Đảng sâm (Đẳng sâm): Công dụng và cách dùng của vị thuốc quý

Đảng sâm hay còn có tên gọi khác là Đẳng sâm, một loại dược thảo được mệnh danh là “nhân sâm” có giá thành bình dân. Đảng sâm có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe: bồi bổ cơ thể, mát gan, giải độc tố tích tụ. Ngoài ra thảo dược này còn là món ăn thơm ngon được nhiều người yêu thích. Vậy cách dùng Đẳng sâm như thế nào? Hãy cùng bài viết đi tìm hiểu mọi thông tin về Đảng sâm ngay sau đây. 

Thông tin về cây Đảng sâm

Đảng sâm hay dân gian thường có tên gọi khác là Đẳng sâm là cây thân cỏ, sống lâu năm. Loại cây thuộc họ hoa chuông này có đặc điểm nhận dạng như thế nào? Phân bố ở đâu?

Đặc điểm của cây Đẳng sâm

Cây thân cỏ, sống bằng thân quấn leo vào loại thực vật khác, mọc thành cụm lớn. Thân cây có màu tím sẫm, trên bề mặt có lông tơ trắng nhưng thưa thớt. Lá mọc đối xứng trên thân cây, dạng hình bầu dục, đuôi lá nhọn và có phần cuống hình trái tim. Lá có màu xanh ngả vàng, bề mặt lá có lớp lông nhung mịn. Thông thường một chiếc lá sẽ có kích thước chiều dài từ 3 – 8cm, chiều rộng từ 2 – 4cm. 

Hoa Đẳng sâm có xanh nhạt, rất đẹp mắt, lúc hoa sắp rụng có màu vàng nhạt. Đài hoa có hình chuông, chính vì vậy Đảng sâm được xếp vào họ hoa Chuông. 

Quả Đảng sâm không quá lớn, có 3 tâm bì và có đài ngắn. Khi chín thì nứt ra có màu xanh đậm, hạt bóng màu nâu.

Đảng sâm phân bố ở đâu?

Đảng sâm dễ trồng và mọc hoang nhiều ngoài tự nhiên. Tại Trung Quốc, thảo dược được trồng nhiều tại các tỉnh: Sơn Tây, Tứ Xuyên, Cam Túc, Hắc Long Giang, Thiểm Tây, Quý Châu, Thanh Hải, Liêu Ninh, Hồ Bắc.

Tại Việt Nam thảo dược quý này được phát hiện vào khoảng năm 1961 – 1985. Đảng sâm có mặt tại nhiều vùng núi phía Bắc nước ta như: Lào Cai, Cao Bằng, Hà Giang, Sơn La, Lạng Sơn. Và khu vực Tây Nguyên bao gồm các tỉnh: Gia Lai, Kon Tum, Đà Nẵng, Lâm Đồng, Quảng Nam.

Thu hái cây Đảng sâm

Đẳng sâm có mùa thu hoạch thường vào mùa đông khi cây đã rựng lá úa vàng. Hoặc thời điểm mùa xuân khi cây đâm chưa đâm chồi nảy lộc bạn cũng có thể tiến hành thu hoạch. Khi thu lượm cây Đảng sâm cần lưu ý rằng:

• Đào sâu và rộng để có thể lấy được hết bộ rễ. Bởi rễ của cây thảo dược này có thể dài từ 0.7 – 1m. 
• Sau đó rửa sạch đất cát, phân loại rễ to và rễ nhỏ riêng.
• Phơi đến khi rễ không bị gãy và không còn giòn là đạt. 
• Nên đem treo tại nơi khô ráo không ẩm ướt để bảo quản. 

Thành phần hóa học của cây Đảng sâm

Theo các nghiên cứu khoa học thì Đảng sâm có chứa nhiều khoáng chất, vitamin tốt cho cơ thể con người và giúp điều trị nhiều bệnh lý. Đặc biệt là chất Saponin có lợi với hàm lượng cao không thu kém nhân sâm hay hồng sâm. Ngoài ra còn nhiều hoạt chất khác như:

• Alkaloids.
• Sucrose.
• Glucose.
• Inulin.
• Alcaloid.
• Scutellarein.
• Furctose.
• Galactose.
• Arabinose.
• Mannose.
• Xylose.
• Rhamnose.
• Syringin.
• N-Hexyl b-D-Glucopyranoside.
• Ethyl a-D-Fructofuranóide.
• Choline.

