Cà gai leo – Thảo dược quý cho sức khỏe con người

Việt Nam là quốc gia với 3/4 diện tích là đồi núi, khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. Với địa hình, khí hậu cùng điều kiện thiên nhiên thuận lợi, mảnh đất này được thiên nhiên ưu ái với nhiều thảo dược quý, trong đó có cây cà gai leo. Vậy thực chất cà gai leo là cây gì? Công dụng của chúng ra sao? Bạn đọc hãy cùng chúng tôi khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây.

Tổng quan về cây cà gai leo

Cây cà gai leo là thảo dược thiên nhiên, có tên khoa học là Solanum hainanense – Hance Solanaceae. Cây này còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cà dây leo, cây cà quýnh, cây gai cườm, cây cà lù hay cây cà vạnh. Công dụng chính của cây cà dây leo là hỗ trợ và điều trị những bệnh lý về gan, được xem là thần dược cho các bệnh nhân bệnh gan.

Đặc điểm chính của cây

Cà gai leo là loài cây có tuổi thọ cao, sống nhiều năm theo hình thức leo lên thân cây khác hoặc bò dưới mặt đất. Một cây thường phân nhiều cành nhánh, độ dài trung bình khoảng 1m. Thân cây nhẵn khá nhăn, hóa gỗ, có sự phân chia nhiều cành. Thông thường các cành non sẽ tỏa rộng và có nhiều gai cong hơn các cành lớn tuổi khác.

Lá của cây cà dây leo có hình bầu dục, thường mọc so le. Phiến lá nông, khoảng cách giữa các phiến lá không đều. Bề mặt trên của lá có màu xanh sẫm, bề mặt dưới nhạt hơn và phủ lớp lông tơ màu trắng. Hai mặt lá đều có gai, trong đó số lượng gai ở mặt trên thường nhiều hơn mặt dưới, cuống lá cũng có gai.

Hoa cà gai leo nhỏ nhỏ nhưng xinh xinh, có màu tím hoặc trắng. Hoa thường mọc thành xim, một xim gồm từ 2 – 5 hoa, nhị vàng. Khi có quả, quả thường mọng, màu vàng, hình cầu, khi chín có màu đỏ tươi rất đẹp mắt.

Nơi phân bố chủ yếu

Cà gai leo được biết đến là dòng thực vật mọc hoang, do đó chúng có thể mọc ở nhiều nơi trong tự nhiên. Theo khảo sát ghi nhận, loại cây này phân bố tập trung nhất ở các tỉnh Trung du miền núi Bắc Bộ và một số tỉnh phía Nam. Một số tỉnh nổi tiếng với dòng cây này bao gồm: Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nam, Thái Bình.

Phân loại cây cà gai leo

Thông thường khi nhắc đến cà dây leo mọi người thường chỉ nghĩ chúng gồm một loại. Tuy nhiên trên thực tế, cà gai leo gồm nhiều loại khác nhau.

Nếu phân loại theo hoa cà dây leo thì gồm 2 loại:

• Cà gai leo hoa trắng: Loại cây này có đặc điểm nổi bật là dây nhỏ, hoa màu trắng xinh xắn. Tác dụng chính của loài hoa trắng này là dùng để làm thuốc. Chúng được phân bố khá phổ biến tại các tỉnh miền núi phía Bắc dễ trồng.
• Cà gai leo hoa tím: Người dùng thường trồng cà dây leo hoa tím để làm hàng rào, tăng tính thẩm mỹ cho khung cảnh xung quanh. Cà gai dây hoa tím có thân dây lớn hơn loại hoa trắng, có hoa màu tím trông rất đẹp.

Nếu phân loại theo vùng miền thì cà gai leo gồm:

• Cà gai leo tại miền Trung: Với khí hậu thất thường của miền trung, cà dây leo tại mảnh đất này thường có thân cây cằn cỗi, màu nâu và cứng cáp.
• Cà dây leo tại miền Bắc và miền Nam: Đối với hai vùng miền này thân cây cà dây leo thường màu xanh, bụ bẫm, dễ trồng và dễ chăm sóc hơn.

