Viêm lợi trùm là gì? Nguy hiểm không? Cách điều trị

Viêm lợi trùm đề cập đến tình trạng viêm sưng tổ chức mô nướu bao xung quanh răng thường ảnh hưởng đến răng số 8. Ngoài gây ra các triệu chứng khó chịu thì tình trạng này còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không sớm can thiệp. Tốt nhất nên chủ động thăm khám bác sĩ để được hướng dẫn điều trị phù hợp.

Viêm lợi trùm là bệnh gì?

Viêm lợi trùm là thuật ngữ y khoa đề cập đến tình trạng sưng viêm mô nướu bao xung quanh răng đang mọc. Tình trạng này thường xảy ra phổ biến ở răng số 8 (răng khôn) do răng mọc khá muộn nên không có đủ không gian để phát triển.

Thông thường, mô nướu bao xung quanh chân răng giúp bảo vệ và cố định răng trên cung hàm. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân, mô nướu có thể phát triển trùm lên răng và gây cản trở quá trình mọc răng. Khi răng phát triển, mô nướu rất dễ bị kích thích dẫn tới sưng viêm, phù nề và đau nhức.

Hơn nữa, tình trạng này còn khiến cho thức ăn thừa dễ mắc kẹt vào khe hở giữa răng và phần lợi trùm. Từ đó tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại sinh sôi và gây viêm nhiễm tại chỗ.

Bệnh viêm lợi trùm thường ảnh hưởng đến những người trong độ tuổi mọc răng khôn (khoảng từ 17 – 29 tuổi). Bởi trên thực tế, bệnh lý nha khoa này rất ít khi xảy ra ở các vị trí khác ngoài răng số 8 hàm dưới.

Căn cứ vào quá trình tiến triển, bệnh viêm lợi trùm được chia làm 2 giai đoạn. Bao gồm:

– Giai đoạn cấp tính:

Ở giai đoạn này, tình trạng viêm thường kích hoạt một cách đột ngột. Mức độ viêm và phù nề nặng gây đau nhức, sốt và sưng hạch góc hàm. Các triệu chứng này có thể thuyên giảm nhanh nếu được điều trị kịp thời và đúng cách. Tuy nhiên nếu chủ quan, vi khuẩn có thể phát triển và khiến cho nhiễm trùng lan rộng.

– Giai đoạn mãn tính:

Viêm lợi trùm mãn tính đề cập đến tình trạng mô nướu bao quanh răng bị nhiễm trùng kéo dài. Mặc dù mức độ viêm không quá nặng nhưng rất dễ tái phát theo chu kỳ. So với giai đoạn cấp thì giai đoạn mãn tính có triệu chứng nhẹ và mờ nhạt hơn. Do đó ít khi được chú ý đến.

Nguyên nhân gây bệnh viêm lợi trùm

Theo nhận định của các bác sĩ nha khoa, nguyên nhân trực tiếp dẫn đến viêm lợi trùm là do mọc răng (chủ yếu là răng số 8). Khi răng phát triển sẽ khiến mô nướu xung quanh bị kích thích. Từ đó sẽ hình thành kẽ hở ở nướu và răng, đồng thời tạo điều kiện để thức ăn bám dính khiến cho vi khuẩn sinh sôi mạnh.

Răng số 8 thường mọc trong độ tuổi trưởng thành (khoảng 17 – 29 tuổi). Lúc này, răng thường không có đủ không gian để phát triển. Do đó thường bị mọc lệch, mọc ngầm khiến cho mô nướu và các răng khác trên cung hàm bị chèn ép. Đây là lý do làm rõ vấn đề vì sao đa số các trường hợp bị viêm lợi trùm xảy ra ở răng số 8.

Ngoài nguyên nhân trực tiếp thì một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ bị viêm lợi trùm. Phải kể đến như:

1. Vệ sinh răng miệng kém

Vệ sinh răng miệng đúng cách giúp loại bỏ thức ăn thừa, mảng bám và vi khuẩn có hại. Từ đó giúp đảm bảo sức khỏe, ngăn ngừa hình thành cao răng và giúp hệ vi sinh trong khoang miệng luôn được cân bằng.

