Cây lá vối: cách dùng và tác dụng chữa bệnh của vị thuốc dân dã

Chắc hẳn chúng ta đều đã rất quen thuộc với loài cây dân dã như cây lá vối. Người Việt Nam thường thu hái nụ, lá của cây để pha làm nước uống mỗi ngày, giúp thanh nhiệt cơ thể. Tuy nhiên những công dụng trong việc làm thuốc để chữa bệnh của cây lá vối thì không phải ai cũng đều biết. Bạn đọc hãy cùng khám phá chi tiết về những công dụng, cách dùng của loài cây này qua bài viết ngay dưới đây.

Đặc điểm cây lá vối

Cây vối có tên khoa học là Cleistocalyx operculatus. Đây là loại cây họ sim, thường mọc nhiều ở những khu vực khí hậu nhiệt đới và đã trở nên cực kỳ quen thuộc với người dân Việt Nam. Hai loại cây lá vối thường được dùng nhiều nhất là vối nếp (cây vối có lá nhỏ, màu vàng xanh) và vối tẻ (lá to, hình thoi, có màu xanh thẫm).

Cây vối là loài cây dễ trồng, phát triển và sinh trưởng rất nhanh. Một cây lá vối trưởng thành có thể cao 5, 6m. Lá của cây vối có hình trái xoan, hơi nhọn ở phần gốc và ở chóp lá có phần mũi nhỏ. Hai mặt của lá có màu xanh, có đốm nâu, phiến lá khá dày và cứng.

Cây lá vối ra hoa vào khoảng từ tháng 5 đến tháng 7. Sau khi cho ra quả thì quả có hình cầu hoặc hình trứng, hơi nhăn nheo. Bên trong quả có chứa dịch. Quả vối chín có màu tím giống như hoa sim.

Đã từ lâu cây lá vối được coi là một dược liệu quý trong Đông y. Cả lá vối, vỏ thân và nụ hoa của cây lá vối đều có tác dụng làm thuốc trị bệnh vô cùng hữu hiệu. Đặc biệt nhiều người hay nấu lá vối để làm nước uống mỗi ngày, vừa thanh mát cơ thể, vừa có thể điều trị nhiều bệnh lý thường gặp.

Cây lá vối phân bố ở đâu?

Cây lá vối phân bố rộng rãi tại các quốc gia nhiệt đới như Việt Nam, Lào, Campuchia,… Ở nước ta, các tỉnh như Hà Giang, Nghệ An, Lạng Sơn, Thanh Hóa, Lào Cai là nơi có nhiều cây lá vối. Ngoài ra loài cây này cũng được trồng phổ biến ở khu vực miền trong như Tây Nguyên, Đồng Nai.

Cách thu hái, chế biến 

Lá vối có thể dùng khi còn tươi hoặc đem ủ lên rồi mới sử dụng. Ủ lá vối có mục đích là để phá hủy chất diệp lục và loại bỏ đi mùi nhựa có trong lá. Khi đó khi sử dụng sẽ có chất lượng tốt hơn.

Cách ủ: Sau khi thu hái nụ, lá cây vối thì rửa cho sạch hết nhựa. Cho nụ, lá vối vào rổ rồi phủ rơm lên trên cho đến khi chuyển màu đen thì đem phơi cho khô. Sau đó bạn có thể đem lưu trữ để nấu làm nước uống, hoặc dùng để làm thuốc.

Cách bảo quản

Sau khi ủ và phơi khô lá vối bạn nên bảo quản chúng trong thùng kín. Không để lá vối khô ở nơi có độ ẩm cao, nhiều côn trùng, bụi bẩn. Tuyệt đối không được để nước lá vối ở nơi bẩn thỉu, nhiều bụi bặm hoặc để trực tiếp dưới ánh mặt trời bởi có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng. Muốn bảo quản nước lá vối khi chưa cần sử dụng thì bạn có thể bỏ vào ngăn mát của tủ lạnh nhé.

Thành phần hóa học của lá vối

Trong thành phần của lá vối có chứa khoáng chất, các vitamin và tinh dầu. Do vậy, ngoài công dụng tốt cho sức khỏe, loại bỏ nhiều vi khuẩn có hại, lá vối còn có mùi thơm của tinh dầu rất dễ chịu.

Lá vối có vị đắng và hơi chát. Trong lá cây vối có chứa một số ít thành phần là các độc tố nhẹ. Những độc tố này khi được sử dụng đúng cách sẽ có tác dụng rất tốt trong việc sát trùng, điều hòa gan, phổi, bàng quang, thanh lọc cơ thể.