Các sản phẩm từ cà gai leo

Sản phẩm nổi bật nhất đến từ cà dây leo là các bài thuốc. Đây được xem là một loại thảo dược quý, một vị thuốc quý trong Đông y, chữa được nhiều chứng bệnh, đặc biệt là các bệnh lý về gan. Tất cả các phần của cây cà gai như rễ, cành, lá, quả đều được thu hái, rửa sạch, phơi hoặc sấy khô, có khi dùng tươi để làm thành các vị thuốc quý.

Bên cạnh các bài thuốc Đông y, cà dây leo còn được dùng để tạo thành nhiều sản phẩm khác phục vụ đời sống con người. Một số sản phẩm nổi bật chiết suất cà gai được khách hàng ưa chuộng trên thị trường hiện nay bao gồm: viên nang cà gai leo, trà cà dây leo, cao cà gai leo,…

Cà gai leo có tác dụng gì?

Cà gai leo có tác dụng gì là câu hỏi được rất nhiều bạn đọc quan tâm. Theo các nghiên cứu khoa học, cà gai leo có nhiều tác dụng, trong đó có tác dụng tốt nhất trong điều trị viêm gan. Tác dụng của chúng được kiểm nghiệm và đánh giá rằng tốt hơn cả bồ bồ, nhân trần, diệp hạ châu đắng.

Tác dụng trong việc điều trị các bệnh về gan

Trong rễ và lá cà dây leo có chứa một số thành phần như: cholesterol, β – sitosterol, lanosterol, dihydrolanosterol, 3β – hydroxyl – 5α – pregnan – 16 – on, rễ và lá có solasodinon. Những thành phần này có tác dụng rất tốt cho gan, hỗ trợ tối ưu quá trình điều trị bệnh của người bệnh gan.  

Cà gai leo có tác dụng cải thiện các triệu chứng của bệnh viêm gan B. Sử dụng lâu dài sẽ hỗ trợ làm giảm nồng độ virus trong máu. Các nghiên cứu y học cũng đã chứng minh rằng cây cà dây leo có tác dụng làm hạ men gan cao, hiệu quả rất rõ rệt chỉ sau 2 tháng sử dụng.

Sử dụng các bài thuốc từ cà gai leo còn giúp ngăn ngừa và làm chậm sự tiến triển của xơ gan. Đây được xem là giải pháp làm giảm mức độ xơ gan giai đoạn sớm an toàn cho người bệnh. Hoạt chất glycoalkaloid có trong cây cà gai leo tác dụng ức chế sự sinh tiết tổng hợp sợi collagen trong tế bào gan. Từ đó giúp ức chế hình thành các tổ chức xơ gan hiệu quả.

Ngoài ra các hoạt chất có trong cây cà dây leo còn có tác dụng thanh lọc cơ thể, giúp bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường. Các hoạt chất này hạn chế các tổn thương không đáng có cho gan và giải độc gan rất nhanh chóng.

Tác dụng chữa đau lưng, rắn cắn

Bên cạnh tác dụng chính là điều trị các bệnh về gan, cà gai leo còn hỗ trợ giảm đau lưng, là một trong những thành phần quan trọng của các bài thuốc trị đau lưng. Ngoài ra, cà dây leo giúp giải độc khi cơ thể người bị rắn cắn, cụ thể là ngăn chặn và đào thải độc tố của rắn xâm nhập vào cơ thể người.

Cà gai leo có tác dụng giải rượu

Một tác dụng khác của cây cà gai leo mà mọi người không ngờ tới là hỗ trợ giải rượu. Các hoạt chất có trong cây cà gai sẽ giúp tăng cường khả năng hoạt động của gan, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể người, nhất là người say rượu.