Cách bào chế Đảng sâm

Đảng sâm có cách chế biến đơn giản, không mất quá nhiều thời gian và công sức. Vì vậy rất tiện lợi cho con người có công việc bận rộn nhưng vẫn có thể sử dụng thảo dược này để chữa bệnh hay bồi bổ sức khỏe. Bài viết sẽ giới thiệu đến bạn đọc 2 cách chế biến Đảng sâm phổ biến nhất:

Chế biến theo cách Trung Quốc

Đầu tiên thu hái xong, bạn phơi khô. Tiếp đến lăn se Đẳng sâm sao cho vỏ dính vào thịt. Khi dùng chữa bệnh thì sao lên với đất hoàng thổ hoặc cám. Lưu ý sao cho vàng lớp vỏ Đảng sâm, loại bỏ cám và đất. Có thể kết hợp uống với thảo dược khác theo chỉ định của bác sĩ để chữa bệnh.

Theo cách Việt Nam

Sơ chế cây Đảng sâm sạch, rửa sạch bụi và đất còn bám lại. Ủ với nước qua một đêm khi thấy thảo dược bốc hơi là được. Sau đó bào mỏng Đảng sâm từ 1 – 2cm, tẩm với nước gừng. Cuối cùng đem sao Đẳng sâm lên để sử dụng. 

Đảng sâm có tác dụng gì?

Đảng sâm mang đến nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe, chính vì vậy rất được ưa chuộng trong y học hiện đại và y học cổ truyền. 

Theo y học cổ truyền

Đảng sâm có tính mát, vị ngọt, ăn vào bổ phế và tỳ. Đồng thời giúp mát gan, tiêu độc rất tốt nếu dùng vào mùa hè. Có thể dùng thay nhân sâm trị tỳ hư, người mệt mỏi, tay chân không có lực, phế hư sinh ho. Ngày có thể dùng Đảng sâm để điều trị các bệnh lý trên với liều lượng từ 6 – 12g.

Theo y học hiện đại

Đảng sâm có nhiều công dụng chữa và phòng ngừa nhiều bệnh lý: tim mạch, nóng trong người, bệnh gan, bệnh tiêu hóa…

Bồi bổ sức khỏe

Đảng sâm có chứa hàm lượng vitamin, khoáng chất lớn. Nhờ vậy giúp cơ thể lấy lại năng lượng, tăng cường sức khỏe để học tập và làm việc. Đồng thời hỗ trợ tăng cân, bồi bổ sức khỏe cho người gầy yếu, dễ ốm vặt.

Tăng sức đề kháng

Đối với người có sức đề kháng kém thường sẽ bị vi khuẩn virus tấn công gây ra nhiều bệnh: ho, cảm cúm… Việc tăng sức đề kháng nhờ sử dụng Đẳng sâm sẽ giúp bạn thích nghi tốt hơn với môi trường, thời tiết thay đổi. Từ đó cơ thể sẽ ít sinh bệnh, ốm đau và tràn đầy sức sống. 

Tác dụng của Đẳng sâm với hệ tuần hoàn

Hàm lượng Saponin dồi dào có trong Đảng sâm có công dụng bảo vệ hệ tuần hoàn khỏi tác động từ các cholesterol xấu. Ngăn ngừa các nguy cơ mắc bệnh máu nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch. Ngoài ra thảo dược thiên nhiên này còn là “thần dược” giúp bạn bổ sung lượng hồng cầu trong máu, giúp cơ thể khỏe mạnh, khí huyết lưu thông.

Tác dụng của Đảng sâm với hệ tiêu hóa

Người có hệ tiêu hóa kém, hay gặp phải các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, hội chứng ruột kích thích thì nên sử dụng Đảng sâm. Dưỡng chất có trong Đảng sâm sẽ hỗ trợ chức năng tiêu hóa, mang đến cho bạn một hệ tiêu hóa khỏe mạnh. 