Ngược lại, với các trường hợp vệ sinh kém thì thức ăn sẽ dễ dàng tích tụ. Nhất là ở trên mặt nhai cùng với kẽ hở giữa răng và mô nướu. Điều này sẽ tạo điều kiện hại khuẩn sinh sôi gây viêm nhiễm và phù nề mô nướu bao xung quanh răng.

2. Hệ miễn dịch suy giảm

Những người có hệ miễn dịch suy giảm thường rất dễ mắc các bệnh nha khoa, trong đó có bệnh viêm lợi trùm. Nguyên nhân là do hệ miễn dịch yếu khiến cho hại khuẩn trong khoang miệng phát triển quá mức mà không được kiểm soát. Đây là nguyên nhân lý giải vì sao bệnh lý nha khoa rất phổ biến ở phụ nữ mang thai, bệnh nhân tiểu đường, người nhiễm HIV/AIDS…

3. Vị trí răng mọc

Thực tế cho thấy, răng số 8 (răng khôn) có nhiều nguy cơ bị viêm lợi trùm hơn các răng khác. Nguyên nhân được lý giải là do thời gian mọc và tính chất của răng.

Hơn nữa, răng khôn còn nằm ở vị trí cuối cùng của cung hàm nên việc vệ sinh và làm sạch cũng trở nên khó khăn hơn. Đây là một trong những yếu tố thường gặp có thể làm tăng nguy cơ bị viêm lợi trùm.

4. Các yếu tố khác

Bên cạnh các nguyên nhân nêu trên, một số yếu tố khác cũng có thể khiến cho nguy cơ bị viêm lợi trùm tăng lên. Bao gồm:

• Đang trong độ tuổi mọc răng số 8 (17 – 29 tuổi)
• Đang mắc các bệnh nhiễm trùng toàn thân
• Có thói quen hút thuốc lá
• Có sẵn các bệnh nha khoa như viêm nha chu, sâu răng, viêm quanh răng…

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm lợi trùm

Trên thực tế, triệu chứng của bệnh viêm trùm lợi có sự khác biệt ở giai đoạn cấp tính và giai đoạn mãn tính. Bên cạnh đó, mức độ của triệu chứng còn phụ thuộc vào một số yếu tố khác. Điển hình như phạm vi phần lợi bao trùm lên răng, tình trạng sức khỏe của mỗi người…

Bệnh viêm lợi trùm cấp tính thường có các dấu hiệu sau:

• Mô nướu bị phù nề, sưng đỏ và nóng hơn so với các mô nướu còn lại
• Nướu răng bị rỉ dịch có mùi hôi khó chịu
• Có dấu hiệu sốt
• Răng bị đau nhức nhiều, gây khó khăn khi ăn uống
• Sưng hạch góc hàm gây cứng hàm và khó mở miệng
• Chán ăn, ăn không ngon miệng
• Cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, uể oải

Các dấu hiệu nhận biết bệnh viêm lợi trùm mãn tính bao gồm:

• Răng bị đau nhức âm ỉ nhưng ở mức độ không nghiêm trọng
• Vùng nướu xung quanh răng bị sưng đỏ và dễ kích ích
• Có mùi hôi khó chịu trong khoang miệng
• Triệu chứng mờ nhạt nhưng rất dễ tái phát theo chu kỳ

Trong một số trường hợp, bệnh viêm lợi trùm có thể tiến triển nặng và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Điển hình như sốt cao, sưng vùng mặt, cứng hàm, nhiễm trùng lan tỏa rộng. Nếu nhận thấy các triệu chứng này cần lập tứ tới bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và hướng dẫn điều trị kịp thời.

Viêm lợi trùm có nguy hiểm không?

Viêm lợi trùm là bệnh lý nha khoa thường gặp, có xu hướng xảy ra phổ biến trong giai đoạn mọc răng khôn. Đây không phải là bệnh lý quá nghiêm trọng, có thể được kiểm soát hoàn toàn nếu sớm chăm sóc và điều trị đúng cách.