Cà gai leo chữa bệnh ho gà

Việt Nam là quốc gia có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, thời tiết thất thường và khá khắc nghiệt. Tỷ lệ người mắc bệnh ho gà khá cao, nhất là ở trẻ em. Ho gà là một bệnh truyền nhiễm, nguyên nhân chính gây bệnh là do vi khuẩn haemophilus pertussis. Nếu không kịp thời chữa, để bệnh kéo dài sẽ ảnh hưởng đến phế khí, phế âm và dễ sinh ra các biến chứng nguy hiểm cho cơ thể và tính mạng người bệnh.

Cà gai leo là loại thảo dược từ thiên nhiên, có các thành phần có công dụng kháng khuẩn, chống viêm. Sử dụng các bài thuốc, các sản phẩm thực phẩm chức năng có chứa thành phần cà gai leo sẽ giúp tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh ho gà hiệu quả.

Cà gai leo chữa cảm cúm, dị ứng

Nhờ các dược chất phong phú, cây cà gai dây được kiểm chứng là chủ trị rất nhiều loại bệnh trong đó có cảm cúm, dị ứng. Ngoài ra, cây cà gai còn giúp tăng cường sức đề kháng, mang đến sức khỏe tốt nhất cho người dùng.

Ngoài các tác dụng trên, cây cà dây leo còn có nhiều tác dụng khác như hỗ trợ chữa vàng mắt, vàng da, mẩn ngứa, mụn nhọt, tê thấp… Nhìn chung, các công dụng của cà gai rất đa dạng, xứng đáng là thảo dược quý cho sức khỏe con người. 

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây cà gai leo

Với những công dụng tuyệt vời của mình, cà gai leo được rất nhiều người ưa chuộng và tin dùng. Tuy nhiên để sử dụng thảo dược này có hiệu quả, bạn đọc hãy cùng tham khảo một số bài thuốc dưới đây của chúng tôi:

Bài thuốc hỗ trợ điều trị các bệnh về gan

Đối với bài thuốc chữa các bệnh về gan, bạn cần dùng toàn bộ thân, rễ, lá cà dây leo (khoảng 30g), kết hợp thêm với dừa cạn, chó đẻ răng cưa mỗi loại 10g. Tất cả các nguyên liệu làm sạch, đem sao vàng, sắc thành thuốc uống 1 tháng/ngày. Lưu ý sử dụng đều đặn trong 2-3 tháng để thấy được hiệu quả.

Dùng 35g cà dây leo (toàn cây) khô, nấu với khoảng 1l nước. Đun sôi và để cô lại còn 300ml, sử dụng uống trong ngày, ngày 3 lần sẽ giúp hỗ trợ hạ men gan và giải độc gan hiệu quả.

Bài thuốc chữa rắn cắn

Theo kinh nghiệm dân gian, khi bị rắn cắn vết thương thường sưng tấy, nhức nhối. Cách sơ cứu và điều trị kịp thời là lấy 30 – 50g rễ cà gai leo tươi, rửa sạch, giã nhỏ. Hòa hỗn hợp vừa tập với khoảng 200ml nước đun sôi để nguội, chắt nước cho người bị rắn cắn uống. Lưu ý uống ngay lập tức lúc đó. Khi uống xong, để người bị rắn cắn nghỉ ngơi một lát sẽ thấy cảm giác dễ chịu, bớt đau nhức và có thể ngủ được.

Sang ngày hôm sau, tiếp tục cho uống nước cà dây leo. Nếu không uống cà gai tươi, có thể uống cà leo phơi khô. Sử dụng khoảng 10 – 30g rễ khô, chặt nhỏ, sao bang và nấu với 600ml còn 200ml nước. Lưu ý, mỗi ngày uống 2 lần, dùng liên tiếp 3-5 ngày sẽ khỏi.

Bài thuốc chữa đau lưng, chữa tê thấp

Đối với bài thuốc này cần chuẩn bị nhiều nguyên liệu:

• Rễ cà dây leo, dây chiều, dây gắm, rễ thổ phục linh, rễ xích đồng nam, mỗi loại khoảng 500 gam.
• Vỏ thân ngũ gia bì, dây tơ xanh, dây mặt quỷ mỗi loại 1kg.
• Cành hoặc lá vông nem, dây đau xương mỗi loại 500g.
• Đường kính trắng 500g.