Đảng sâm tốt cho hệ tim mạch

Với những người có bệnh tim mạch thì Đảng sâm có công dụng như sau:

• Hạ huyết áp trong thời gian ngắn, ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
• Nâng cao đường huyết trong trường hợp người bệnh bị hạ đường huyết huyết. Giúp giảm nguy cơ choáng, ngất xỉu do cơ thể suy nhược. 
• Điều hòa nhịp tim, giảm áp lực cho các tĩnh mạch trong trường hợp người bệnh mất máu và có nhịp tim đập nhanh.

Kháng viêm

Đảng sâm có tính kháng viêm mạnh, giúp vết thương liền lại nhanh hơn. Đồng thời ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập vào vết thương gây lở loét các khu vực xung quanh. Theo các nghiên cứu thì Đảng sâm có tác dụng tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh: não mô cầu khuẩn, trực khuẩn bạch hầu, khuẩn đại tràng, trực khuẩn lao, tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn đại tràng…

Cách dùng Đảng sâm khoa học, tốt cho sức khỏe

Thảo dược Đảng sâm có cách sử dụng đa dạng, tùy thuộc vào nhu cầu và cơ địa bạn có thể lựa chọn cho bản thân cách dùng hợp lý nhất. Có thể kể đến như:

Một số bài thuốc từ cây Đảng sâm

Đảng sâm là dược liệu rất quen thuộc trong Đông y. Liều lượng cụ thể và các thảo dược đi kèm trong các bài thuốc chế biến từ Đẳng sâm như sau:

Bài thuốc bồi bổ cơ thể, chữa thận hư, mỏi gối

Người ốm lâu ngày, cơ thể suy yếu. Hoặc có các bệnh lý: thận yếu, nhức mỏi khớp gối, đi tiểu rắt, đau lưng có thể sử dụng bài thuốc sau:

• Đảng sâm: 20g.
• Tắc kè: 6g.
• Huyết Giác 1g.
• Trần bì: 1g.
• Tiểu Hồi: 0.5g.
• Rượu 40 độ: 250ml.
• Đường đủ ngọt.
• Các vị thảo dược đêm sơ chế sạch, sau đó cắt nhỏ, ngâm với rượu khoảng 1 tháng. 
• Mỗi lần dùng 30ml,ngày uống 1 – 2 lần.
• Nên uống đều đặn để có hiệu quả tốt nhất.

Bài thuốc chữa cơ thể suy nhược, ăn không ngon, tiêu chảy

Nguyên liệu cần chuẩn bị và cách chế biến của bài thuốc với Đảng sâm này như sau:

• Đẳng sâm: 20g.
• Bạch Truật Sao, Đương Quy, Ba Kích: môi thảo dược 12g.
• Có 2 cách chế biến cho bài thuốc này: sắc uống hoặc tán thành bột vo viên. Mỗi ngày nên dùng từ 12 – 20g.
• Sau 1 tuần sử dụng bạn sẽ thấy sức khỏe được cải thiện, các triệu chứng bệnh lý sẽ có những chuyển biến rõ rệt.

Bài thuốc bồi bổ cho người già, người ốm lâu ngày

Người ốm lâu ngày, người cao tuổi có các chức năng cơ thể kém, đặc biệt là hệ miễn dịch suy yếu. Điều này sẽ tạo điều kiện cho nhiều bệnh tật tấn công. Bài thuốc từ Đảng sâm sẽ giúp bạn cải thiện sức khỏe với nguyên liệu rất dễ tìm:

• Đẳng sâm: 40g.
• Long Nhãn, Đương Quy, Mạch môn, Ngưu Tất: mỗi vị 12g.
• Có thể thêm nhân sâm:  4 – 8g nếu cơ thể quý suy nhược.
• Đem sắc lên lấy nước uống ngày 1 – 2 lần. 