Tuy nhiên, cũng có không ít trường hợp người bệnh chủ quan không nghiêm túc điều trị. Lúc này, phần lợi trùm có thể bị phù nề và viêm nhiễm nặng. Từ đó gây ra các triệu chứng đau nhức, sốt cao sưng hạch góc hàm, mệt mỏi, chán ăn. Các tình trạng này khiến cho sức khỏe thể chất và tinh thần bị ảnh hưởng rất nhiều.

Ngoài ra, bệnh viêm lợi trùm không được điều trị còn gây ra các biến chứng khác. Bao gồm:

– Nhiễm trùng lan rộng:

Tình trạng sưng viêm ở phần lợi trùm không được kiểm soát có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi. Chúng sẽ tiết ra nhiều độc tố và tấn công vào các tổ chức sâu hơn. Điển hình như cement, dây chằng nha chu, sàn miệng, xương ổ răng, lưỡi, niêm mạc má… Từ đó làm tăng nguy cơ bị viêm nha chu, viêm tủy răng, áp xe chân răng và nhiễm trùng lan ra toàn bộ sàn miệng.

– Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác:

Ngoài ảnh hưởng tới sức khỏe răng miệng, bệnh viêm lợi trùm còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp. Do miệng là cơ quan có mối liên hệ trực tiếp với cổ họng, mũi, mô xoang và thanh quản.

Viêm lợi trùm kéo dài còn khiến chức năng đề kháng của amidan và niêm mạc hầu họng bị suy giảm. Bên cạnh việc gây viêm họng, viêm amidan thì còn dẫn tới các bệnh viêm đường hô hấp dưới như viêm phế quản, viêm phổi…

– Nguy cơ nhiễm trùng huyết:

Mặc dù không phổ biến nhưng vi khuẩn gây bệnh viêm lợi trùm có thể phát triển và lây lan đến các cơ quan xa như phổi, động mạch tim, não, khớp… Trường hợp nặng có thể dẫn tới nhiễm trùng máu và đe dọa tính mạng nếu không điều trị kịp thời.

Các phương pháp điều trị bệnh viêm lợi trùm hiệu quả

Lựa chọn phương pháp điều trị cho bệnh viêm lợi trùm cần căn cứ vào biểu hiện triệu chứng và các yếu tố liên quan khác. Tốt nhất bạn nên chủ động tìm gặp bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán và hướng dẫn điều trị đúng cách.

Dưới đây là các phương pháp chữa viêm lợi trùm thường được áp dụng:

1. Chăm sóc sức khỏe răng miệng

Trong các trường hợp bệnh nhẹ, răng số 8 mọc thẳng và cơn đau chỉ khu trú ở vị trí đang mọc răng thì các biện pháp chăm sóc có thể đáp ứng tốt. Việc chăm sóc răng miệng đúng cách sẽ giúp cải thiện tốt tình trạng sưng tấy mô nướu hoàn toàn sau khoảng vài tuần.

Cần thực hiện tốt các biện pháp sau đây:

• Dùng nước muối sinh lý và các loại dung dịch sát khuẩn có chứa Hexetidine, Zinc gluconate, Chlorhexidine… để loại bỏ hại khuẩn trong khoang miệng. Đồng thời làm dịu và giảm phù nề ở mô lợi. Nên thực hiện đều đặn 2 – 3 lần/ ngày trong liên tục 7 – 10 ngày để nhận được kết quả tốt nhất.
• Chải răng nhẹ nhàng 2 – 3 lần/ ngày để làm sạch thức ăn thừa và mảng bám tích tụ. Điều này giúp tránh hình thành cao răng và ngăn chặn tốc độ phát triển của vi khuẩn.
• Nên dùng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng tốt hơn. Bên cạnh đó có thể nhai kẹo cao su không đường để hỗ trợ làm sạch thức ăn thừa tại những vị trí khuất.
• Nên hạn chế ăn các loại đồ ăn khó nhai, khô cứng và nhiều gia vị. Tốt nhất hãy dùng các món ăn nguội, mềm và nhạt để hạn chế mức độ kích ứng lên mô lợi đang bị tổn thương.
• Tránh các thói quen xấu gây ảnh hưởng tới sức khỏe răng miệng. Điển hình nhất là hút thuốc lá và uống nhiều rượu bia.
• Ăn uống lành mạnh, sinh hoạt điều độ và nghỉ ngơi hợp lý để nâng cao thể trạng và hệ miễn dịch. Đây cũng là yếu tố rất quan trọng giúp thúc đẩy quá trình chống viêm của cơ thể. Từ đó hạn chế tình trạng nhiễm trùng lan từ phần lợi trùm sang các cơ quan khác.

