Rau sam: Loại rau dân dã có công dụng chữa bệnh ít ai ngờ

Rau sam là một loại cây có tuổi thọ sống 1 năm. Đây là loại rau rất “dân dã” của người dân Việt Nam, bởi vì, nó được mọc lên như một loại rau mọc hoang. Bên cạnh những bữa cơm gia đình, thì rau sam: loại rau dân dã có công dụng chữa bệnh ít ai ngờ. Bài viết dưới đây sẽ phổ biến một số thông tin hữu ích, cũng như một số bài thuốc dân gian về loại rau sam này. Thông tin xin gửi đến bạn. 

Mô tả rau sam: loại rau dân dã có công dụng chữa bệnh ít ai ngờ

Rau sam được xếp vào thực vật có vị thuốc quý hiếm, bởi vì nó có công dụng điều trị một số chứng bệnh thường gặp của dân gian như phát ban, nổi ngứa. Ngoài ra, rau sam còn có tác dụng với các bệnh mạn tính như ung thư thực quản, ung thư trực tràng, bạch đới. 

Đặc điểm

Rau sam còn có tên gọi khác là mã xỉ thái hoặc trường thọ thái, thuộc dòng họ rau sam (Portulacaceae). Đây là một loại thực vật được mọc bò sát dưới đất, có thân màu đỏ tía, mọng, trơn nhẵn. Nó có thể phát triển thân cây từ 10 đến 30cm, nằm bò dài trên mặt đất, chồng chéo nhau. Lá của cây sam có hình bầu dục, màu xanh, xung quanh viền lá có màu đỏ tía chút. Lá cây này mọc từng chùm trên thân cây, trơn bóng, không có cuống. 

Chiều rộng của lá sam trung bình khoảng 8 đến 14mm, chiều dài 1,5 đến 2cm, tất cả lá được mọc vòng, xung quanh để bao quanh hoa. Hoa của rau sam có màu vàng tươi, thường mọc ở đầu cành và không có cuống, mỗi cánh hoa có đường kính là 0,6cm. 

Tuy nhiên, hoa chỉ nở trong 1 vài giờ khi có ánh nắng vào buổi sáng. Khi đến mùa chúng sẽ kết ra quả có hình cầu, hạt màu đen bên trong.  Rễ của cây sam có một rễ cái và các sợi rễ con, mọc thành từng chùm dưới lòng đất. 

Chúng có thể phát triển ở những mảnh đất khô cằn, nghèo dinh dưỡng, nên rất dễ trồng, không phải chăm bón quá nhiều. Ngoài ra, khi ăn chúng thường có vị chua và mặn, nên thường làm râu trộn lẫn rau khác để ăn có vị, thay đổi món ăn hàng ngày cho đỡ nhàm chán. 

Phân bố 

Rau sam là cây cỏ mọc hoang, chính vì vậy mà thường mọc ở hầu hết các tỉnh thành ở nước ta. Chúng có thể sống ở mảnh đất khô cằn, tuy nhiên thân cây sẽ thường không được mập, mọng nước. Cho nên, chúng rất thích mọc ở nơi ẩm ướt, đất tơi, xốp, ánh nắng không cần quá gắt. 

Thu hái và sơ chế

Rau sam thường làm thuốc khi được phơi khô, sẽ chọn loại có thân to, màu đỏ sẫm và tươi để làm dược liệu. Chúng thường sẽ được thu hái vào mùa hè và mùa thu, bởi vì thời tiết 2 mùa này thích hợp cho rau sam phát triển để sơ chế làm thuốc. Mùa đông thường lạnh giá nên mã xỉ thái sẽ phát triển thu hẹp, không được thân to hoặc không mọng nước. 

Nếu như dùng để ăn, làm thành phần trong dinh dưỡng các bữa ăn thì có thể thu hái quanh năm ở những nơi ẩm mát. Ngoài ra, có thể dùng rau sam đã giã nát cùng với muối hạt để uống hoặc đắp lên miệng vết thương. 

Thành phần hóa học 

Theo nghiên cứu của các nhà y học thì rau sam chứa trên 44 hợp chất. Một số thành phần hóa học chính đó là: 

• Vitamin A, C, B1, PP, B2. 
• Acid folic. 
• Choline. 
• Sắt, Magie, Natri. 
• Canxi, Kali. 
• Flavonoid. 
• Saponin. 
• Liquiritin và Noradrenalin.