Bài thuốc chữa bệnh lao với Đẳng sâm

Nếu bạn mới chớm bị bệnh lao thì có thể dùng bài thuốc từ thảo dược này để điều trị bệnh. Liều lượng dược liệu cho bài thuốc và cách chế biến:

• Đẳng sâm: 16g.
• Hoài Sơn: 15g.
• Ý Dĩ: 10g.
• Mạch Môn: 10g.
• Xa Tiền Tử: 10g.
• Hạnh nhân: 10g.
• Khoan Đồng Hoa: 10g.
• Cam Thảo: 3g.
• Nước 600ml.
• Tất cả thảo dược đem sắc lên lấy nước uống. Ngày uống 3 lần sau bữa ăn.

Bài thuốc chữa rối loạn tiêu hóa

Trẻ em từ 1 – 3 tuổi có hệ tiêu hóa kém, rất dễ bị tiêu chảy, táo bón khiến cơ thể gầy gò. Cha mẹ có thể sử dụng bài thuốc từ Đảng sâm để cải thiện hệ tiêu hóa cho trẻ. Tuy nhiên bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng.

• Liều lượng: Đảng sâm: 12 – 16g. Sơ chế sạch trước khi chế biến.
• Cách dùng: Sắc Đảng sâm với nước tinh khiết. Ngày uống 2 lần sau khi ăn. Với trẻ em lớn thì có thể tham khảo ý kiến thầy thuốc để tăng liều lượng Đảng sâm. 

Bài thuốc tăng cường sinh lý, chữa huyết suy, tỳ yếu

Người muốn cải thiện chức năng sinh lý, chữa các chứng bệnh: tỳ hư, mệt mỏi, sốt về chiều và đêm, mới ốm dậy hay bị váng đầu hoa mắt có thể dùng Đẳng sâm theo liều lượng và cách dùng sau đây:

• Đảng sâm: 375g, Thục Địa 375g, Tá dược. Đem tán thành bột mịn sau đó vo thành viên nhỏ.
• Trẻ em ngày dùng 20 – 20 viên, mỗi ngày dùng 2 lần.
• Người lớn mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 40 viên. 

Bài thuốc chữa bệnh ho từ Đẳng sâm

Đảng sâm có công dụng chữa ho rất hiệu quả, đặc biệt với người bị ho lâu ngày không khỏi. Bài thuốc chữa ho từ Đẳng sâm hiệu quả như sau:

• Đảng sâm, Ý Dĩ, Hoàn Sơn: mỗi vị thuốc lấy 16g.
• Bạch truật: 12g.
• Trần Bì, Bán Hạ Chế: mỗi vị thuốc 8g.
• Xuyên Tiêu: 6g.
• Sắc tất cả thảo dược lên lấy nước uống. Ngày uống 1 tháng, nên uống vào buổi sáng sau khi ăn. 

Bài thuốc chữa bệnh tim đập nhanh, thở gấp

Liều lượng vị thuốc và cách chế biến của bài thuốc này bạn nên chú ý:

• Đảng sâm: 20g.
• mạch Môn: 20g.
• Ngũ Vị Tử: 12g.
• Cam thảo: 6g.
• Có thể thêm Đào nhân: 8g, Đan Sâm: 16g, Hồng hoa: 8g nếu có triệu chwusng khó thở, tức ngực. 
• Sắc uống ngày 1 lần. Duy trì dùng để có hiệu quả tốt. 

Những món ăn ngon được chế biến từ cây Đảng sâm

Ngoài công dụng chữa bệnh thì Đẳng sâm còn là nguyên liệu tạo ra những món ăn ngon, bổ dưỡng cho cơ thể. kết hợp cùng chế độ nghỉ ngơi, tập luyện hợp lý sẽ giúp bạn có một cơ thể khỏe mạnh.

• Tim hầm Đẳng sâm: chữa bệnh hồi hộp, khó thở, người mệt mỏi hay bị choáng.
• Thượng Đảng sâm cao: Hỗ trợ bồi bổ cơ thể, giảm các triệu chứng ho khan, ho có đờm.
• Cật lợn hầm Đảng sâm: Cật lợn nhồi Đẳng sâm cần hầm kỹ có tác dụng phòng ngừa bệnh tim mạch, tốt cho hệ bài tiết, có thể dùng cho bệnh nhân viêm thận.
• Cháo Đẳng sâm: cháo Đảng sâm có tính mát, giúp thanh lọc cơ thể, bồi bổ cho người bị hư tỳ, phát nhiệt.