Thực tế cho thấy, chăm sóc sức khỏe răng miệng đúng cách sẽ giúp làm giảm tình trạng phù nề mô lợi. Đồng thờ cải thiện tốt các triệu chứng đau nhức và sốt nhẹ do bệnh viêm lợi trùm gây ra.

2. Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc là phương pháp điều trị phổ biến cho các trường hợp bị viêm lợi trùm cấp tính. Trong đó, đợt dùng kháng sinh thường kéo dài trong khoảng 5 – 7 ngày. Tùy thuộc vào biểu hiện và mức độ triệu chứng mà bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp. Dùng thuốc đúng cách sẽ giúp kiểm soát nhiễm trùng và cải thiện tốt các triệu chứng khó chịu.

Một số loại thuốc có thể được bác sĩ kê toa để điều trị viêm lợi trùm bao gồm:

– Dung dịch súc miệng sát khuẩn:

Bác sĩ có thể chỉ định các loại dung dịch súc miệng có chứa Hexetidine, Zinc gluconate, Chlorhexidine… Chúng giúp làm sạch khoang miệng, loại bỏ vi khuẩn và ngăn tích tụ mảng bám. Dung dịch súc miệng sát khuẩn có thể dùng trong thời gian dài và duy trì cả sau khi điều trị viêm lợi trùm.

– Thuốc kháng sinh:

Trường hợp bị viêm lợi cấp tính, bác sĩ thường chỉ định dùng kháng sinh khoảng 5 – 7 ngày liên tục. Nhóm thuốc này có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn để làm giảm viêm và phù nề ở mô nướu. Metronidazole, Spiramycin,… là các loại kháng sinh được dùng phổ biến.

– Thuốc giảm đau, hạ sốt:

Paracetamol được dùng trong trường hợp bệnh viêm lợi trùm gây đau nhức kèm theo sốt. Loại thuốc này giúp giảm đau, hạ sốt hiệu quả. Đặc biệt là có thể dùng được cho cả người lớn và trẻ nhỏ.

– Thuốc chống viêm:

Nhóm thuốc này được chỉ định khi mô lợi bị sưng viêm và phù nề nặng. Tùy thuộc vào mức độ viêm mà bác sĩ có thể chỉ định sử dụng kháng viêm không steroid/ NSAID (Meloxicam, Ibuprofen, Diclofenac,…) hay corticosteroid (Dexamethason, Prednisolon). Cần cẩn trọng khi dùng thuốc chống viêm bởi chúng tiềm ẩn rất nhiều tác dụng phụ.

Tất cả các loại thuốc điều trị viêm lợi trùm cần dùng theo chỉ định bác sĩ để nhận được kết quả tốt và tránh phát sinh rủi ro. Cần nhớ rằng, điều trị bằng thuốc chỉ có tác dụng  tạm thời. Tình trạng viêm nhiễm mô nướu rất dễ tái phát nếu không can thiệp các phương pháp chuyên sâu.

3. Cắt lợi trùm

Cắt lợi trùm hiện đang là phương pháp được áp dụng rất phổ biến trong điều trị viêm lợi trùm. Phương pháp này được chỉ định trong các trường hợp răng mọc thẳng, không bị mọc lệch, mọc ngầm hay xô đẩy các răng khác trên cung hàm.