Nước nấu từ lá của cây lá vối có khả năng loại bỏ vi khuẩn, giảm đau, tiêu đờm, chống viêm, giúp điều chỉnh huyết áp ổn định. Sử dụng nước lá vối làm thức uống hàng ngày còn có tác dụng rất tốt trong việc giảm mỡ máu, trị say nắng, điều hòa thân nhiệt của cơ thế.

Công dụng của cây lá vối

Cây lá vối là một loại cây rất quý và rất có ích trong việc điều trị nhiều bệnh của con người. Vậy lá vối có những công dụng gì? Hãy cùng điểm qua một vài tác dụng của loài cây này nhé.

Công dụng hỗ trợ hệ tiêu hóa

Trong thành phần của lá vối có chứa một chất là Tanin. Đây là chất có khả năng loại bỏ vi khuẩn có hại và bảo vệ niêm mạc ruột hiệu quả. Do đó sử dụng lá vối sẽ giúp cho hệ tiêu hóa của bạn hoạt động tốt hơn.

Công dụng kháng khuẩn

Trong lá cây vối có chứa kháng sinh thực vật có khả năng loại bỏ được những vi khuẩn gây hại cho cơ thể. Do đó lá vối thường được dùng trong những bài thuốc chữa viêm da, nổi mụn, viêm đại tràng,..

Công dụng thanh lọc cơ thể

Nước nấu từ lá vối có công dụng giúp lợi tiểu, thanh lọc và làm mát cơ thể. Do đó nếu mỗi ngày bạn đều dùng nước lá vối để uống sẽ rất có lợi trong việc loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể thông qua đường tiết niệu.

Có lợi đối với phụ nữ mang thai

Nước lá vối có công dụng hỗ trợ tiêu hóa, giúp phụ nữ mang thai hấp thụ dễ dàng hơn các chất dinh dưỡng. Bên cạnh đó nước vối còn giúp tăng cảm giác thèm ăn, ngon miệng hơn khi ăn. Nhờ vậy mẹ và bé sẽ khỏe mạnh hơn, sức đề kháng tốt hơn.

Công dụng giúp lợi sữa

Phụ nữ sau khi sinh có thể dùng nước lá vối để tăng cường tuyến sữa, lợi sữa. Nhờ vậy chất lượng sữa mẹ sẽ tốt hơn, đảm bảo sức khỏe và thể chất cho con.

Công dụng trị bệnh gout hiệu quả

Nguyên nhân của bệnh Gout là do cơ thể mỗi người được bổ sung quá nhiều chất béo do thức ăn nhanh cũng như thói quen sống không được lành mạnh. Điều này dẫn đến dư thừa chất béo do không thể được đào thải ra ngoài khiến các khớp xương trở nên đau nhức.

Với tác dụng thải độc tố, thanh lọc cơ thể, nước lá vối có thể hỗ trợ làm tiêu bệnh gout cực kỳ hiệu quả. Đây là phương pháp phòng ngừa bệnh gout cũng như làm giảm các cơn đau do gout rất đơn giản, không tốn quá nhiều chi phí và thời gian.

Công dụng điều trị tiểu đường và giảm mỡ máu

Căn bệnh tiểu đường, mỡ máu cao hiện nay đã trở nên phổ biến và trở thành nỗi lo của rất nhiều người. Nước lá vối với khả năng thải độc có thể giúp bạn tiêu được phần lớn lượng mỡ có trong máu. Đồng thời cũng có thể giảm bớt lượng đường huyết. Tuy nhiên để có được hiệu quả thì bạn nên kiên trì khi sử dụng nước nấu từ lá vối nhé.

Công dụng trị bệnh viêm đại tràng

Nước lá vối đã được chứng minh là có công dụng tuyệt vời trong việc sát khuẩn, giảm viêm. Do đó những bệnh nhân mắc viêm đại tràng mãn tính, thường xuyên khó chịu và đau bụng âm ỉ, đi ngoài ra phân sống thì nên sử dụng nước lá vối. Đây sẽ là giải pháp cực kỳ đơn giản, tiết kiệm mà lại hữu hiệu để cải thiện tình trạng của bạn đấy.

Công dụng trị bỏng

Nếu như trong quá trình nấu nướng, bạn sơ suất dẫn đến việc bị bỏng thì phải xử lý như thế nào? Sử dụng vỏ của cây vối có thể khiến vết bỏng của bạn đỡ sưng phồng hơn và loại bỏ bớt vi khuẩn có hại.

Công dụng trị ngứa do dị ứng

Do lá vối có khả năng kháng khuẩn, tiêu diệt vi khuẩn có hại nên được sử dụng khi bạn bị ngứa do dị ứng. Sử dụng nước lá vối để trị ngứa chắc chắn sẽ khiến cho bạn thấy dễ chịu và thoải mái hơn rất nhiều đấy.