Công dụng 

Rau sam có tính hàn, vị lại chua, và có chút đắng, vì vậy mà đối với đông y được cho là một “vị thuốc trường thọ”, chữa được nhiều bệnh, giải độc, thanh nhiệt. Những công dụng đó là: 

Theo Y học cổ truyền: 

• Kích thích tiêu hóa, để dễ dàng hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn. 
• Kháng khuẩn, làm vết thương hở nhanh chóng cầm máu, và nhanh lành. 
• Thanh nhiệt cơ thể, không còn tình trạng nóng của cơ thể, làm phát ban, ngứa ngáy, nổi mụn đỏ. 
• Sử dụng một thời gian dài, làm giải độc cho cơ thể về những căn bệnh khó chữa, lâu năm nhất. 
• Điều trị cho trẻ nhỏ hoặc người lớn khi có dấu hiệu nhiễm giun sán lỵ. 
• Điều trị bệnh viêm nhiễm đường tiết niệu. 
• Giảm tình trạng đầy bụng, ăn không tiêu, khó chịu cho cơ thể. 

Theo nghiên cứu y học hiện đại: 

• Ngăn ngừa vi khuẩn thương hàn và ly trực khuẩn sinh sôi. Đặc biệt, ức chế trực khuẩn Escherichia Coli, một loại vi khuẩn thường kí sinh trong ruột già của con người hoặc động vật. 
• Trong mã xỉ thái có acid béo Omega 3, đây là hàm lượng có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch cho con người. Bên cạnh đó, nó còn ngăn ngừa các căn bệnh liên quan đến tim. 
• Các nguyên tố Zn, Mn, Mg và Cu có trong mã xỉ thái công dụng là chống khối u, không cho hình thành hoặc phát triển về kích thước. 
• Bổ sung, tăng cường trí nhớ, giảm tình trạng mất tập trung bởi trong rau sam có chưa thành phần hóa học dopamin. 

Một số bài thuốc rau sam: loại rau dân dã có công dụng chữa bệnh ít ai ngờ 

Theo Đông y thì rau sam là một loại rau dân dã, thường được mọc hoang ở những nơi có nhiệt độ hơi ẩm. Mã xỉ thái lại không có độc tính, nên ngoài làm món rau ăn hàng ngày, người dân còn dùng mã xỉ thái để chữa bệnh. 

Trị bệnh trướng bụng, đầy hơi 

Lấy 150g mã xỉ thái đã rửa sạch, thái nhỏ cho vào nồi. Sau đó, dùng nước vo gạo nếp để nấu thành canh cùng rau sam. Bạn chỉ cần uống nước canh đó 1 ngày 2 lần là sẽ không còn tình trạng trướng bụng, đầy hơi hoặc khó tiêu. 

Trị bệnh bạch đái

Lấy rau sam giã nát để vắt lấy nước khoảng 20ml. Dùng nước cốt đó nấu lên, rồi cho 2 lòng trắng trứng, khuấy đều đến khi sệt là có thể dùng được. Bạn nên ăn liên tục từ 2 đến 3 ngày,mỗi ngày chỉ cần làm 1 lần để ăn là được.  

Trị bệnh trĩ

Bạn chọn những cây sam có thân mọng, to, màu hơi sẫm 1 chút. Rửa sạch, nấu thành nước, sau đó xông hơi và rửa hậu môn. Bên cạnh đó, kết hợp chế biến rau sam vào bữa ăn hàng ngày sẽ làm bệnh trĩ ngày càng được cải thiện. 

Tẩy giun móc 

Bạn lấy khoảng 300g rau sam tươi, sau đó giã nát để lấy nước cốt. Cho 1 ít muối hạt hoặc đường vào nước cốt đó, cho đỡ bị ngái khi dùng uống sống. Bạn nên uống vào lúc đói, ngày 2 lần, sáng và tối trong vòng liên tiếp 3 ngày. Sau 3 ngày, bạn dừng uống, đợi 1 tuần sau lại uống như vậy trong vòng 3 ngày. Cứ lặp lại như vậy trong vòng 1 tháng, bạn sẽ tẩy sạch toàn bộ giun móc trong cơ thể. 

