ảnh hưởng đến người mẹ mà còn có thể khiến thai nhi bị ảnh hưởng theo. Do đó, nếu không được phát hiện và kiểm soát tốt thì nó sẽ có nguy cơ gây ra những tác động xấu đến sức khỏe của em bé như:

• Thai nhi có nguy cơ dị tật, chậm phát triển hơn so với trường hợp bình thường.
• Thai to, sự hình thành và phát triển của phổi bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
• Tình trạng mẹ bầu bị thừa cân dẫn đến tiểu đường trong khi mang thai cũng có thể khiến cho thai nhi bị ảnh hưởng và có mức cân nặng vượt quá chuẩn tiêu chuẩn quy định so với những bé khác.
• Trẻ sơ sinh có thể mắc phải tình trạng hạ đường huyết do tuyến tụy vẫn còn tiếp tục sản sinh ra insulin để có thể điều tiết lượng đường dư thừa từ trước. Một số trường hợp nguy hiểm hơn có thể dẫn đến tình trạng co giật và gây ra tình trạng tổn thương não nếu không được phát hiện và cứu chữa kịp thời.
• Trẻ sơ sinh cũng có thể mắc phải hội chứng suy hô hấp do sinh non và phổi chưa được phát triển một cách hoàn thiện nhất có thể.
• Một số dị tật ở đường tiết niệu, hệ thần kinh, tim mạch,… cũng có thể xảy ra.
• Có thể gây ra tình trạng vàng da sau 28 ngày sinh.

Cách xử lý an toàn khi bị tiểu đường thai kỳ

Khi thai phụ mắc phải tình trạng tiểu đường thai kỳ thì tốt nhất nên đến ngay bác sĩ để được thăm khám và điều trị ngay khi có những triệu chứng đầu tiên. Điều này giúp quá trình kiểm soát bệnh diễn ra kịp thời, từ đó hạn chế được những biến chứng nguy hiểm xảy ra.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể kết hợp phác đồ điều trị của bác sĩ với những gợi ý sau đây để có thể nhanh chóng kiểm soát được tình trạng bệnh của mình:

1. Những thực phẩm mẹ bầu bị tiểu đường nên sử dụng

Chế độ dinh dưỡng bổ sung được các chất cần thiết có thể sẽ giúp mẹ bầu nhanh chóng khắc phục được tình trạng bệnh của mình. Theo đó, khi mắc bệnh tiểu đường trong giai đoạn này, bạn nên chú ý bổ sung thêm các loại thực phẩm như:

• Nên ăn sáng với chế độ ăn bằng ngũ cốc nguyên hạt, có thể ăn kèm với trứng luộc và sữa chua để đảm bảo chất dinh dưỡng đầy đủ. Tốt nhất bạn nên tham khảo thêm những khẩu phần ăn đa dạng hơn để có thể không gây nhàm chán.
• Đảm bảo cung cấp cho cơ thể đầy đủ 2 lít nước mỗi ngày.
• Hạn chế sử dụng tinh bột hoặc các nhóm thức ăn có chứa quá nhiều carbonhydrat.
• Bổ sung thêm nhiều loại rau củ như cần tây, súp lơ xanh, cà rốt,  rau diếp, rau cải,…
• Thêm các loại thực phẩm giàu protein vào bữa ăn hằng ngày như thịt lợn, gà, bò,… hoặc các sản phẩm được chế biến từ sữa.
• Bổ sung thêm các loại thực phẩm giàu chất xơ: trái cây, rau xanh, đậu bắp,…

2. Mẹ bầu bị tiểu đường nên kiêng ăn gì?

Ngoài những loại thực phẩm cần bổ sung thì bạn cũng nên chú ý để tránh những loại thức ăn có thể khiến cho quá trình bệnh diễn biến nặng hơn, cụ thể như:

• Không ăn các loại thức ăn có chứa quá nhiều carbonhydrat, thành phần này thường có nhiều trong các loại bánh mì, bánh ngọt, cơm trắng, xôi, nước ngọt,…
• Tuyệt đối không sử dụng các loại thức ăn có chứa chất béo bão hòa như dầu oliu, dầu hướng dương, các loại hạt,…
• Nên hạn chế các loại thức ăn như xúc xích, thịt xông khói,…
• Hạn chế những loại thực phẩm có chứa nhiều đường