Công dụng trị viêm gan

Nguyên nhân của viêm gan có thể là do lạm dụng rượu bia, chất kích thích, thường xuyên ăn nhiều đồ cay nóng. Lá vối với khả năng thanh lọc, loại bỏ độc tố trong cơ thể, giảm bớt gánh nặng cho gan sẽ rất có ích cho những bệnh nhân bị viêm gan.

Cách pha chế lá vối để làm thức uống hàng ngày

Sau khi thu hái lá vối, bạn có thể dùng khi còn tươi hoặc đem ủ, phơi khô lên để bảo quản được lâu. Lá vối hãm nước sôi, sử dụng khi còn nóng. Bạn cũng có thể hái thêm hoa cây lá vối để nấu nước uống. Nước nấu từ lá vối có công dụng thanh lọc, làm mát cơ thể vô cùng hiệu quả.

Nếu bạn muốn hỗ trợ hệ tiêu hóa làm việc tốt hơn có thể hãm lá, hoa cây lá vối vối với lá Hoắc hương. Tùy vào mục đích và nhu cầu sử dụng của mỗi người mà liều lượng nước lá vối uống hằng ngày là khác nhau.

Những bài thuốc có dùng cây lá vối

Cây lá vối có nhiều công dụng như trị ngứa, trị bỏng, chữa đầy bụng, giảm lượng mỡ có trong máu,… Bạn có thể tham khảo những bài thuốc trị bệnh có sử dụng cây lá vối cực kỳ hiệu quả sau đây nhé.

Trị ngứa, chốc lở

Chuẩn bị một lượng lá vối vừa phải, rửa sạch rồi nấu thành nước để tắm gội. Khi tắm đặc biệt nên lưu ý làm sạch chỗ bị lở ngứa hay chốc đầu.

Trị bỏng

Chuẩn bị một ít vỏ cây lá vối, cạo đi phần thô, rửa sạch đợi ráo nước rồi giã cho nát ra. Sau đó đem hòa với nước sạch rồi lọc bỏ phần cặn đi. Đem phần nước thoa nhẹ nhàng lên vết bỏng. Do có khả năng kháng khuẩn, loại bỏ vi trùng gây hại nên nước lá vối sẽ làm giảm sưng, cơn đau do bỏng cũng sẽ dịu đi đáng kể đấy.

Trị bệnh viêm da

Chuẩn bị lượng lá vối vừa phải, rửa sạch rồi đem sắc thật đặc. Chắt lấy phần nước thoa lên vùng bị viêm da sẽ thấy đỡ hơn.

Trị bệnh viêm đại tràng

Đối với những bệnh nhân mắc viêm đại tràng mãn tính, thường xuyên khó chịu, đau bụng, đi ngoài ra phân sống có thể uống nước lá vối để cải thiện sức khỏe. Chuẩn bị 200g lá cây vối tươi, rửa sạch, để ráo rồi vò nát, sau đó hãm với nước sôi rồi dùng để uống hằng ngày.

Trị chứng khó tiêu,  đầy bụng

Để chữa chứng đầy bụng , khó tiêu bạn có thể chuẩn bị 12g vỏ thân cây vối, sau đó sắc lấy phần nước đặc và dùng để uống một ngày 2 lần. Sử dụng 15g nụ vối để sắc lấy nước uống cũng sẽ có tác dụng tương tự.

Công dụng giảm mỡ có trong máu

Chuẩn bị từ 15 – 20g nụ của cây vối rồi hãm lấy phần nước. Sau đó có thể dùng để uống hằng ngày, mỗi ngày uống 3 lần. Ngoài công dụng loại bỏ mỡ máu còn có thể giải độc tố, thanh lọc cơ thể. Để có được hiệu quả tốt nhất bạn nên sử dụng kiên trì và thường xuyên nhé.

Trị tiêu chảy

Chuẩn bị khoảng 3 lá vối, 8g vỏ ổi rộp, 10g phần núm quả chuối tiêu rồi thái nhỏ và phơi khô. Tiếp theo sắc hỗn hợp trên cùng với khoảng 400ml nước, chắt lấy phần nước đặc để uống ngày 2 lần. Khi bạn dùng trong 2, 3 ngày liên tục sẽ thấy chứng tiêu chảy thuyên giảm.

Trị bệnh tiểu đường

Trong nụ vối có thành phần giúp làm giảm đường huyết có trong máu nên bệnh nhân tiểu đường có thể sử dụng bài thuốc có chứa nụ vối. Chuẩn bị từ 15 – 20g nụ vối rồi đem sắc để lấy phần nước đặc, uống 3 lần mỗi ngày. Nếu muốn sử dụng trà nụ vối thì chỉ cần chuẩn bị một lượng vừa đủ rồi đem hãm với nước sôi là được.