Trị kiết lỵ ra máu

Lấy 200g rau sam tươi, rửa sạch, thái nhỏ. Sau đó, bạn lấy 100g gạo nếp nấu thành cháo loãng. Khi cháo nhừ, cho rau sam đã thái nhỏ khuấy đều đến khi chín. Lưu ý: không được cho bất kỳ 1 gia vị nào khác, chỉ có gạo nếp và rau sam, đặc biệt ăn khi đói. 

Trị chứng bí tiểu hoặc són và nhiễm lỵ trực khuẩn

Dùng 100g rau sam tươi và cây cỏ sữa lá nhỏ, đem sắc thành nước uống. Dùng đều đặn hàng ngày, sẽ làm người đang mắc chứng bí tiểu hoặc són trở lại bình thường. Còn hệ tiêu hóa sẽ ngăn chặn được trực khuẩn Shigella gây nên. Đối với trẻ nhỏ, bạn chỉ cần giã nát mã xỉ thái, sau đó đun sôi cho thêm 1 chút mật ong để trẻ dễ uống. 

Trị sốt phát ban gây nổi mẩn trên da 

Nếu như bạn đang bị sốt phát ban, sau đó nổi mẩn đỏ lên da khắp cơ thể thì lấy 200g rau sam tươi, giã xong vắt lấy nước uống ngay lập tức. Lấy bã rau sam vừa giã nát, chà xát những chỗ bị mẩn đỏ, gây ngứa sẽ làm dịu những cơn ngứa ngay lập tức. 

Trị chứng ho gà 

Bạn lấy 100g rau sam tươi, đun cùng với nước sôi 200ml. Sau đó, lấy 30g đường phèn cho vào nấu đến khi chỉ còn 100ml nước là được. Vớt mã xỉ thái ra, lấy nước uống ngày 3 lần, duy trì như vậy 3 ngày. Sau 3 ngày bạn sẽ không còn tình trạng ho gà nữa. 

Trị ngứa âm đạo

Lấy 300g mã xỉ thái tươi, còn rau sam khô chỉ cần 150g, đem nấu với nước. Khi nào tắm, thì lấy nước đã được đun để nguội đem đi ngâm và rửa âm đạo. Làm như vậy thường xuyên sẽ giảm tình trạng ngứa âm đạo của người phụ nữ. 

Hỗ trợ điều trị ung thư thực quản

Dùng 30g rau sam tươi nấu nhừ với nước, rồi bạn cho bột đậu nành, khuấy đều. Sau đó thêm 1 thìa mật ong, không được cho bất kỳ một gia vị nào. Bạn nên dùng hàng ngày trong vài tháng, bởi vì trong mã xỉ thái có các nguyên tố vi lượng, có công dụng chống khối u. 

Hỗ trợ điều trị ung thư thực tràng 

Lấy 30g hoa mào gà cùng 10g rau sam để sắc thành nước uống hàng ngày. Nên uống đều đặn như vậy trong vài tháng sẽ tốt với cơ thể của người đang ung thư trực tràng. 

Trị chữa đau nhức răng

Bạn lấy 1 ít mã xỉ thái tươi đã rửa sạch, đem đi giã nát để lấy nước cốt. Khi bạn đau nhức răng lấy ra ngậm sẽ giảm tình trạng đau răng. Dùng liên tục nhiều lần trong ngày, đến khi không còn đau nữa thì dừng lại. 

Những lưu ý khi sử dụng rau sam trong vấn đề chữa bệnh

Rau sam rất có lợi cho sức khỏe của con người, tuy nhiên đối với một số người sau đây không nên sử dụng. Đó là: 

• Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, bởi vì rau sam có tính hàn, sử dụng nhiều rất dễ bị sẩy thai. 
• Đối với người bị tiêu chảy nặng, cấp tính thì không nên sử dụng. Nếu sử dụng thì nên kết hợp những loại thuốc có vị cay và tính ẩm. 
• Không nên dùng cho người đang có tiền sử bị thận hoặc sỏi thận. 

Trên đây là một số thông tin về rau sam và những bài thuốc dân gian hữu ích mà mọi người có thể chưa biết. Hi vọng qua bài viết này, bạn sẽ có một số bí quyết để chữa 1 số bệnh dân gian mà không phải sử dụng thuốc tây quá nhiều, không tốt cho sức khỏe.