Cắt lợi trùm là tiểu phẫu đơn giản giúp loại bỏ phần mô lợi trùm lên răng. Từ đó giúp răng có đủ không gian để mọc và phát triển thuận lợi. Hiện này, phương pháp này thường được thực hiện bằng tia laser nhằm làm giảm mức độ xâm lấn và rút ngắn thời gian hồi phục sau khi thực hiện.

4. Dẫn lưu mủ

Trong một số trường hợp, nhiễm trùng phần lợi trùm có thể tiến triển nặng và gây hình thành ổ mủ ở chân răng hay mô nướu. Lúc này, bác sĩ cần tiến hành chích rạch để dẫn lưu mủ ra ngoài.

Cách dẫn lưu mủ tương đối đơn giản và diễn ra nhanh chóng. Bác sĩ chỉ cần thực hiện đường rạch vào ổ mủ rồi bơm rửa với nước nhiều lần. Điều này giúp loại bỏ hoàn toàn mủ ứ đọng bên trong. Từ đó làm giảm tình trạng đau nhức, phù nề và loại bỏ được hại khuẩn tích tụ trong chân răng, mô nướu.

5. Nhổ bỏ răng

Riêng với các trường hợp răng khôn mọc ngầm, mọc lệch hay mọc chen chúc gây xô đẩy các răng khác trên cung hàm thì bác sĩ sẽ chỉ định nhổ răng. Răng khôn không giữ quá nhiều chức năng nên việc nhổ bỏ sẽ không ảnh hưởng tới hoạt động ăn nhai, thẩm mỹ. Đồng thời hoàn toàn không gây tiêu xương hàm.

Nhổ răng khôn mọc lệch là giải pháp tối ưu giúp điều trị dứt điểm hoàn toàn bệnh viêm lợi trùm. Hơn nữa còn hỗ trợ phòng ngừa các bệnh nha khoa khác như sâu răng, viêm nha chu, áp xe răng, viêm tủy răng…

Làm sao để phòng ngừa bệnh viêm lợi trùm?

Viêm lợi trùm là bệnh nha khoa rất dễ gặp phải trong giai đoạn mọc răng khôn. Hơn nữa, bệnh lý này còn có xu hướng dễ tái phát nếu chỉ dùng thuốc mà không điều trị chuyên sâu.

Do đó, bạn nên chủ động thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa:

• Chú ý các biểu hiện bất thường xảy ra trong thời gian mọc răng khôn để kịp thời thăm khám bác sĩ .
• Chăm sóc răng miệng đúng cách, chải răng 2 lần/ ngày. Nên sử dụng bàn chải có lông chải mềm, mảnh và có kích thước vừa phải. Đồng thời dùng thêm chỉ nha khoa và nước súc miệng để loại bỏ hoàn toàn thức ăn thừa trong mô nướu và kẽ răng.
• Phụ nữ trước khi mang thai nên khám nha khoa để sớm phát hiện và điều trị trong trường hợp răng khôn mọc lệch hay mắc các bệnh nha khoa tiềm ẩn.
• Chủ động khám nha khoa định kỳ tần suất 1 – 2 lần/ năm để sớm phát hiện các vấn đề tiềm ẩn như răng khôn mọc ngầm, mọc lệch… Trong các trường hợp này, bác sĩ sẽ đề nghị nhổ bỏ để ngăn ngừa viêm lợi trùm và các vấn đề nha khoa khác.
• Nên nâng cao sức đề kháng và hệ miễn dịch cho cơ thể. Điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh và sinh hoạt điều độ. Chú ý uống đủ nước và tăng cường các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất.
• Cần hạn chế tiêu thụ đồ ăn ngọt, cay nóng hay chứa nhiều gia vị. Đồng thời sớm từ bỏ các thói quen xấu như hút thuốc lá hay uống nhiều rượu bia.

Viêm lợi trùm là bệnh nha khoa thường xảy ra trong giai đoạn mọc răng khôn. Bệnh thường không quá nghiêm trọng, có thể thuyên giảm nhanh nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. Tốt nhất nên chủ động thăm khám để được bác sĩ chẩn đoán và hướng dẫn điều trị kịp thời.