Cây lá vối trị viêm gan

Cây lá vối có công dụng loại bỏ độc tố trong cơ thể, giảm bớt gánh nặng cho gan, do vậy rất tốt đối với bệnh nhân bị viêm gan. Chuẩn bị khoảng 200g vỏ thân cây vối đem hãm với nước sôi rồi dùng làm nước uống hàng ngày.

Trị chứng lạnh bụng, suy nhược cơ thể

Chuẩn bị lá vối khô và trần bì mỗi thứ 16g, cam thảo 8g. Đem hỗn hợp trên tán nhỏ thành bột mịn. Cho thêm 3 lát gừng tươi rồi đem sắc lấy phần nước đặc để uống hoặc đem hãm với nước sôi rồi dùng uống mỗi ngày.

Cây lá vối hỗ trợ trị Gout

Bệnh gout gây ra do tích tụ chất béo từ thức ăn nhanh, thói quen sống không lành mạnh. Chuẩn bị lá vối hoặc nụ vối, rửa sạch rồi sắc lên để lấy phần nước dùng để uống. Nước lá, nụ vối có công dụng làm tan khoáng chất Uric để hỗ trợ trị bệnh Gout. Tuy nhiên đây chỉ là bài thuốc hỗ trợ điều trị, bạn không nên quên những phương pháp điều trị của bác sĩ để bệnh nhanh thuyên giảm nhé.

Cây lá vối giúp lợi tiểu

Dùng một lượng lá vối vừa đủ đem nấu với nước sạch hoặc đem hãm với nước sôi để uống. Nước lá vối có công dụng giúp lợi tiểu, loại bỏ độc tố qua đường tiết niệu.

Giải độc lá ngón

Khi lỡ trúng phải độc lá ngón thì nên giã nát một nắm vối tươi, cho thêm ít nước vào. Sau đó uống trực tiếp hoặc tìm cách bơm vào trong dạ dày để giải độc.

Một số lưu ý khi sử dụng cây lá vối

Lá cây vối khi còn tươi thì hiệu quả khi dùng để điều trị bệnh cao hơn so với sau khi đã được ủ hoặc phơi khô. Tuy vậy, do điều trị bệnh tốt nên tính kháng khuẩn của vối tươi cũng rất mạnh, đôi khi sẽ loại bỏ cả những vi khuẩn có lợi. Do đó những người có sức khỏe suy nhược hoặc quá yếu không nên sử dụng lá vối tươi để trị bệnh.

Đồng thời mỗi ngày không nên uống quá nhiều, mỗi ngày khoảng 1 ấm là đủ. Bạn cũng không nên quá lạm dụng nước lá vối mà không sử dụng một chút nước lọc nào, điều này có thể gây hại đến hệ bài tiết.

Bên cạnh đó, khi đói bạn không nên uống nước lá vối bởi có thể gây cồn cào, khó chịu. Khi sắc nước vối để chữa bệnh cũng không nên sắc quá đặc. Bởi lá vối có chức năng kích thích hệ tiêu hóa, do vậy nước vối đậm đặc có thể gây mệt mỏi, choáng váng,.

Bạn nên bảo quản nước lá vối thật tốt khi chưa sử dụng, tốt nhất là sau khi pha xong chỉ uống trong ngày. Không nên dùng nước vối đã có dấu hiệu bốc mùi, hư hỏng hoặc nước vối đã để qua đêm.

Tuy cây lá vối có lợi cho phụ nữ trong giai đoạn thai kỳ hoặc đang cho con bú nhưng cũng không nên lạm dụng quá nhiều. Bạn cũng nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi quyết định dùng lá vối để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé.

Khâu sơ chế lá, nụ vối bạn cũng cần phải lưu ý. Lá vối tươi sau khi thu hái nên rửa cho sạch bụi, sau đó ngâm trong một chậu nước muối ấm để diệt hết vi khuẩn có hại. Còn lá vối sau khi phơi thật khô thì nên tích trữ trong thùng kín, để ở nơi khô ráo, sạch sẽ. Khi đem lá vối khô để nấu hoặc hãm thành nước uống thì bạn cũng nên rửa lại cho thật sạch để loại bỏ bụi bẩn dính vào trong quá trình phơi khô nhé.

Trên đây là những thông tin về đặc điểm, phân bố, cách bảo quản, cách dùng, công dụng và những bài thuốc chữa bệnh của cây lá vối. Hy vọng đây sẽ là những thông tin bổ ích đối với các bạn. Nếu như còn bất kỳ thắc mắc gì về công dụng, cách dùng,.. của loại dược liệu này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp nhanh chóng nhất nhé.