• Hải sâm xào Đảng sâm: Cả 2 nguyên liệu này đều rất tốt cho sức khỏe. Người bị tiểu đêm, mỏi xương khớp, cơ thể hư nhược nên dùng. 
• Cháo Đẳng sâm với Ý Dĩ, Phục Linh: Bồi bổ khí huyết, tốt cho người cơ thể hư nhược. Đồng thời điều trị bệnh hậu môn trực tràng, tiêu chảy lâu ngày…
• Lưu ý không nấu Đảng sâm cùng củ cải. Đồng thời không uống trà đặc khi đang dùng các món ăn từ Đảng sâm.

Cách ngâm Rượu Đẳng sâm

Nguyên liệu cần chuẩn bị: Bạn có thể sử dụng Đảng sâm khô hoặc tươi đều được. Lưu ý nên sơ chế sạch sẽ để Đẳng sâm không còn dính bùn đất trước khi tiến hành ngâm rượu. 1kg Đảng sâm sẽ tương ứng với 3l rượu trắng. Nên dùng rượu có nồng độ 40 – 42 độ là hợp lý.

Cách chế biến như sau: Cho Đẳng sâm vào bình, đổ một ít rượu trắng vào. Lắc đều hỗn hợp sau đó đổ bỏ rượu có trong bình. Tiếp đến cho 3l rượu tương ứng với 1kg Đẳng sâm. Đậy kín nắp bình, ngâm khoảng 30 – 40 ngày là có thể sử dụng. 

Bảo quản: Rượu cần bảo quản nơi khô ráo thoáng mát. Có nhiệt độ từ 25 – 30 độ C để rượu Đẳng sâm đem lại tác dụng tốt nhất cho cơ thể.

Liều dùng: Mỗi lần dùng từ 1 – 2 cốc nhỏ để bồi bổ cơ thể và chữa bệnh rất tốt. Tuy nhiên lưu ý không nên dùng rượu Đảng sâm cho phụ nữ có thai và đang cho con bú. Trẻ em dưới 14 tuổi cũng không nên sử dụng với bất cứ mục đích nào để tránh những tác dụng không mong muốn.

Ai nên dùng cây Đẳng sâm?

Đảng sâm lành tính, phù hợp với nhiều đối tượng:

• Người tiêu hóa kém, bị tiêu chảy lâu ngày, hấp thụ chất dinh dưỡng kém.
• Người ăn không ngon, có triệu chứng chán ăn.
• Người ngủ không ngon, không sâu giấc muốn cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Người bị căng thẳng, stress, thường xuyên mệt mỏi.
• Người mới ốm dậy, có sức đề kháng yếu muốn bồi bổ cơ thể.
• Người muốn tăng cường chức năng của hệ tuần hoàn.
• Người khỏe mạnh muốn bồi bổ sức khỏe. 

Những lưu ý khi dùng cây Đảng sâm

Để đem lại hiệu quả điều trị bệnh cũng như bồi bổ cho cơ thể tốt nhất, bạn nên lưu ý đến một số điều sau khi dùng Đảng sâm:

• Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú không nên dùng Đảng sâm.
• Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi cũng không nên dùng Đảng sâm. Cần có sự chỉ định của bác sĩ trước khi dùng.

  

• Người bị khí trệ hỏa vượng không nên dùng thảo dược này.
• Không dùng hải sản, củ cải, trà xanh để chế biến kèm với Đẳng sâm.
• Không tự ý thay đổi liều lượng các bài thuốc chế biến từ Đẳng sâm.
• Nên kiên trì sử dụng Đẳng sâm, không bỏ dở để thấy được hiệu quả rõ rệt đối với sức khỏe.
• Khi có các triệu chứng bất thường về sức khỏe do dùng các món ăn, bài thuốc hay rượu Đẳng sâm hãy đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để được điều trị. 

Trên đây là toàn bộ thông tin về Đảng sâm mà bài viết muốn gửi gắm: công dụng chữa bệnh, các bài thuốc tốt cũng như lưu ý khi dùng. Hy vọng những thông tin trên sẽ bổ ích đối với bạn đọc.