3. Thay đổi chế độ sinh hoạt lành mạnh

Chế độ sinh hoạt cũng có tác động mạnh khiến cho quá trình phát triển của bệnh có thể sẽ diễn biến phức tạp hơn rất nhiều. Do đó, để nhanh chóng giảm tình trạng bệnh thì tốt nhất bạn nên thực hiện theo một số gợi ý dưới đây:

• Nên chú ý tập thể dục mỗi ngày, nhất là vào buổi sáng sau khi thức dậy.
• Bạn có thể đi bộ mỗi ngày từ 30 phút hoặc vận động nhẹ nhàng.
• Nên nghỉ ngơi đầy đủ và hạn chế việc thức quá khuya có thể gây ra ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của bạn.
• Luôn giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng hoặc làm việc quá sức.

4. Một số loại thuốc có thể được bác sĩ chỉ định

Việc điều trị bằng thuốc đối với những mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ thường sẽ được các bác sĩ chỉ định để tình trạng bệnh nhanh chóng được cải thiện. Theo đó, Insulin human chính là loại thuốc tốt nhất và đã được FDA công nhận. Đây cũng là một loại thuốc sử dụng rất an toàn cho các mẹ bầu và công dụng đã được chứng minh bởi rất nhiều các tổ chức Y tế có uy tín.

Theo đó, khi sử dụng thuốc bạn cần kết hợp với việc đo đường huyết mỗi ngày để có thể kiểm soát được tình trạng bệnh một cách chặt chẽ nhất. Khi tiến hành đo, bạn nên thực hiện vào trước bữa ăn và sau 2 giờ sau khi ăn, trước khi đi ngủ. Nếu thấy bất cứ dấu hiệu nào bất thường thì nên báo ngay với các bác sĩ để có thể nhanh chóng cứu chữa kịp thời.

5. Kiểm soát lượng đường huyết

Trong quá trình điều trị tiểu đường thai kỳ, bạn cần đảm bảo kiểm soát tốt nồng độ Glucose trong một khoảng thời gian nhất định để đảm bảo luôn hàm lượng luôn giữ ở mức độ cho phép. Theo đó, bạn nên lưu ý rằng lượng chất này có nồng độ  tương ứng với các thời gian sau đây:

• Trước bữa ăn: 95 mg / dL hoặc ít hơn
• Một giờ sau bữa ăn: 140 mg / dL hoặc ít hơn
• Hai giờ sau bữa ăn: 120 mg / dL hoặc ít hơn.

Phòng ngừa tiểu đường thai kỳ

Trước những biến chứng nguy hiểm mà tiểu đường thai kỳ mang lại thì tốt nhất bạn nên có biện pháp phòng tránh hiệu quả. Điều này không chỉ giúp đảm bảo tốt sức khoẻ cho bản thân mà còn tạo điều kiện cho thai nhi phát triển tốt và toàn diện nhất.

• Trong chế độ ăn uống của các mẹ bầu nên lưu ý kỹ trong giai đoạn này nên hạn chế đến mức thấp nhất việc sử dụng các loại thực phẩm có chứa lượng đường quá cao, nhất là sữa đặc, bánh kẹo, bánh chưng,….
• Nên chia nhỏ các bữa ăn hằng ngày, cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng, nhất là chất xơ.
• Thực hiện tầm soát bệnh tiểu đường trong quá trình mang thai tại bệnh viện và các trung tâm y tế có uy tín để đảm bảo phát hiện bệnh kịp thời và có liệu pháp điều trị hiệu quả.
• Nên đi bộ sau bữa ăn để có thể làm giảm các tác nhân có thể khiến insulin trong cơ thể bị tiêu hao. Điều này cần phải được chú trọng hơn nhất là đối với các phụ nữ gặp phải tình trạng béo phì trước khi mang thai.
• Đảm bảo mức đường huyết luôn nằm trong giới hạn cho phép, nếu có dấu hiệu bất thường thì nên báo ngay với bác sĩ trong thời gian sớm nhất.

Tiểu đường thai kỳ là một bệnh lý có thể gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực, do đó bạn không nên chủ quan trước tình trạng này. Mọi phương pháp phòng ngừa cần được quan tâm và thực hiện đúng để hạn chế nguy cơ mắc bệnh ở mức thấp nhất. Hy vọng bài viết đã có thể cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết để giải đáp những thắc mắc xung quanh căn bệnh này.