Các nguyên liệu trên làm sạch, chặt nhỏ, nấu với nước sạch nhiều lần để được 1 lít cao. Sau đó cho thêm 500g đường, cô đặc để hỗn hợp còn 700ml. Cô đặc xong, để nguội và đổ thêm 300ml rượu 30 độ. Bảo quản sản phẩm nơi thoáng mát, dùng hàng ngày. Mỗi ngày dùng khoảng 60ml chia làm 2 lần, mỗi lần 30ml.

Bài thuốc chữa ho gà

Bài thuốc chữa ho gà với lá chanh khá đơn giản, mọi người đều có thể làm. Sử dụng 30g lá chanh, 10g rễ cà gai leo. Sắc đều, uống như nước hàng ngày. Ngày uống từ -3 lần.

Bài thuốc chữa vàng mắt, vàng da, mẩn ngứa, mụn nhọt

Bài thuốc khá đơn giản, bạn chỉ cần thân, lá, rễ cà gai leo hãm nước hoặc sắc trung với nước để uống hàng ngày. Cây cà dây leo không có tác dụng phụ, do đó với hỗn hợp nước này, bạn có thể uống nhiều lần/ngày.

Bài thuốc giúp giải rượu

Công dụng giải rượu của cà gai leo tưởng là không hiệu quả nhưng sự thật lại hiệu quả vô cùng. Công dụng mạnh đến nỗi khi uống rượu, bạn chỉ cần nhấm rễ hoặc dùng rễ cà gai chà răng sẽ hạn chế tối đa việc bị say. Trong trường hợp không sử dụng cà dây leo trước đó, khi bị say bạn có thể lấy 50g cà dây leo khô hãm với nước sôi, sau uống thay nước.

Lưu ý khi sử dụng cà gai leo

Cà dây leo không có tác dụng phụ và là thảo dược an toàn. Tuy nhiên để có hiệu quả sử dụng tốt nhất, người dùng nên quan tâm tới một số lưu ý dưới đây

Không dùng cà gai cho trẻ nhỏ dưới 6 tuổi

Theo các nghiên cứu khoa học, trong thành phần cà gai dây có chứa một số chất không tốt cho cơ thể trẻ nhỏ. Thường thì cơ thể trẻ nhỏ dưới 6 tuổi còn chưa hoàn thiện hoàn toàn, do đó không thích nghi được với một số dược chất có trong cà dây leo. Cách tốt nhất là không sử dụng. Nếu cố dùng sẽ ảnh hưởng đến cơ quan nội tạng của trẻ, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ sau này.

Không sử dụng cà gai cho phụ nữ mang thai và cho con bú

Phụ nữ mang thai hoặc đang con bú là đối tượng nhạy cảm khi dùng thuốc. Do đó, nên hạn chế sử dụng các sản phẩm cà gai leo để tránh những tác dụng phụ đáng tiếc có thể xảy ra. Nếu muốn sử dụng, hãy thăm khám và hỏi ý kiến bác sĩ để có độ an toàn tốt nhất.

Không nên lạm dụng cà gai leo để làm đẹp

Cà dây leo khá an toàn, người dùng có thể sắc hoặc pha nước uống mỗi ngày để cải thiện làn da mụn, cải thiện các vấn đề về sức khỏe. Tuy nhiên, người dùng không nên quá lạm dụng, sử dụng quá nhiều sẽ có thể gây những tác dụng phụ đáng tiếc.

Trên đây là những thông tin chia sẻ chi tiết về cây cà gai leo. Bài viết hy vọng đã mang đến cho quý bạn đọc những kiến thức hữu ích, mang đến sự lựa chọn tốt nhất cho sức khỏe của bạn và những người thân yêu.